Morgunblaðið - 15.05.2001, Blaðsíða 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 15. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ATBURÐARÁSIN í Alþing-ishúsinu við Austurvöllsl. laugardag var sann-arlega hröð og var frjáls-
legur klæðnaður þingmanna til
marks um það, en þingmenn höfðu
greinilega verið boðaðir til fund-
arins með skömmum fyrirvara.
Forseti Alþingis hafði á föstudag
tjáð formönnum þingflokkanna að
möguleiki væri á að boðað yrði til
útbýtingarfundar daginn eftir, en
það var ekki fyrr en síðdegis á
laugardag að kvisaðist út að setja
ætti lög á kjaradeilu sjómanna og
leggja fram lagafrumvarp þess
efnis á nefndum fundi.
Boðað var til fundarins kl. 17:30
og höfðu þá þingmenn stjórnarand-
stöðunnar fengið af því veður
gegnum fjölmiðla að frumvarpið
væri í undirbúningi. Spurðu þing-
menn forseta Alþingis þráfaldlega
hvort þetta væri réttur skilningur,
en uppskáru þögnina eina frá Hall-
dóri Blöndal í forsetastól.
Össur Skarphéðinsson, formað-
ur Samfylkingarinnar, sagði að
ekkert samráð hefði verið haft við
stjórnarandstöðuna um málið og
sagðist hann mótmæla þessum
vinnubrögðum sem væru vanvirða
við þingið. Í sama streng tók Stein-
grímur J. Sigfússon, formaður
Vinstri grænna, og sagði að slík
vinnubrögð væru ólýðræðisleg.
Þingmenn stjórnarflokkanna
voru ekki í þingsalnum og leiddu
stjórnarandstæðingar getum að
því að þeir væru á fundum til að
ræða frumvarp um verkfall sjó-
manna og greinilega væru þeir
ekki á eitt sáttir um að stöðva verk-
fallið með lögum. Fram kom hjá
Ástu Ragnheiði Jóhannesdóttur,
þingmanni Samfylkingarinnar, að
nefndarfundum sem stóðu yfir síð-
degis, hefði verið frestað fyr-
irvaralaust þar sem þingmenn
stjórnarflokkanna voru boðaðir á
annan fund.
Löggjafarvaldið sagt í gíslingu
framkvæmdavaldsins
Fór svo að lokum að fundi var
frestað um ríflega hálfa klukku-
stund, eða til kl. 18:30.
Þá komu þingmenn aftur í ræðu-
stól og mótmæltu harðlega því að
frumvarpið skyldi lagt fram með
þessum hætti. Sögðu þeir l
arþingið í gíslingu framkv
valdsins.
Bryndís Hlöðversdóttir,
ur þingflokks Samfylkinga
lýsti vanþóknun á vinnubr
ríkisstjórnar og Alþingis o
fordæma vanvirðingu á m
sem þjóðkjörnir þingmenn
sætt. Sagði Bryndís að eng
dæmi væru fyrir því, að ve
að nota útbýtingarfundi ti
dreifa óvæntu og umdeildu
varpi sem nú væri komið á
þingmanna. Eðlilegra hefð
að þingmenn stjórnarands
unnar hefðu verið látnir vi
Bryndís að það væri einsdæ
forseti hefði heldur ekki v
svara spurningum þingma
heldur frestað fundi án ský
Reglum þingskap
einfaldlega fylg
Halldór Blöndal forseti
sagði það aldrei hafa komi
sögu þingsins, svo hann vis
forseti eigi að vera til svar
hvaða frumvörp væru lögð
hálfu ríkisstjórnar eða þin
Óvæntur og líflegur útbýtingarfundur í A
Þingmenn
Hörð
mótmæli
stjórnar-
andstöðu
Stjórnarandstaðan sökuð
um fullkomið ábyrgðarleysi
HELGI Laxdal, formað
stjórafélagsins, kvaðst í g
mjög líklegt að frumvarpi
vegsráðherra um kjaram
manna o.fl. verði breytt í m
Alþingis þar sem dregið
eða afnumin viðmiðun við n
kjarasamning Vélstjórafél
„Ég er búinn að tala við
herra um að taka þessa
við vélstjóra út úr frumvar
vil ekki hafa það að menn s
sé að gera samninga fyri
ætlum okkur að lifa við okk
ing og þeir verða bara að g
samning sjálfir. Ég er búin
við fjóra ráðherra og þeir
tekið því vel að reyna að m
eins mikið og hægt er,“ sag
samtali við Morgunblaðið í
Tryggja að engin
lækki í launum
Helgi segist einnig
óformleg samtöl við Friðri
grímsson, framkvæmdastj
um að samningsaðilar k
saman um leiðir til að ko
fyrir að kjarasamningur
haft í för með sér að eins
stjórar lækki í launum, en þ
verið eitt helsta gagnrý
samningsins.
