Morgunblaðið - 15.05.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 15. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÞINGMENN spöruðu síst stóru
orðin við umræður á Alþingi í gær
eftir að Árni M. Mathiesen sjávarút-
vegsráðherra hafði mælt fyrir frum-
varpi til laga um kjaramál fiski-
manna og fleira. Frumvarpinu, sem
er ætlað að binda enda á sex vikna
verkfall sjómanna, var dreift á sk.
útbýtingarfundi sl. laugardag og
fóru tæplega þrettán klukkustundir í
að ræða það við 1. umræðu í gær, að
viðstöddum fjölda sjómanna á þing-
pöllum. Undir lokin boðaði sjávarút-
vegsráðherra þó stefnubreytingu;
sagði að vel mætti vera að í leiðbein-
ingum til gerðardóms væri gengið of
langt og fór þess vegna þess á leit að
sjávarútvegsnefnd Alþingis færi yfir
málið og legði mat á hvort ástæða
væri til að flytja breytingartillögu.
Þingmenn stjórnarandstöðunnar
gerðu framlagningu frumvarpsins
raunar enn að umtalsefni í upphafi
þingfundar í gær og héldu áfram
uppi gagnrýni á vinnubrögð ríkis-
stjórnarinnar og forseta þingsins og
kölluðu þau fordæmislaus. Davíð
Oddsson forsætisráðherra tók þátt í
þeim umræðum og sakaði stjórnar-
andstöðuna um upphlaup og að
reyna að villa um fyrir almenningi.
Hann sagði þingmenn vel geta tjáð
hug sinn á frumvarpinu í umræðum
um það en að gera framlagningu
þess á útbýtingarfundi væri fráleitt.
„Af hverju er verið að reyna að
varpa þessu ryki í augun á íbúum
landsins? Hvað gengur mönnum
til?“ spurði forsætisráðherra og
undraðist að menn leyfðu sér slíka
vitleysu.
Stjórnarandstaðan
lagðist gegn afbrigðum
Leita þurfti afbrigða til að taka
frumvarpið á dagskrá þar sem frest-
ur til að leggja fram ný þingmál rann
út 1. apríl sl. Stjórnarandstöðuflokk-
arnir lögðust gegn afbrigðunum og
gerðu formenn Samfylkingar og
Vinstri grænna, þeir Össur Skarp-
héðinsson og Steingrímur J. Sigfús-
son grein fyrir þeirri afstöðu. Sagði
Steingrímur að skyndileg ákvörðun
um lög á sjómenn væri stórpólitískt
mál og umdeilt, auk þess sem ljóst
væri að það raskaði öllum þeim
áformum sem unnið hefði verið eftir
varðandi þingfrestun nk. föstudag.
Steingrímur benti á að með því að
leyna stjórnarandstöðuna upplýs-
ingum um frumvarpið sl. laugardag
hefði komið skýrt fram að ekki væri
óskað eftir samvinnu við stjórnar-
andstöðuna í þessu máli. „Þvert á
móti er valin sú leið að gera þetta
með eins illu og nokkur kostur er.
Ríkisstjórnin verður þá auðvitað að
sitja uppi með það, ef hún velur sér
þau vinnubrögð að gera hlutina með
valdi og eins illu og nokkur er kost-
ur. Þá er best að hún fái að súpa
seyðið af því,“ sagði hann.
Össur sagði hins vegar að Sam-
fylkingin teldi ríkisstjórnina með
umræddu frumvarpi ganga einhliða
erinda útgerðarmanna og við það
gæti hún ekki sætt sig. Þá telji Sam-
fylkingin að 3. gr. frumvarpsins
brjóti í bága við ákvæði stjórnar-
skrár um félagafrelsi og af þeim sök-
um synji hún afbrigðanna fyrir sitt
leyti.
