Morgunblaðið - 15.05.2001, Blaðsíða 45

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. MAÍ 2001 45
✝ Steinar Magnús-son fæddist í
Árnagerði, Fljóts-
hlíð, 5. september
1927. Hann lést í
Sjúkrahúsi Reykja-
víkur, Fossvogi, 2.
maí síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Jónína Sigríður
Jensdóttir húsfreyja
í Árnagerði, f. 26.
júní 1891, d. 21. mars
1970, og Magnús
Steinsson bóndi í
Árnagerði, f. 1. mars
1896, d. 10. janúar
1943. Systkini Steinars eru: Sig-
rún, f. 7. september 1923, d. 26.
desember 1995, Sólveig, f. 6. sept-
ember 1926, d. 6. maí 1996, Eiður,
f. 1. maí 1929, Guðrún, f. 6. nóv-
ember 1931, og Jenný f. 21. febr-
úar 1935, d. 13. nóvember 1987.
Hinn 30. janúar 1960 kvæntist
Steinar eftirlifandi eiginkonu
sinni, Sjöfn Guðjónsdóttur, f. 11.
ingur, Reykjavík, f. 12. október
1960, maki Helga Bogadóttir
kennari, synir þeirra eru Steinar
Ingi, f. 25. september 1991, og
Kristinn Thór, f. 17. september
1995. 3) Guðjón, húsasmiður,
Tjaldhólum, Hvolhreppi, f. 24. júní
1962, maki Særún St. Bragadóttir
húsmóðir, börn þeirra eru Sjöfn
Dagmar, f. 11. apríl 1990, og tví-
burarnir Guðni Steinarr og Ragn-
ar Rafael f. 18. janúar 2000. 4)
Bjarni Ingi búfræðingur, býr í
Árnagerði, f. 22. október 1965. 5)
Sigurður, iðnrekstrarfræðingur
Reykjavík, f. 4. desember 1972, í
sambúð með Eyrúnu Hörpu Har-
aldsdóttur, barn hans er Sindri
Steinn, f. 11. febrúar 2000.
Steinar tók snemma við búi af
föður sínum, sem lést fyrir aldur
fram, ásamt systkinum sínum og
móður, auk þess var hann nokkrar
vertíðir í Vestmannaeyjum á þess-
um tímum. Upp úr 1960 tekur
hann alfarið við búi í Árnagerði
með konu sinni og fjölskyldu.
Stundaði hann búskap alla sína tíð
eða allt þar til heilsan tók að
bresta í aprílmánuði 2000.
Útför Steinars fór fram frá
Breiðabólstaðarkirkju í Fljótshlíð
12. maí.
febrúar 1930. For-
eldrar hennar voru
Guðjón Karlsson vél-
stjóri frá Reykjavík, f.
27. nóvember 1901, d.
15. maí 1966, og Sig-
ríður Markúsdóttir
húsmóðir í Reykjavík,
f. 26. september 1902,
d. 13. ágúst 1993.
Fóstursonur hans er
Sverrir E. Ragnars-
son, f. 18. maí 1951,
maki Kristín H. Krist-
mundsdóttir nemi,
dóttir þeirra er Ólöf
Linda, f. 2. nóvember
1973, sambýlismaður Sigþór H.
Guðmundsson. Sonur þeirra
Sverrir Ingi, f. 23. febrúar 2000.
Börn Steinars og Sjafnar eru: 1)
Viðar H., bóndi, Kaldbak, f. 11.
febrúar 1957, maki Sigríður H.
Heiðmundsdóttir, húsmóðir, Kald-
bak, dætur þeirra eru Klara, f. 11.
október 1979, og Ösp, f. 18. des-
ember 1985. 2) Magnús, vélfræð-
Enn rata ég göturnar
sem við gengum tveir
– ungir vinir
mót eldi morguns í skýjum
vorgræna jörð...
(Hannes Pétursson.)