„Við ætlum okkur að far
báta sem hugsanlega len
Formaður V
Lag
va
FRIÐRIK J. Arngrímsson, fram-
kvæmdastjóri LÍÚ, staðfestir að
fram hafi komið áhugi af hálfu Skip-
stjóra- og stýrimannafélags Norð-
lendinga á að ganga til samninga
við útvegsmenn. „Ég tel að efnis-
lega sé það hægt en til þess að það
geti orðið þurfa þeir að afturkalla
samningsumboð sem þeir hafa gefið
Farmanna- og fiskimannasamband-
inu,“ segir hann.
Aðspurður segir Friðrik að ný-
gerður samningur við vélstjóra yrði
uppistaðan í slíkum samningi auk
þess sem samið yrði um sérkröfur.
Fram hefur komið í máli Helga
Laxdal, formanns Vélstjórafélags-
ins, að hann hafi rætt við LÍÚ um
að tryggt verði að enginn verði fyrir
launalækkun vegna ákvæða samn-
ingsins um mönnun skipa, eins og
finna má dæmi um og gagnrýnt hef-
ur verið. Aðspurður um þetta segir
Friðrik að samið hafi verið við
samninganefnd vélstjóra á miðviku-
dag í síðustu viku um aðlögun að
nýjum viðmiðunum á samningstím-
anum. „Það er aðlögun á samnings-
tímanum þar sem um er að ræða
færri menn en nýjar viðmiðanir
segja til um. Það var hins vegar
ekki í samningstextanum en lá fyrir
strax við gerð samningsins og var
staðfest sama daginn,“ segir hann.
Friðrik gagnrýnir þá umræðu
sem orðið hefur um að sjómenn
lækki í launum vegna þessara
ákvæða. Grundvallaratriðið sé að
langflestir hækki þegar fækkar í
áhöfn vegna þess að þá komi ann-
aðhvort helmingur eða þrír fjórðu
af hlut þeirra sem á vantar í þeirra
hlut. „Í einhverjum tilfellum hafa
menn verið undir þessum mörkum
en þar höfum við þann möguleika að
fjölga aftur,“ sagði hann.
Aðspurður um þá ákvörðun rík-
isstjórnarinnar að setja lög á verk-
fallið sagði Friðrik það vera sorg-
legt að ekki hefði tekist að ljúka
samningum við aðra en vélstjóra.
„Þetta tal um að ekki sé hægt að
semja við okkur og að við viljum
ekki semja er bara hjóm eitt. Við og
vélstjórar erum þeir einu sem hafa
samið. Ég held að menn hljóti að
fara að hætta að hlusta á þetta hjal.
Það eru allir hugsandi menn löngu
hættir að taka mark á þessu. Hverj-
ir voru það sem sömdu og hverjir
hafa teygt sig verulega? Það erum
við sem höfum samið. Það sýnir að
það er hægt að semja við okkur og
það eru fleiri sem við gætum náð
saman við en það eru einhver
félagsleg sjónarmið sem bögglast
fyrir mönnum. Ég tel að við getum
efnislega samið við til dæmis Skip-
stjóra- og stýrimannafélag Norð-
lendinga,“ segir Friðrik.