Aukinheldur samþykkti forseti Al-
þingis beiðni þingflokks Frjálslynda
flokksins um tvöfaldan ræðutíma í 1.
umræðu um málið. Skv. þingsköpum
á hver þingflokkur rétt á að fá ræðu-
tíma lengdan, allt að tvöföldum tíma,
ef fyrir liggur rökstudd beiðni þar að
lútandi áður en málið er tekið til um-
ræðu. Í erindi Frjálslyndra til for-
seta þingsins kom einmitt fram að
um svo viðamikið mál væri að ræða
að ekki yrðu gerð fullnægjandi skil í
venjulegum ræðutíma.
Fram kom í máli sjávarútvegsráð-
herra, er hann mælti fyrir frumvarp-
inu, að verkfall sjómanna hefði haft
gríðarlegt áhrif á þjóðlífið allt. Það
hefði nú veruleg áhrif á heimilin í
landinu; gríðarleg áhrif á hinar veik-
ari byggðir landsbyggðarinnar sem
byggðust á sjávarútvegi og fisk-
verkafólkið með því ekki væri hrá-
efni til vinnslu og því væri það komið
á atvinnuleysisskrá. Þá benti hann á
að markaðsstarf íslenskra sjávarút-
vegsfyrirtækja erlendis væri í upp-
námi og miklir hagsmunir væru þar í
húfi.
„Verkfallið hefur auk þess stór-
kostleg áhrif á útflutningstekjur
þjóðarinnar sem dragast að sjálf-
sögðu verulega saman þegar um er
að ræða atvinnugrein sem skilar á
milli 40–50% af útflutningstekjum
þjóðarinnar,“ sagði Árni og nefndi
ennfremur að þar með hefði verk-
fallið haft áhrif á stöðu krónunnar og
raunar efnahagsmál þjóðarinnar í
heild. Fram kom í máli Árna að ef
sjómannasamtökin aflýstu verkfalli
sínu væru þau ákvæði frumvarps um
kjaramál sjómanna og fleira, sem
lytu að verkfalli sjómanna og gerð-
ardómi um kjör þeirra, óþörf. Hins
vegar væri ekki ástæða til að draga
ákvæði um afnám kvótaþings til
baka.
Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, spurði Árna um
þetta eftir að ráðherra hafði mælt
fyrir frumvarpinu.
Fleiri þingmenn stjórnarflokk-
anna, sem tóku þátt í umræðunni,
gerðu að umtalsefni þann langa tíma
sem verkfallið hefði staðið og þau
verðmæti sem væru í húfi fyrir þjóð-
arbúið. Þrátt fyrir langar og strang-
ar viðræður væri ekki útlit fyrir
samninga og því væri ljóst að stjórn-
völd þyrftu að grípa inn í atburða-
rásina.
Hjálmar Árnason, Framsóknar-
flokki, benti á að stjórnvöld hefðu
mjög verið gagnrýnd fyrir að fresta
verkfalli fyrir nokkrum vikum. Þá
hefðu menn sagt að frestunin hefði
seinkað samkomulagi sem verið
hefði á næsta leiti. Nú væri sex vikna
verkfall að baki, enn væri ekkert út-
lit fyrir samninga og því ljóst að
aldrei hefði verið útlit fyrir samn-
inga á sínum tíma.
Lagði Hjálmar áherslu á að allt
væri pikkfast í deilunni; ríkissátta-
semjari treysti sér ekki til að koma
með miðlunartillögu og því væri rík-
isstjórn nauðugur einn kostur, að
grípa til lagasetningar.
Allt annan tón kvað hins vegar við
í málflutningi þingmanna stjórnar-
andstöðunnar. Guðjón Arnar Krist-
jánsson, þingflokksformaður Frjáls-
lyndra og fyrrv. formaður
Farmanna- og fiskimannasambands-
ins, fullyrti að með tengingu við Lax-
dælu í frumvarpinu, þ.e. samning
vélstjóra og útgerðarmanna, fælist
launalækkun fyrir sjómenn og hana
ætti að binda í lög til næstu 5 ára.
Össur Skarphéðinsson sagði ljóst
með frumvarpinu að í sjávarútvegs-
ráðuneytingu væri enn í gangi sjálfs-
afgreiðsla mála fyrir útvegsmenn.