Vorið hafði boðað komu sína
óvenju snemma að þessu sinni, söng-
ur vorfugla hafinn og jörð tekin að
grænka í lok aprílmánaðar. Það kom
því á óvart eftir nær snjólausan vet-
ur, er út var litið að morgni 2. maí,
að jörð var hulin ökladjúpri mjöll
sem tindraði í skini vorsólar af heið-
um himni. Greinar trjánna drúptu
niður undan snjóþunganum. Í
„Laufskála“ morgunútvarps var ver-
ið að ræða við fjárbónda austur á
landi um annasama vordaga í fag-
urri og friðsælli sveit.
Þá barst mér sú frétt að nágranni
minn og vinur, Steinar Magnússon
bóndi í Árnagerði, hefði látist þá um
morguninn, eftir all langa og stranga
sjúkdómsbaráttu, – á 74. aldursári.
Ósjálfrátt skaut upp í huga mínum
umdeildri ljóðlínu eftir Jónas Hall-
grímsson: „Dauðinn er hreinn og
hvítur snjór“.
En eftir vorlangan daginn, þegar
ylgeislar sólar höfðu eytt hinu hvíta
nálíni næturinnar og afhjúpað hin
vaknandi gróðuröfl sigrandi lífs á
ný, þá komu til mín orð guðspjall-
anna um tákn og dæmisögur frels-
arans: „Þetta allt talaði Jesús í
dæmisögum til fólksins og án dæmi-
sagna talaði hann ekki til þeirra“
(Matt.13,34). Aðeins með táknum og
dæmisögum gefst okkur til kynna
það sem er orðum æðra og umlykur
alla okkar tilveru.
Kynni okkar Steinars í Árnagerði
og ævilöng vinátta hófst í frum-
bernsku, a.m.k. jafnskjótt og við
komumst á fót og fórum að geta bor-
ið okkur um bæjarhlöðin og kanna
götuna yfir túnið, því stutt er á milli
bæjanna.
Engin hlið heftu för, engin girðing
var þá milli samliggjandi túna.
Margs er að minnast frá þeim ár-
um sem á eftir fóru, þegar leikið var
í grænum túnum eða á ísilögðum
tjörnum eftir því sem aðstæður og
árstíðir leyfðu.
Margt er nú breytt frá því Steinar
var sð stíga æskusporin, í glöðum
barnahópi og einatt fjölmennum,
þegar „saman safnast var“ af ná-
grannabæjum. Og gott var að eiga
hann að sem tápmikinn leikfélaga og
eins ef eitthvað skarst í odda eða
óhöpp urðu. Þeirra tíma er ljúft að
minnast, þegar engin tækni tafði eða
truflaði holla útileiki, hvorki sími né
sjónvarp, ekki tölvuleikir né trylli-
tæki af neinu tagi, leikföngin að
mestu heimafengin eða heimasmíð-
uð. Framför var það minnisstæð,
þegar Magnús faðir Steinars smíð-
aði í eldsmiðju sinni skauta úr járni
handa okkur, sem komu í stað leggj-
anna er áður var notast við.
Félagsskapur og samgangur milli
bæja var þá líflegri og tíðari miklu
en síðar gerðist, enda heimilin fólks-
fleiri og tími nægur til flestra hluta.
Léttir barnsfætur áttu mörg spor-
in milli bæja og áttu ekki minnstan
þátt í að móta troðnar göngugötur
þvert um túnin, sem betra var að
stíga ekki mikið út úr þegar nær dró
slætti. Þær götur eru löngu grónar
og horfnar, með færra fólki og fleiri
bílum sem þræða lagða vegi.
Engin þörf virtist á því að hafa of-
an af fyrir börnum þess tíma, þau
voru sjálfum sér næg, höfðu alltaf
meira en nóg fyrir stafni, bæði í
leikjum sínum og með þátttöku í
störfum hinna fullorðnu.
Foreldrar Steinars, þau Sigríður
og Magnús í Árnagerði, voru með af-
brigðum gestrisin og barngóð, og
þegar ekki viðraði til útileikja fylltist
litli burstabærinn þeirra einatt af
smáfólki af næstu bæjum, til viðbót-
ar þeirra eigin barnahópi og stund-
um sumarbörnum og unglingum
sem hjá þeim dvöldu til gagns og
þroska.