Framkvæmdastjóri LÍÚ
Getum gengið
efnislega frá
nýjum samningi
STÖÐVUN VERKFALLS
SJÓMANNA
Í gær fóru fram umræður á Alþingium frumvarp ríkisstjórnarinnar umað stöðva verkfall sjómanna. Ríkis-
stjórnin er nú að grípa inn í þessa vinnu-
deilu öðru sinni með lagasetningu. Í fyrra
skiptið var verkfalli frestað til 1. apríl,
sem var rétt ákvörðun á þeim tíma. Verk-
fall sjómanna hefur staðið síðan. Sem
fyrr strandar á ágreiningi um verðmynd-
un fisks og hefur lítið miðað í viðræðum. Í
liðinni viku sömdu vélstjórar hins vegar
við útgerðarmenn og var sá samningur
samþykktur naumlega um helgina.
Á laugardag var boðað til þingfundar
og tilkynnti ríkisstjórnin að lagt yrði
fram frumvarp um að stöðva verkfallið.
Samningur vélstjóra hafði þá ekki verið
samþykktur.
Ríkisstjórnin hafði látið að því liggja
að samningsaðilar þyrftu sjálfir að ljúka
deilunni. Árni M. Mathiesen sjávarút-
vegsráðherra sagði í Morgunblaðinu 21.
apríl að engin lausn fælist í að setja lög á
sjómannaverkfallið og því væru engar
fyrirætlanir um inngrip í deiluna af hálfu
stjórnvalda. Hann sagði að staða samn-
ingaviðræðnanna væri vissulega slæm.
Hún kæmi hins vegar ekki sérstaklega á
óvart, enda hefði deiluaðilum í þessari at-
vinnugrein gengið erfiðlega að semja í
gegnum tíðina. Á meðan hefði hlaðist upp
fjöldi vandamála. „Nú er hinsvegar kom-
ið að því að leysa úr þessum vandamálum
og það er deiluaðila að gera það. Málin
eru þess eðlis að það er ekki hlutverk
stjórnvalda að leysa þessa deilu. Við vilj-
um ekki leyfa þeim að hlaupa frá þessu
verkefni, allt annað er aðeins að slá vand-
anum á frest og gerir málið enn erfiðara
síðar meir,“ sagði Árni þá.
Ljóst er að með því að setja lög er verið
að slá vandanum á frest eins og sjávarút-
vegsráðherra hefur sagt og það verður
ekki auðveldara að leysa úr honum í
næstu umferð. Síðast var til dæmis gripið
til þess ráðs að koma á kvótaþingi, en nái
frumvarpið fram að ganga í núverandi
mynd verður það lagt niður.
Þá er ljóst að yfirlýsingar ríkisstjórn-
arinnar um að deiluaðilar yrðu látnir sitja
til þrautar að þessu sinni hafa ekki hrifið.
Það er vissulega erfitt fyrir stjórnvöld að
standa aðgerðarlaus hjá á meðan fiski-
flotinn liggur við bryggju og það hefði
ekki verið deiluaðilum mikil hvatning til
að ljúka samningum hefði ríkisstjórnin
frá upphafi sagt að vel kæmi til greina að
setja lög. Það eykur hins vegar ekki trú-
verðugleika síðar meir að gefa út slíkar
yfirlýsingar án þess að fylgja þeim eftir.
Á hitt ber þó að líta að eftir mánaðar
verkfall er hætt við að Íslendingar fari að
missa fótfestu á erlendum mörkuðum,
sem erfitt getur verið að ná aftur. Þá
myndi það enn torvelda stjórn efnahags-
mála á því augnabliki, sem nú er í efna-
hagslífinu, ef verkfallið héldi áfram um
ófyrirsjáanlegan tíma.
Sjómenn hafa mótmælt fyrirætlunum
ríkisstjórnarinnar harðlega, sérstaklega
því að gerðardómur, sem skipa skal nái
deiluaðilar ekki að semja fyrir 1. júní,
skuli taka mið af samningi vélstjóra eins
og segir í þriðju grein lagafrumvarpsins.
Árni M. Mathiesen sagði í umræðunum á
þingi í gærkvöldi að svo kynni að vera að
of langt væri gengið í frumvarpinu og
lagði því fyrir sjávarútvegsnefnd að hún
kannaði ákvæði varðandi leiðbeiningar til
gerðardóms. Kvaðst hann þar hafa tekið
tillit til gagnrýni bæði þingmanna og sjó-
manna. Það er skynsamlegt við svo um-
deilda lagasetningu að koma til móts við
gagnrýni sjómanna.