Einungis þannig mætti skýra hina
umdeilu 3. gr. frumvarpsins, þar sem
verið væri að tímasetja niðurstöðu
gerðardóms fimm ár fram í tímann.
Að sama skapi væri ljóst að með því
væri brotið gegn alþjóðlegum skuld-
bindingum Íslendinga, t.d. mann-
réttindasáttmálanum og reglum Al-
þjóða vinnumálastofnunarinnar.
Steingrímur J. Sigfússon tók í
sama streng og benti á að svo virtist
sem stjórnvöld væru að gera sér
grein fyrir ágöllum frumvarpsins,
ekki síst 3. greininni. Tók hann hins
vegar skýrt fram að þótt gerðar yrðu
á því breytingar að því leyti, myndi
Vinstrihreyfingin – grænt framboð
engu að síður leggjast harkalega
gegn því enda væri um að ræða vont
frumvarp og vondan gjörning á stétt
manna og ekki kæmi til greina annað
en að berjast gegn því af öllum kröft-
um.
Nokkur tíðindi urðu hins vegar
undir lok umræðunnar seint í gær-
kvöldi, þegar Árni M. Mathiesen
lýsti því yfir að hann færi þess á leit
við sjávarútvegsnefnd Alþingis að
kanna hvort of langt væri gengið í
frumvarpi um kjaramál sjómanna
varðandi leiðbeiningar til gerðar-
dóms sem fjalla á um þau mál. Sagð-
ist Árni með þessu vera að bregðast
við gagnrýni þingmanna og sjó-
manna á þann kafla frumvarpsins
sem m.a. gerir ráð fyrir að gerðar-
dómurinn taki mið af samningi Vél-
stjórafélags Íslands og útvegsmanna
bæði varðandi innihald og gildistíma.
Árni sagði í lok 1. umræðu um
frumvarpið að það sem hæst hefði
borið væri umræða um lögmæti að-
gerðanna. Árni sagði ljóst að það
bryti ekki í bága við stjórnarskrá að
setja lög á vinnudeilur sem hefðu
staðið lengi og deiluaðilar hefðu haft
tækifæri til að leysa deiluna og mikl-
ir almannahagsmunir væru í húfi.
Þetta hefði Alþjóða vinnumálastofn-
unin staðfest í fyrri málum.
Þá sagði Árni að þingmenn hefðu
tekið undir gagnrýni sjómanna á 3.
grein frumvarpsins þar sem fram
koma leiðbeiningar til gerðardóms
sem fjalla á um kjaramál sjómanna.
Sagði Árni að vel mætti vera að
gengið hefði verið of langt í þessu
efni í frumvarpinu. Sagðist Árni því
vilja fara þess á leit að sjávarútvegs-
nefnd Alþingis færi yfir málið og
legði mat á hvort ástæða væri til að
flytja breytingartillögu við þessa
grein frumvarpsins.
Fyrsta umræða um lög á verkfall sjómanna stóð í hálfan sólarhring á Alþingi í gær
Ráðherra segir áhrif verk-
fallsins á þjóðlífið gríðarleg
Loft var lævi blandið á Alþingi í gær
við nærfellt 13 tíma 1. umræðu um
frumvarp sjávarútvegsráðherra til laga
um kjaramál fiskimanna.
Morgunblaðið/Golli
Árni Mathiesen og Ögmundur Jónasson hlýða á umræður.
MEIRIHLUTI samgöngunefndar Alþingis
hafnar með öllu hugmyndum um að skilja
grunnnetið frá Landssímanum. Nefndin segir
að fyrir því liggi m.a. tæknilegar ástæður en
sérfræðingar telji að aðskilnaður grunnnets-
ins frá annarri starfsemi myndi leiða til vand-
kvæða og erfiðleika í þróun þess með þeim
afleiðingum að þjónusta við notendur versn-
aði. Þá mundi það rýra verðmæti fyrirtæk-
isins verulega og hafa aukinn kostnað í för
með sér fyrir notendur.