Þá var oft kátt í koti og góðgerð-
irnar ekki skornar við nögl, þó aldrei
væri veraldarauður í búi.
Svo kom skólaganga, klukku-
stundar gangur hvora leið. Þá kom
hagleikur föður hans enn að notum,
er hann smíðaði sínum börnum og
öðrum skólatöskur úr krossviði með
burðarólum úr leðri til að smeygja
yfir axlirnar. Það gaf frjálsar hendur
og létti gönguna. Fjölskyldan í
Árnagerði átti sín föstu sæti í
Breiðabólsstaðarkirkju, á bekknum
undir prédikunarstólnum. Og fyrr
en varði var ferming afstaðin. Eftir
það varð stutt í alvöru lífsins fyrir
Steinar vin minn. Hálfu öðru ári síð-
ar lést faðir hans úr lungnabólgu.
Þá féll mikil ábyrgð á herðar 15
ára unglings. Móðir hans hélt áfram
búskap með börnum sínum og það
kom í hlut Steinars, sem eldri sonar,
að taka á sig stjórn og framkvæmd
bústarfanna utanhúss, þótt allir
hjálpuðust að sem best mátti verða.
En einnig var honum styrkur að
móðurbróður sínum, Guðna Jens-
syni í Teigi, sem var í Árnagerði
sumarið eftir og fjölskyldunni innan
handar þegar á reyndi. Sama mátti
segja um fleiri nágranna og ættingja
af báðum kynjum sem liðsinntu eftir
ástæðum. Því að traustan frændgarð
átti Steinar í Fljótshlíðinni og víðar.
Eigi að síður varð hann eftir þessi
umskipti að treysta í mörgu á sjálfan
sig og stjórna búverkunum um árs-
ins hring, svo ungur sem hann enn
var að árum.
Þar kom þó eftir nokkur ár að
Eiður bróðir hans, sem var tveimur
árum yngri, gekk í verk hans nokkra
mánuði í senn, svo að Steinar fékk að
kynnast öðrum vettvangi og öðrum
störfum tímabundið. Þannig mun
hann t.d. hafa farið á vetrarvertíð í
Vestmannaeyjum og í Þorlákshöfn,
auk þess að grípa í störf um styttri
tíma annars staðar.
En æskuheimilið og bústörfin áttu
hug hans allan. Áhugi hans og eig-
inleikar stóðu til þess að rækta og
hirða jörð og bústofn. Í því brá hon-
um til frænda sinna margra, sem
voru og eru búmenn góðir og af-
burðamenn í búfjárrækt og hesta-
mennsku. Hlutskipti hans varð því
að standa fyrir búi móður sinnar
fram yfir þrítugsaldur. Systkini
hans höfðu haldið að heiman hvert af
öðru, til að stofna eigin heimili og til
annarra starfa, nema yngsta syst-
irin, Jenný, sem var um kyrrt, sá um
heimilisstörfin og annaðist móður
þeirra er hún tók að eldast og heilsu
hennar að hnigna.
Rúmlega þrítugur að aldri kynnt-
ist Steinar ungri konu, sem nýlega
var flutt í sveitina með tvo unga syni
sína. Þetta var Sjöfn Guðjónsdóttir, í
móðurætt frá Valstrýtu í Fljótshlíð
en fædd og uppalin í Vestmannaeyj-
um.
Þau Steinar og Sjöfn felldu hugi
saman og gengu í hjónaband árið
1960. Tóku þau þá að fullu við jörð
og búi af móður Steinars, en hún
flutti nokkru síðar með Jennýju
dóttur sinni til Reykjavíkur.
Steinar gekk sonum Sjafnar í föð-
urstað og ættleiddi hinn yngri
þeirra, en saman eignuðust þau fjóra
syni. Er þetta hinn mannvænlegasti
hópur, sem ásamt mökum og afkom-
endum er ærinn auður til framtíðar,
enda kunni Steinar að meta og
þakka þá hamingju sem honum
veittist með sinni ágætu konu og
margföldu barnaláni.