MEIRA FRJÁLSRÆÐI –
MINNA VALD TIL RÁÐHERRA
Ríkisstjórnin hefur lagt fram á Al-þingi frumvarp til breytinga á
ákvæðum tollalaga um innflutning á
grænmeti og blómum. Frumvarpið er til-
komið vegna þeirrar hörðu gagnrýni
undanfarið á tollverndina sem innlend
grænmetis- og blómaframleiðsla nýtur.
Í skýrslum og álitum Samkeppnisstofn-
unar um blóma- og grænmetismarkað-
inn hefur m.a. komið fram að heildsölu-
og dreifingarfyrirtæki á grænmetis-
markaðnum hafi misnotað hina opinberu
tollavernd, hún hafi stuðlað að því að
hækka verð á innlendu grænmeti og að
dreifingarfyrirtækin í greininni yrðu
ráðandi í innflutningi á grænmeti. Við-
brögð neytenda hafa verið hörð og krafa
þeirra um afnám tollverndarinnar er
skýr.
Með frumvarpi ríkisstjórnarinnar er
landbúnaðarráðherra veitt aukið svig-
rúm til að fjölga þeim grænmetis- og
blómategundum, sem unnt er að flytja
inn á lægri tollum eða án tolla. Annars
vegar getur ráðherra lækkað eða fellt
niður magn- og/eða verðtoll á innflutn-
ingi og hins vegar verða tollkvótar, sem
ráðherrann hefur til úthlutunar, auknir.
Þetta er út af fyrir sig skref í rétta átt
og sýnir að ríkisstjórnin bregzt við
þeirri rökstuddu gagnrýni, sem sett hef-
ur verið fram á núverandi tollverndar-
kerfi. Aðgerðirnar ganga hins vegar alls
ekki nógu langt. Þær taka ekki á einum
stærsta galla þeirra lagabreytinga, sem
gerðar voru árið 1995, þegar GATT-sam-
komulagið um aukið frjálsræði í inn-
flutningi landbúnaðarvara gekk í gildi.
Morgunblaðið varaði þá þegar við því
hversu mikið svigrúm væri veitt land-
búnaðarráðherra til að ákveða tilhögun
innflutnings landbúnaðarafurða, í ljósi
þess að hann á hverjum tíma hefur alla
jafna fremur talið það hlutverk sitt að
gæta hagsmuna landbúnaðarins en neyt-
enda. Morgunblaðið hefur því lagt til að
innflutningsmálum verði skipað með al-
mennum lagaákvæðum, sem tryggi sem
mest frjálsræði og samkeppni, í þágu
neytenda. Slíkt er ekki gert með frum-
varpinu, heldur er allt vald lagt í hendur
landbúnaðarráðherra og honum falið að
meta hvort og hvenær ástæða er til tolla-
lækkana.
Fyrirkomulagið, sem lagt er til í frum-
varpinu, er ekki til þess fallið að skapa
traust meðal neytenda, enda hefur Sam-
keppnisstofnun gagnrýnt landbúnaðar-
ráðuneytið harðlega fyrir það hvernig
embættismenn þess hafa haldið á fram-
kvæmd tollamálanna og úthlutun inn-
flutningskvóta. Sýnt hefur verið fram á
að ráðuneytið hafi dregið taum hags-
munaaðila í landbúnaði á kostnað neyt-
enda, og m.a. látið óátalið augljóst sam-
ráð innflytjenda um tilboð í tollkvóta
fyrir blóm. Álit og áskoranir Samkeppn-
isstofnunar til landbúnaðarráðuneytis-
ins, þar sem hvatt hefur verið til afnáms
núverandi haftakerfis, hafa til þessa
mætt takmörkuðum skilningi.
Eina leiðin til að neytendur treysti því
að hagsmunir þeirra séu í fyrirrúmi er
að tollarnir verði felldir niður eða lækk-
aðir verulega með lögum, skömmtunar-
kerfi tollkvótanna afnumið og innlend
grænmetis- og blómaframleiðsla fái eðli-
lega samkeppni frá útlöndum.