Þetta kemur fram í áliti sem nefndin hefur
skilað um frumvarp um sölu á hlutafé ríkisins
í Landssíma Íslands hf. Nefndarmeirihlutinn
leggur til að frumvarpið verði samþykkt
óbreytt að undanskilinni tæknilegri breytingu
sem snýr að rafrænni skráningu hlutafélags-
ins.
Fram kemur í nefndarálitinu að í athugun
nefndarinnar á frumvarpinu hafi verið fjallað
ítarlega um aðstöðu fyrirtækja utan höfuð-
borgarsvæðisins til að stunda fjarvinnslu og
aðra þjónustu á sviði upplýsingatækni sem
gerir kröfu til öflugra gagnaflutninga. Þrátt
fyrir að verðskrá fyrir gagnaflutninga hafi
lækkað mikið að undanförnu, þ.m.t. fyrir
gagnanet og leigulínur, sé ljóst að enn sé
talsverður munur á verðlagningu á þeirri
þjónustu eftir því hvar notandinn er á land-
inu. Meiri hlutinn telur nauðsynlegt að áfram
verði unnið markvisst að því að jafna kostnað
og aðgang landsmanna að öflugustu og hag-
kvæmustu gagnaflutningsleiðum, eins og
tæknin þróast á hverjum tíma óháð vega-
lengd.
Þá telur nefndarmeirihlutinn eðlilegt að
nýta hluta af söluverðmæti Landssímans til
að ná markmiðum um að upplýsingatæknin
nýtist öllum landsmönnum sem best og að
fjarlægð frá höfuðborgarsvæðinu takmarki
ekki samkeppnisstöðu fyrirtækja á lands-
byggðinni. Er því beint til samgönguráðherra
að hann vinni, í samstarfi við samgöngunefnd,
tillögur um að jafna kostnað við gagnaflutn-
inga og þar með samkeppnisstöðu fyrirtækja
um allt land og skuli þeirri vinnu vera lokið
fyrir árslok 2001.
Þá segir í álitinu að með nýju fjarskiptalög-
unum hafi aðkoma nýrra fyrirtækja að fjar-
skiptamarkaði verið auðvelduð verulega. Þá
séu víðtækar heimildir í fjarskiptalögum til
að tryggja fullnægjandi þjónustustig með
svokallaðri alþjónustu, auk þess sem sam-
gönguráðherra hafi heimildir til að leggja í
framkvæmdir eða rekstur sem er til al-
mannaheilla, í öryggisskyni, af umhverfis-
ástæðum eða samkvæmt byggðasjónarmiðum
og ætla má að skili ekki arði. Þannig getur
ríkið eflt fjarskiptaþjónustu þar sem sam-
keppni skortir. Nefndarmeirihlutinn bendir á
að nú sé til umfjöllunar í þinginu tillaga til
þingsályktunar um staðfestingu ákvörðunar
sameiginlegu EES-nefndarinnar um að fella
inn í EES-samninginn reglugerð Evrópu-
þingsins og ráðsins um opinn aðgang að
heimtaugum. Með upptöku reglna þessara í
íslenskan rétt muni jafn aðgangur allra að
grunnnetinu vera tryggður enn frekar en nú
er.
Þá lýsir nefndarmeirihlutinn því áliti að
það lagaumhverfi sem skapað hefur verið á
fjarskiptasviði tryggi að samkeppnisaðilar fái
eðlilegt svigrúm til athafna. Þessa megi þeg-
ar sjá merki, sbr. samninga Íslandssíma og
Tals um aðgang að farsímakerfi Landssím-
ans.
Undir nefndarálitið skrifa þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins og Framsóknarflokksins í
nefndinni, þau Árni Johnsen, Hjálmar Árna-
son, Þorgerður K. Gunnarsdóttir, Guðmund-
ur Hallvarðsson, Magnús Stefánsson og Arn-
björg Sveinsdóttir.
Meirihluti samgöngunefndar Alþingis hefur skilað áliti um símafrumvarpið
Hafnað með öllu að
skilja grunnnetið frá