Morgunblaðið - 15.05.2001, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. MAÍ 2001 37
löggjaf-
væmda-
, formað-
arinnar,
rögðum
og sagðist
eðferð
n hefðu
gin for-
erið væri
l að
u frum-
á borð
ði verið
stöð-
ita. Sagði
æmi að
viljað
anna
ýringa.
pa
gt
Alþingis
ið upp í
ssi til, að
ra um það
ð fram af
ngmanna.
Sigríður Anna Þórðardóttir,
þingflokksformaður Sjálfstæð-
isflokksins, sagði að ekki hefði ver-
ið vitað um að til stæði að leggja
þetta frumvarp fram fyrr en óvænt
hefði verið boðað til þingflokks-
funda síðdegis og Árni Mathiesen
sjávarútvegsráðherra kynnt frum-
varpið.
Árni sagði í hatrömmum um-
ræðum um störf þingsins um kvöld-
matarleytið að viðbrögð stjórn-
arandstæðinga kæmu sér ekki á
óvart. Sakaði hann stjórnarand-
stöðuna um að hegða sér af full-
komnu ábyrgðarleysi. Verið væri
að dreifa stjórnarfrumvarpi og ein-
faldlega fylgt þeim reglum þing-
skapanna að dreifa frumvörpum
tveimur nóttum áður en þau væru
tekin til umræðu. Þá sagði Árni að
hann hefði ekki tekið ákvörðun um
að dreifa frumvarpinu fyrr en á
milli klukkan 14 og 15 á laugardag
eftir viðræður við aðila máls. Hins
vegar hefði frumvarpið verið und-
irbúið áður.
Ögmundur Jónasson, VG, end-
urtók í sífellu mótmæli sín við
gjörðum ríkisstjórnarinnar og
fundarstjórn forseta og hækkaði
róminn í takt við kraftmikil högg
forseta á bjöllu þingsins. Sagði for-
seti þingmanninn löngu kominn út
fyrir efnið; hann væri að ræða
frumvarpið efnislega en ekki stjórn
forseta ellegar störf þingsins.
Af þeim sökum lágu stjórnarand-
stæðingar ekki á liði sínu við fram-
íköllin þegar Pétur H. Blöndal,
Sjálfstæðisflokki, sté í pontu undir
lokin, og gagnrýndi forystu sjó-
manna fyrir þátt hennar í sjó-
mannadeilunni. Var vart hægt að
greina orðaskil og gagnrýndi Öss-
ur Skarphéðinsson forseta Alþingis
síðan harðlega fyrir að gera grein-
armun á þingmönnum, leyfa þing-
mönnum stjórnarflokkanna að fara
langt út fyrir efnið, en snupra
menn af harðfylgi og þruma eins
og finngálkn yfir þingmönnum
stjórnarandstöðunnar.
Forseti Alþingis svaraði því til að
vel mætti vera að hann hafi í um-
ræddu tilfelli ekki verið nægilega á
verði gagnvart efni umræðunnar
og kvaðst tilbúinn að vera hvassari
í eftirliti sínu í þeim efnum eft-
irleiðis.
Alþingishúsinu síðdegis á laugardag
Morgunblaðið/Kristinn
voru alvarlegir í bragði þegar þeir mættu til þingfundar sl. laugardag.
FRUMVARP sjávarútvegsráð-
herra um kjaramál fiskimanna
kveður á um skipan gerðardóms.
Honum ber í úrskurði sínum að
taka mið af kjarasamningi Vél-
stjórafélagsins og útvegsmanna
sem gerður var 9. maí., eins og
sagði í frumvarpinu eins og það
var lagt fram á Alþingi í gær.
Sjávarútvegsnefnd Alþingis hafði
til athugunar á fundi seint í gær-
kvöldi framkomnar óskir um að
fella þessa grein út úr frumvarp-
inu. Fulltrúar sjómanna og út-
vegsmanna, sem frumvarpið nær
til, eiga rétt á að koma sjónarmið-
um sínum á framfæri við dóminn.
