Morgunblaðið - 15.05.2001, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 ÞRIÐJUDAGUR 15. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Konur í læknastétt
Hvetjum ungar
konur til dáða
Á FIMMTUDAGklukkan 13.30hefst málþing í
húsi Læknafélags Íslands
að Hlíðarsmára 8 í Kópa-
vogi. Á málþinginu verður
fjallað um stöðu kvenna í
læknastétt á Íslandi. Einn
frummælanda er Ingi-
björg Georgsdóttir barna-
læknir. Hún var spurð
hver væri staða kvenna í
læknastétt á Íslandi um
þessar mundir?
„Á seinni árum hafa æ
fleiri konur lokið námi í
læknisfræði hér á landi
eins og annars staðar á
Vesturlöndum og vaxandi
fjöldi kvenna fer til náms í
sérgreinum læknisfræð-
innar en þegar litið er á
hlut kvenna í sambandi við
stöðuveitingar á stóru sjúkrahús-
unum og innan HÍ blasir við önn-
ur mynd. Þar eru mjög fáar kon-
ur. Þetta er ekki séríslenskt
vandamál en þó má segja að hlut-
ur kvenna í læknastétt hér sé
heldur rýrari en almennt gerist í
nágrannalöndunum.“
– Hvers vegna er þetta svo?
„Það eru litlar upplýsingar fyr-
irliggjandi sem svara spurning-
unni hvað Ísland varðar, en marg-
ar erlendar rannsóknir eru til sem
að sýna að konum gengur illa að fá
kennslustöður og æðri stjórnun-
arstöður. Þeir sem skoða þessi
mál velta fyrir sér hvers vegna
þetta er svona, hvort konur stundi
ekki nám sitt eða rannsóknir jafn-
vel og karlar. Það hefur sýnt sig
að ábyrgð kvenlækna gagnvart
sjúklingum er síst minni en karla
en rannsóknarvinna þeirra hefur
oft á tíðum ekki verið jafnmikil.
Þá liggur líka fyrir að vinnuálag á
konur í læknastétt er meiri en á
körlum og skýrist það m.a. af því
að þær sinna börnum og heimili
jafnhliða krefjandi starfi.“
– Hvað er hægt að gera til að
breyta áherslum?
„Erlendis hefur verið bent á
einkum tvær leiðir, annars vegar
að auka sveigjanleika í starfi
þannig að dragi úr álagi svo konur
geti frekar sinnt störfum og rann-
sóknarvinnu en aðrir benda á
hættuna sem í þessu felst, að
þetta geti enn frekar dregið úr
möguleikum kvenna til starfa.
Það er ekki að sjá að nein algild og
auðveld lausn liggi á borðinu.
Miðað við íslenskar aðstæður telj-
um við konurnar í Félagi kvenna í
læknastétt á Íslandi að það sé
mikilvægt að auka sveigjanleika í
læknanámi, rannsóknarvinnu og í
klínískum störfum unglækna sem
geri þá konum og körlum kleift að
samræma starf sitt við fjölskyldu-
ábyrgð.“
– Um hvað verður fjallað nánar
til tekið á málþinginu?
„Við höfum boðið helstu ráð-
andi stjórnendum í heilbrigðis- og
menntakerfinu að koma og skýra
frá því hvernig þetta blasir við
þeim og hvernig tekið er á jafn-
réttismálum. Við vonumst til að
þeir segi okkur frá
reynslu sinni sem
stjórnendur og yfir-
menn og hvert þeir
telji að stefna beri í
nánni framtíð. Við höf-
um m.a. boðið heil-
brigðisráðherra Jóni Kristjáns-
syni, landlækni Sigurði
Guðmundssyni og æðstu stjórn-
endum læknadeildar Háskóla Ís-
lands og Landsspítala – háskóla-
sjúkrahúss, einnig höfum við
boðið formönnum læknafélaganna
og Láru V. Júlíusdóttur hæsta-
réttarlögmanni. Haldin verða sex
stutt erindi og síðan munu fara
fram pallborðsumræður. Þátttak-
endur í þeim umræðum verða,
auk fyrrtaldra, fulltrúar ung-
lækna og læknanema og fulltrúar
frá jafnréttisnefnd HÍ. “
– Hvar í læknastétt hafa konur
einkum haslað sér völl?
„Konur hafa í raun lagt fyrir sig
flestar sérgreinar læknisfræðinn-
ar og þær eru flestar í heimilis-
lækningum, lyflækningum,
barnalækningum, kvenlækning-
um, augnlækningum og svæfing-
arlækningum, í öðrum greinum
eru þær færri.“
– Hverju velta konur fyrir sér
þegar þær ákveða sérnám í lækn-
isfræði?
„Það hefur ekki verið gerð at-
hugun á viðhorfum íslenskra
kvenna til sérgreinavals innan
læknisfræði en Þorgerður Einars-
dóttir, sem er lektor í félagsvís-
indastofnun HÍ, vann doktorsrit-
gerð um sérgreinaval lækna í
Gautaborg og þar birtast mjög
sérstakar niðurstöður sem að
vissu leyti má heimfæra á Ísland
og ef til vill Vesturlönd almennt.
