Morgunblaðið - 15.05.2001, Blaðsíða 25

NEYTENDUR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. MAÍ 2001 25
ÁTAPPAÐ vatn þarf ekki að vera
betra og hollara en vatn sem kemur
beint úr krananum fullyrða alþjóð-
legu umhverfisverndarsamtökin
WWF í nýlegri fréttatilkynningu.
Gæðaeftirlit í löndum Evrópu og
Bandaríkjunum er oft á tíðum meira
með kranavatni en átöppuðu, segja
þau enn fremur, auk þess sem vatn
á flöskum er margfalt dýrara í verði
en það sem kemur úr krananum.Í
boði eru alls kyns flöskur sem fólk
jafnvel safnar, markaðshyggjan er
þannig farin að stjórna ferðinni.
Mun umhverfisvænna er einnig
að drekka kranavatnið því fram-
leiðsla á plastflöskum undir vatn
nemur um 1,5 milljónum tonna á
ári. Eiturefni losna einnig við fram-
leiðslu og eyðingu plastsins sem
hefur slæm umhverfisáhrif.
Umhverfisverndarsamtökin
hvetja fólk því til að drekka fremur
vatnið úr krananum en kaupa það í
flöskum eða kútum.
Hreint vatn úr jörðu telja for-
svarsmenn samtakanna vera sjálf-
sögð mannréttindi. Því ætti fremur
að verja fjármunum í að hreinsa
mengaðar ár og vötn svo allir jarð-
arbúar hafi aðgang að gæðavatni á
lágu verði.
Mikil aukning hefur orðið á sölu
átappaðs vatns víðast hvar í heim-
inum. Mest er drukkið af flösku-
vatni í Evrópu, til dæmis renna um
107 lítrar niður kok hvers Ítala ár-
lega, segir í nýlegri frétt í Inter-
national Herald Tribune. Þar segir
enn fremur að mikil aukning sé í
öðrum heimsálfum, um 15% árlega í
Asíu og neyslan eykst um 10% ár
frá ári í Norður-Ameríku svo dæmi
sé tekið.
Þórir Kjartansson, framkvæmda-
stjóri vatnsútflutningsfyrirtækisins
Þórsbrunns, segir vöxt fyrirtækis-
ins mikinn. „Við erum í óðaönn að
koma okkur fyrir á mörkuðum og
seljum vatn á flöskum undir heitinu
Iceland Spring. Vöxturinn í sölu
flöskuvatns er nú um 30–40% í
Bandaríkjunum, þar sem við seljum
mest og salan hjá okkur er ekki
undir því.“
Óréttmæt gagnrýni WWF
Að mati Þóris taka umhverfis-
verndarsamtökin WWF ekki tillit til
þess, í gagnrýni á átappað vatn, að
plastumbúðirnar eru næstum alltaf
endurvinnanlegar og í sumum til-
fellum einnig endurnýtanlegar. „Að
vatn sé hollara úr krana en flösku á
ekki almennt við rök að styðjast, fá-
ar þjóðir hafa aðgang að jafn góðu
vatni og við hér heima. Auk þess
eru reglur um átöppun yfirleitt
mjög strangar, jafnvel strangari en
um vatnsdreifikerfi og vatns-
leiðslur.“
Hvers vegna er
átappað vatn vinsælt?
Þórir nefnir nokkrar skýringar á
hvers vegna átappað vatn er svo
vinsælt. „Víða hafa vatnslagnakerfin
farið versnandi, pípurnar eldast og
þar með minnka gæði vatnsins.
Vatnsból eru einnig mengaðri en
þau voru. Í þriðja lagi er fólk farið
að huga betur að heilsunni en áður
og velur því vatn í stað gosdrykkja.
Hagur stjórnenda fyrirtækja er
einnig að halda heilsu starfsfólks í
lagi og hvetur það starfsfólk til að
hlú að henni. Hjá mörgum er vatns-
drykkja fyrsta skrefið. Í fjórða lagi
má nefna að þægindin eru oft á tíð-
um meiri ef vatn er drukkið úr
flösku en krana, hægt er að ferðast
með það hvert sem er. Taka það til
dæmis með í vinnuna.“
Þórir segir Iceland Spring-vatns-
flöskur vera væntanlegar á íslensk-
an markað undir lok mánaðarins.