Samkvæmt frumvarpinu er
verkfalli sjómanna sem hófst 1.
apríl sl. aflýst. Sjómannasamband-
ið, Farmanna- og fiskimannasam-
bandið og Landssamband útvegs-
manna hafa hins vegar frest til 1.
júní að ná samkomulagi um nýja
kjarasamninga. Takist það ekki
skipar Hæstiréttur þrjá menn í
gerðardóm. Gerðardómur á að
taka ákvörðun um sex tiltekin
kjaraatriði. Í fyrsta lagi atriði sem
tengjast markmiðum varðandi
verð til viðmiðunar hlutaskiptum á
þorski, ýsu og karfa í beinum við-
skiptum skyldra aðila. Í öðru lagi
atriða sem varða þau áhrif sem
breytingar á fjölda í áhöfn hafa á
skiptakjör. Í þriðja lagi kaup-
tryggingu og launaliði. Í fjórða
lagi atriði sem varða slysatrygg-
ingu. Í fimmta lagi atriði sem
varða afmörkun á helgarfríi fiski-
manna á netaveiðum. Í sjötta lagi
atriði sem varða mótframlag út-
vegsmanna vegna viðbótarlífeyris-
sparnaðar sjómanna. Og í sjöund-
an lagi önnur atriði sem
nauðsynlegt er að taka á varðandi
kjaramál.
Þessi sex atriði sem nefndi má
öll finna í kjarasamningi vélstjóra.
Upphaflega var tekið fram í 3.
grein frumvarpsins að gerðardóm-
urinn skuli „taka mið“ af samningi
LÍÚ og Vélstjórafélagsins og öðr-
um kjarasamningum sem gerðir
hafa verið á undanförnum mán-
uðum að því leyti sem við á eins og
komist er að orði. Dómurinn átti
einnig að taka mið af sérstöðu
málsaðila, auk sjónarmiða um al-
menna þróun kjaramála.
Gerðardómi ber að afla nauð-
synlegra gagna og getur krafist
munnlegra og skriflegra upplýs-
ingum frá sjómönnum og útvegs-
mönnum. Þá gerir frumvarpið ráð
fyrir að málsaðilar eigi rétt á að
gera gerðardómi grein fyrir sjón-
armiðum sínum.
Kvótaþing verði
lagt niður
Í kjarasamningi Vélstjórafélags-
ins og LÍÚ segir að aðilar skuli
fara þess á leit við stjórnvöld að
þau geri tilteknar breytingar á
lögum um kvótaþing og Verðlags-
stofu skiptaverðs. Þessar breyt-
ingar er allar að finna í frumvarp-
inu.
Frumvarpið gerir ráð fyrir að
kvótaþing verði lagt niður en því
var komið á fót árið 1998 þegar lög
voru sett á kjaradeilu sjómanna.
Þinginu var m.a. ætlað að stuðla
að því að sjómenn tækju ekki þátt
í kvótakaupum. Alla tíð hafa verið
skiptar skoðanir um ágæti þessa
fyrirkomulags. Frumvarpið gerir
ráð fyrir að tekið verði upp það
nýmæli að tilkynna verði Fiski-
stofu fyrir fram um flutning afla-
marks og öðlast flutningurinn ekki
gildi nema stofnunin hafi áður
staðfest hann. Í tilkynningunni
eiga að koma fram upplýsingar um
magn aflamarks og upplýsingar
um verð, nema þegar aflamark er
flutt milli skipa í eigu sömu aðila.
Áður en Fiskistofa staðfestir
flutning aflamarks ber stofnuninni
að fá staðfestingu Verðlagsstofu
skiptaverðs um að fyrir liggi
samningur milli útgerðar og
áhafnar um fiskverð til viðmiðunar
hlutaskiptum. Fram kemur í
greinargerð með frumvarpinu að
ætla megi að Fiskistofu berist ár-
lega um 3.000 tilkynningar um
flutning á aflamarki.
Frumvarpið kveður á um að
Verðlagsstofa skiptaverðs og úr-
skurðarnefnd sjómanna og útvegs-
manna skuli með störfum sínum
og úrskurðum stuðla að því að
markmið útvegsmanna og sjó-
manna um verðlagningu á fiski ná-
ist. Samkvæmt gildandi lögum
hefur Verðlagsstofu skiptaverðs
borið að tilkynna útgerð og áhöfn
viðkomandi skips um álit sem hún
gefur sem varðar uppgjör á afla-
hlut áhafnar. Í frumvarpinu er
lagt til að gerð verði sú breyting
að samtök sjómanna og útvegs-
manna eigi rétt á að fá aðgang að
álitinu.