Konurnar velja „mjúkar greinar“,
öldrunarlækningar og ákveðnar
lyflækningar, heilsugæslulækn-
ingar, kven- og barnalækningar
svo eitthvað sé nefnt, en þetta eru
allt greinar sem krefjast mikilla
samskipta við fólk. Þegar litið er á
það hvernig þessar sérgreinar eru
metnar er það oft svo að þessar
greinar njóta ekki sömu virðingar
og aðrar sem karlarnir
hafa fremur sótt í. Það
er erfitt að segja af
hverju þetta er,
kannski er þetta að
hluta til arfur fortíðar-
innar.“
– Hafa íslenskir kvenlæknar
komið sér saman um aðferðir til
að reyna að brjóta niður karla-
veldið í læknastétt?
„Já, við viljum takast á við
þennan vanda með því m.a. að
draga þessar upplýsingar fram og
vekja á þeim athygli en þó fyrst
og fremst að styðja ungu konurn-
ar í stéttinni til dáða.“
Ingibjörg Georgsdóttir
 Ingibjörg Georgsdóttir fædd-
ist 7. apríl 1953 í Reykjavík. Hún
tók stúdentspróf frá Menntaskól-
anum í Reykjavík 1972 og út-
skrifaðist úr læknadeild Háskóla
Íslands 1978. Hún stundaði sér-
fræðinám í Reykjavík, Winnipeg
og Vancouver og er barnalæknir
og nýburalæknir að sérgrein.
Hún starfaði á Landspítala á
námsárum en eftir námslok
starfaði hún á Greiningar- og
ráðgjafastöð ríkisins en árið
1995 hóf hún störf hjá Trygg-
ingastofnun ríkisins þar sem hún
starfar enn. Ingibjörg er gift
Reyni Jónssyni tannlækni og
eiga þau fjögur börn.
Konur í lækna-
stétt velja
„mjúkar
greinar“
Það ætti að vera betra fyrir þig að halda á „Two Tricky“ svona, Friðrik minn.
Á SÍÐASTA ári voru 98 ökumenn
krafðir um greiðslu á tjóni sem þeir
ollu í umferðinni. Í fjárhæðum talið
nema þessar endurkröfur samtals
rúmlega 28 milljónum króna. Hæsta
einstaka endurkrafan nam 2,5 millj-
ónum. Ungir ökumenn eiga stóran
hlut að þessum málum.
Umferðarlagabrot ökumanna, t.d.
ölvunarakstur og hraðakstur geta
valdið ökuleyfissviptingu og refsingu
í formi sektar eða fangelsis. Tjón,
sem verður á ökutæki tjónvalds í
slíkum tilvikum, verður hann einnig
iðulega að bera sjálfur. Afleiðingarn-
ar fyrir brotlegan ökumann eru þó
ekki upp taldar með þessu, því í um-
ferðarlögum er svo fyrir mælt að vá-
tryggingarfélag, sem greitt hefur
bætur vegna tjóns af völdum öku-
tækja, eignast endurkröfurétt á
hendur þeim, sem tjóni olli af ásetn-
ingi eða stórkostlegu gáleysi. Dóms-
málaráðherra skipar nefnd þriggja
manna, til að kveða á um, hvort og að
hve miklu leyti beita skuli endur-
kröfum. Í nefndinni sitja Helgi Jó-
hannesson, formaður, Andri Árna-
son og Sigmar Ármannsson.
Á árinu 2000 bárust nefndinni
samtals 107 ný mál til úrskurðar. Af
þessum 107 málum samþykkti
nefndin endurkröfur að öllu leyti eða
að hluta í 98 málum. Í fjárhæðum tal-
ið nema þessar endurkröfur samtals
rúmlega 28 milljónum króna, og er
þá einnig tekið tillit til viðbótarend-
urkrafna í eldri málum. Á árinu 1999
var heildarfjöldi mála á hinn bóginn
113, samþykktar endurkröfur að öllu
eða einhverju leyti það ár voru einn-
ig 98, en samtals að fjárhæð rúmlega
25 milljónir króna. Hæsta einstaka
endurkrafan nam 2,5 milljónum
króna árið 2000, en 16 endurkröfur
voru kr. 500.000 eða hærri. Ástæður
endurkröfu eru langoftast ölvun
tjónvalds, þ.e. í 77 tilvikum. Lyfja-
neysla var ástæða endurkröfu í einu
tilviki. Réttindaleysi ökumanna réð
endurkröfu í 5 tilvikum. Þá voru 2
ökumenn endurkrafðir vegna ásetn-
ings, og 4 vegna stórkostlega víta-
verðs aksturslags.
Í þeim 77 tilvikum, þar sem mælt
var fyrir um endurkröfu vegna ölv-
unar, reyndust 62 ökumenn í efri
mörkum umferðarlaga, þ.e.a.s. töld-
ust óhæfir til að stjórna ökutækinu.
Í þessum 98 málum voru karlar 78,
en konur voru 20 af tjónvöldum sem
endurkröfu fengu. Hlutur kvenna í
málum af þessu tagi hefur farið vax-
andi á undanförnum árum. Hlutfall
kvenna sem fengu endurkröfu var
14% 1992, en á árinu 2000 26%.Öku-
menn 25 ára og yngri áttu hlut að
47% mála árið 2000, en voru 43%
1999.
Ölvunarakstur oftast
ástæða endurkröfu
Ökumenn krafðir um 28 milljónir í fyrra vegna tjóna