Þegar Steinar tók við forstöðu bús
að föður sínum látnum, sem að fram-
an segir, var auðfundið og eðlilegt
hversu hann reyndi að fara að for-
dæmi föður síns og beita því sem
hann hafði af honum lært við bú-
störfin. En þá fóru breytingatímar í
hönd með tilkomu vélaaldar og
framförum í ræktun og byggingum
til sveita. Ungi bóndinn í Árnagerði,
eða fjölskylda hans, hafði skiljanlega
ekki sterka stöðu í fyrstu til að fljóta
á faldi þeirrar bylgju. Þó tókst þeim
þegar árið 1950 að byggja nýtt íbúð-
arhús eftir kröfum tímans og vax-
andi túnrækt og vélakaup breyttu
smám saman aðstöðu og afkom-
umöguleikum til hins betra.
Jörðin Árnagerði var afbýli frá
kirkjustaðnum Breiðabólsstað, talin
góð undir bú, en ekki stór frekar en
margar aðrar jarðir í Fljótshlíð.
Steinar fyllti flokk þeirra góðbænda
í sveitinni, sem lögðu meira upp úr
góðri meðferð og auknum afurðum
eftir hvern grip, heldur en bústærð.
Reyndust þeir bændur einatt leggja
meira til sveitarsjóðs og samfélags-
þarfa en hinir sem meira höfðu um-
leikis og mændu eftir hagnaði af
stórbúskap.
Steinar hafði frá barnsaldri mikið
dálæti á hestum og frjálsar stundir á
yngri árum voru flestar nýttar í
hestastúss, tamningar og útreiðar í
góðum félagsskap unga fólksins í
sveitinni. Hann eignaðist líka marga
gæðinga, bæði fyrr og síðar á æv-
inni, þó Hörður frá Kirkjubæ (og
Hvassafelli í Eyjaf.) hafi líklega ver-
ið honum kærastur og þjónað honum
lengst. Steinar var einnig mjög
glöggur og áhugasamur búfjárrækt-
armaður og átti jafnan fallega og
nytjagóða gripi í fjósi og fjárhúsi.
Veitti sér líka þá aukaánægju að
skreyta fjárhópinn eilítið með fer-
hyrndu fé og mislitu.
Þótt vík yrði milli vina um nokk-
urra ára skeið, er ég flutti í fjarlægt
byggðarlag, slaknaði lítt á þeim
böndum sem tengdu okkur saman.
Hvor vissi af öðrum rétt eins og í
ósýnilegri nálægð. Og þegar ég kom
aftur á æskustöðvar má kannski
segja að við höfum endurlifað
bernskuárin í okkar eigin börnum
sem léku sér um þau sömu tún og
stéttar og við höfðum gert einni kyn-
slóð fyrr.
Betri nágranna og hjálpsamari en
Steinar í Árnagerði er vart hægt að
hugsa sér.
Samvinna okkar og samskipti
voru af mörgum toga og óefað hefi
ég meira þegið en gefið í þeim að
flestu leyti.
Ávallt var hægt að leita til hans ef
einhvers þurfti við. Hvort sem var
vegna fjarvista frá heimili og búi,
eða ef eitthvað bjátaði á í sauðburði
eða skepnur veiktust. Steinar var
einstaklega laginn við að hjálpa í
slíkum tilvikum. Stórar og vinnulún-
ar hendur hans voru líknandi lækn-
ishendur þegar til þeirra kasta kom,
og árangurinn einatt undraverður.
Frá unglingsaldri fór Steinar fjall-
ferðir á haustin til að smala afrétt
Fljótshlíðinga, Grænafjall. Raunar
stundum í fleiri en eina leit á hausti,
auk þess sem hann á fyrri árum var
með lambfé á fjalli á vorin, ásamt
nokkrum öðrum bændum, og þurftu
þeir þá einnig að smala fjallið til að
marka lömbin og rýja ærnar. Fáir
munu því hafa þekkt þetta land-
svæði jafn vel og Steinar, enda var
honum falið að vera fjallkóngur í
seinni leit um margra ára skeið. Þar
var hann eins og á heimavelli, að-
gætinn og athugull, forðaðist alla
áhættu, bæði gagnvart mönnum og
skepnum. Haggaðist lítt á hverju
sem gekk í ógöngum sem illviðrum.