Frumvarp um lög á verkfall sjómanna veitir
sjómönnum og LÍÚ frest til 1. júní að ná samningum
Hæstiréttur
skipi þrjá menn
í gerðardóm
ður Vél-
gær telja
sjávarút-
mál sjó-
meðförum
verði úr
nýgerðan
agsins.
fjóra ráð-
viðmiðun
rpinu. Ég
segi að ég
r þá. Við
kar samn-
gera sinn
nn að tala
hafa allir
ilda þetta
gði Helgi í
gærdag.
nn
m
hafa átt
ik J. Arn-
jóra LÍÚ,
komi sér
oma í veg
rinn geti
takir vél-
það hefur
nisatriði
ra yfir þá
nda út úr
þessu til að tryggja að enginn lækki
í launum,“ segir Helgi.
Hann viðurkennir aðspurður að
þess geti verið dæmi að einhverjir
lækki í launum. „Þegar búin eru til
meðaltöl eru alltaf einhverjir fyrir
ofan og aðrir fyrir neðan. Auðvitað
eru einhverjir þarna fyrir neðan.
Ég hef ekki miklar áhyggjur af
þeim sem eru í beinu viðskiptunum,
en ef þeir eru að flytja út í gámum á
markaði geta þeir farið illa út úr
þessu,“ segir Helgi og kveðst telja
að útvegsmenn hafi sama skilning á
þessu þannig að tryggt verði að
enginn lækki í launum vegna ný-
gerðra samninga, þótt ekki hafi ver-
ið búið að ganga endanlega frá því í
gær. Allt fjaðrafokið að undanförnu
hafi því verið með öllu ástæðulaust.
56% samþykktu
samninginn
Vélstjórar samþykktu naumlega
nýjan kjarasamning við útvegs-
menn en talning fór fram á sunnu-
daginn. Á kjörskrá voru 1.092 og
greiddi 291 félagsmaður atkvæði
eða um 27% félagsmanna. 163 eða
56% þeirra sem greiddu atkvæði
samþykktu samninginn. 119 sögðu
nei, eða 41%, og auðir og ógildir
voru níu, eða 3%.
Helgi Laxdal segist vera sáttur
við þessa niðurstöðu. „Meirihluti
þeirra sem tóku afstöðu var á því að
velja þennan samning frekar en ein-
hvern gerðardóm og það eru auðvit-
að þeir sem ráða þessu, ekki ég,“
sagði Helgi.
Hann sagðist ekki vera undrandi
á því hve úrslitin voru naum. „Það
var ekki svo lítið sem var búið að
ganga á vegna þessa samnings,“
sagði hann.
Áróður rekinn
gegn samningnum
Kynning og atkvæðagreiðsla um
samninginn fór fram strax í kjölfar
undirritunar eða dagana 10. til 12.
maí í Reykjavík, á Ísafirði, Akur-
eyri, Egilsstöðum, Hornafirði,
Vestmannaeyjum, Stykkishólmi og
Keflavík. Á sunnudag voru atkvæði
svo talin í húsnæði ríkissáttasemj-
ara kl. 16 og úrslit kynnt.
Helgi segir að ýmsir félagsmenn í
Vélstjórafélaginu hafi lýst ánægju
með samninginn og tónninn á kynn-
ingarfundunum hafi yfirleitt verið
góður, „nema þar sem greinilega
var búið að reka mikinn áróður, eins
og t.d. í Vestmannaeyjum, en þar
var búið að dreifa einhverjum mið-
um til að sýna fram á að menn væru
að lækka í launum. Auðvitað var
þetta engin skemmtifundaherferð
en þetta hafðist, þótt munurinn
hefði mátt vera meiri“, sagði Helgi.