„Við ætlum að ná til erlendu ferða-
mannanna sem þekkja margir ekk-
ert annað drykkjavatn en úr flösk-
um. Búast má við að Íslendingar
verði aðeins lengur að taka við sér
en benda má á að salan á flösku-
vatni hefur aukist um 200–300%
undanfarin ár í Skandinavíu og oft
erum við nokkrum árum á eftir
þeim.“
Enginn munur á íslensku
flösku- og kranavatni
Vatnsdrykkja hefur að líkindum
aukist einnig hérlendis, um 10%
aukning var á sölu vatns með gosi
hjá Ölgerðinni Agli Skallagrímssyni
milli áranna 1999 og 2000 og hjá
fyrirtækinu Selecta, sem m.a. selur
vatn á kútum í fyrirtæki, hefur orð-
ið mikil söluaukning. „Sífellt fleiri
fyrirtæki kaupa kælt vatn á kútum
sem komið er fyrir á hentugum
stöðum nálægt starfsfólki,“ segir
Hjörtur Örn Hjartarson forstjóri.
Kútana segir hann auðvelda aðgang
að vatni og starfsfólk fái sér því
jafnvel vatnsglas í stað gosdrykks
eða kaffis. Enginn bragð- eða gæða-
munur er á íslensku kranavatni og
vatni á brúsum hjá Selecta enda
kemur vatnið úr Gvendarbrunnum.
„Í sumum tilfellum liggur vatn lengi
í lögnum sem hefur áhrif á gæðin,
en það á við sér í lagi í stórum bygg-
ingum segir Hjörtur og undir það
tekur Rögnvaldur Ingólfsson sviðs-
stjóri matvælasviðs Hollustuvernd-
ar Reykjavíkur. „Vatn sem er á boð-
stólum á kútum hér er átappað með
smitgát af dreifikerfi Orkuveitu
Reykjavíkur, vatnsveitu. Það er því
um sama vatn að ræða og í dreifi-
kerfinu. Gerðar eru miklar kröfur
til umbúða undir vatn þannig að
efnin í umbúðunum spilli ekki gæð-
um þess. Þess vegna ætti ekki að
vera mikill munur á hollustu átapp-
aðs vatns og kranavatns hér í
Reykjavík.“
Rögnvaldur telur hins vegar rétt
að geta þess að vatn sem hefur stað-
ið kyrrstætt í lögnum innanhúss
getur hafa minnkað að gæðum ef
það hefur náð að hitna í lögnunum.
„Fjöldi örvera og magn járns og
sinks hefur mælst yfir viðmiðunar-
mörkum í slíku vatni. Rétt er að láta
vatnið renna þar til það er orðið kalt
til að fá ferskt vatn úr dreifikerfinu.
Algengt hitastig í dreifikerfinu er
6–8°C. Í stórum byggingum, eins og
t.d. stórum vinnustöðum, getur tek-
ið nokkurn tíma að fá vatnið vel kalt
og því handhægt að hafa kútavatn á
stöðum sem eru aðgengilegir starfs-
fólki.“
180 sýni tekin árlega
Heilbrigðiseftirlit sveitarfélag-
anna hefur eftirlit með innra eftirliti
vatnsveitna. Það fylgist með vatns-
gæðum með reglulegri sýnatöku úr
stofnæðum og sem víðast í dreifi-
kerfinu í samræmi við ákvæði reglu-
gerðar um neysluvatn. Á svæði
Orkuveitu Reykjavíkur, vatnsveitu,
eru tekin um 180 sýni á ári. Flest
þeirra eru tekin með reglubundnum
hætti og er samkomulag milli heil-
brigðiseftirlitanna á höfuðborgar-
svæðinu um skiptingu á töku sýn-
anna milli eftirlitssvæða. Fylgst er
enn fremur með gæðum átappaðs
vatns hér á landi og er tekið sýni að
meðaltali þrisvar í mánuði.
Mikil aukning í sölu á vatni m.a. hjá Þórsbrunni
Átappað vatn ekki endi-
lega hollara en kranavatn
Reuters
Mikil aukning hefur orðið í sölu átappaðs vatns víðast hvar í heiminum.
Morgunblaðið/Jim Smart
Sífellt fleiri fyrirtæki kaupa
kælt vatn á kútum sem komið er
fyrir á hentugum stöðum nálægt
starfsfólki.
Hérlendis er enginn
gæðamunur á átöppuðu
vatni og kranavatni en
alþjóðlegu umhverf-
isverndarsamtökin
WWF segja vatn úr
krana jafnvel hollara og
mun ódýrara en átappað
vatn. Mikil aukning hef-
ur orðið í sölu flösku-
vatns víða erlendis og
sala gengur vel hjá ís-
lenska útflutningsfyr-
irtækinu Þórsbrunni.
NETVERSLUN Á mbl.is
Langermabolir
aðeins 1.900 kr.