Traustvekjandi, stór og kempulegur
á stæltum fjallhestum sínum með
broddstöng í hendi. Hógvær samt og
jafnlyndur, leysti hvern vanda með
lagni. Frábitinn þrætum og hroka.
Gott var að vera í liði með honum,
eins og í leikjum bernskunnar forð-
um.
Þegar góður vinur kveður, sem
hefur verið okkur samferða í gegn-
um lífið, gengið okkur við hlið frá
einu aldursskeiði til annars, finnst
okkur að með honum hverfi einhver
hluti af okkur sjálfum, okkar lífi,
okkar tilveru til þessa. Nútíð verður
fortíð með skjótari og skilmerkilegri
hætti en við annars gerum okkur
grein fyrir, meðan allt leikur í lyndi.
En um leið lifnar og skýrist mynd
hins liðna í hugum okkar, minning-
arnar streyma fram og við finnum
hvernig það sem var, hefur auðgað
okkur að reynslu og skilningi og
vonandi að andlegum þroska um
leið. Og þá vaknar með okkur þakk-
arkennd og gleði yfir því sem okkur
var gefið og við fengum að njóta fyr-
ir samveruna og samfélagið við kær-
an vin.
Síðasta árið varð Steinari erfitt
vegna veikinda sem ágerðust og
dvaldi hann um tíma á lungnadeild
Vífilsstaðaspítala. Aftur fékk hann
þó að koma heim og naut þá nær-
gætinnar umhyggju og hjúkrunar
Sjafnar eiginkonu sinnar í nokkra
mánuði. Enn um miðjan vetur veikt-
ist hann enn alvarlega og var lengst
af síðan á gjörgæsludeild Sjúkra-
húss Reykjavíkur, þar sem eigin-
kona hans og fjölskylda sátu hjá
honum löngum stundum uns yfir
lauk. Veit ég að þau voru þakklát
starfsfólkinu þar fyrir frábæra
umönnun og aðstoð.
Vin minn, Steinar í Árnagerði,
finnst mér hæfa að kveðja með orð-
um sjálfs frelsarans: „Sælir eru hóg-
værir, því að þeir munu jörðina erfa
... Sælir eru hjartahreinir, því að
þeir munu Guð sjá“.
Og aftur tek ég undir með skáld-
inu sem ég í upphafi vitnaði til:
Kennið mér ykkar hógværð, blóm...
full af hreinum ilmi sem enginn finnur
án þess að koma til ykkar...
Kennið mér slíka hógværð. Þið hlustið og
bíðið,
hlustið, rík af lífi. Þeim einum sem vitja
ilms ykkar, lífs ykkar, takið þið tveimur
höndum
því tíminn er kominn, hin rétta stund til að
anga.
(Hannes Pétursson.)
Enn sigrar hinn hljóði máttur, -
enn fáum við að líta vorgræna jörð.
„Enn renna hjarðir til efstu grasa,“ -
enn rís líf upp frá dauða - og andinn
til Guðs sem gaf. Ég og fjölskylda
mín biðjum Guð að blessa minning-
arnar um góðan dreng, og veita eig-
inkonu hans og ástvinum huggun og
styrk í söknuði þeirra og eftirsjá.
Sváfnir Sveinbjarnarson.
STEINAR
MAGNÚSSON
Sími 562 0200
Erfisdrykkjur
Legsteinar
Vönduð íslensk framleiðsla
Fáið sendan myndalista
Hamarshöfði 4, 110 Reykjavík
sími: 587 1960, fax: 587 1986
MOSAIK
✝
Marmari
Granít
Blágrýti
Gabbró
Líparít