Segir úrslitin vera
vantraust á formanninn
Gísli S. Sveinsson vélstjóri er
meðal þeirra sem hafa gagnrýnt
samninginn harðlega. Hann segir
niðurstöður atkvæðagreiðslunnar
og litla þátttöku vera vantraust á
formann félagsins. „Ég tæki þetta í
hans sporum sem vantraust. Samn-
ingstíminn einn og sér er nóg til
þess að hafna þessum samningi
burtséð frá öllu hinu klúðrinu,“ seg-
ir hann.
Gísli segir þá staðreynd liggja
ljósa fyrir að samningurinn þýði að
sumir lækki í launum. „Það sýna
ekki bara útreikningar Sjómanna-
sambandsins, heldur einnig út-
reikningar sem við höfum gert,
enda neitaði hann [Helgi Laxdal]
því ekki að svo gæti verið þegar ég
bar það upp á kynningarfundinum,“
segir Gísli.
Ríkisstjórnin fær rauða
spjaldið hjá alþjóðadómstólum
Hann sagði að sér litist illa á
stöðu mála og frumvarp ríkisstjórn-
arinnar um stöðvun verkfalls.
„Þetta endar með því að ríkisstjórn-
in fær aftur rauða spjaldið hjá al-
þjóðadómstólum. Það er alveg á
hreinu að það verður farið með
þetta alla leið,“ sagði hann.
Vélstjórafélagsins vill að tryggt verði að enginn lækki í launum
gði kapp á að frum-
arpinu yrði breytt
SÆVAR Gunnarsson, formaður
Sjómannasambands Íslands,
kvaðst í gær gera sér vonir um að
sjávarútvegsnefnd Alþingis
breytti frumvarpinu um kjaramál
sjómanna á þann veg að afnema
tengingu við samning Vélstjóra-
félagsins, en hann segist vera
sannfærður um að ákvæði um
þetta hafi verið sett í frumvarpið
að undirlagi útvegsmanna.
Hann segir að sjómenn séu að
skoða þann kost að aflýsa verkfall-
inu, en ef það verði gert verði það
ekki gert fyrr en skömmu áður en
lögin taki gildi.
„Við erum að reyna að hafa áhrif
á frumvarpið og síðan munum við í
framhaldinu taka ákvörðun um
hvort við aflýsum verkfallinu. Við
munum hins vegar ekki taka
ákvörðun um það fyrr en við sjáum
hvort breytingar verða gerðar á
frumvarpinu,“ sagði Sævar.
Sævar sagðist vera afar
óánægður með frumvarp sjávarút-
vegsráðherra sem hann sagði snið-
ið að óskum útvegsmanna.
„Við erum mjög ósáttir með að
fá ekki að ljúka okkar kjarasamn-
ingum. Þetta undirstrikar það sem
ég hef áður sagt, að útvegsmenn
þurfa ekki annað en að segja nei
við okkar kröfum. Þeir vita að þeir
verða skornir niður úr snörunni
með þessum hætti. Þetta er það
sama sem gerist aftur og aftur.
Síðan er okkur kennt um að vilja
ekki semja, en þegar útvegsmenn
vita að þeir þurfa ekki að semja þá
gera þeir það ekki.“
Sævar var mjög óánægður með
að frumvarpið skyldi innihalda
tengingu við samning vélstjóra.
„Það er ekkert annað en dóna-
skapur að tengja frumvarpið við
samning sem var samþykktur
mjög naumlega í félagi með aðeins
160 atkvæðum. Það segir sig sjálft
að sjómenn geta ekki hugsað sér
að láta það yfir sig ganga að þessi
samningur eigi að vera helsta við-
mið gerðardómsins. Í ljósi alls
þess sem fyrir liggur væri eðli-
legra að gerðardómurinn tæki til
skoðunar öll efnisatriði deilunnar.
Í sjálfu sér má segja að það sé
vondur kostur, en ég kvíði honum
ekki.“
Farmenn skoða hvaða
kostir eru í stöðunni
Grétar Mar Jónsson, formaður
Farmanna- og fiskimannasam-
bandsins, segir að ekkert hafi
gerst á sáttafundinum í gær.
„Við erum bara að skoða málin,
til hvaða ráða við grípum og
hvernig við munum standa að mál-
um,“ sagði hann.
Formaður Sjómannasambandsins
Skoða þann
kost að aflýsa
verkfallinu