Morgunblaðið - 15.05.2001, Blaðsíða 41

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. MAÍ 2001 41
Heimsferðir opna þér leiðina til Ítalíu á verði sem
hefur aldrei sést fyrr á Íslandi. Vikuleg flug alla
föstudaga til Mílanó, þessarar háborgar lista og tísku í
heiminum. Hér kynnist þú listaverkum Leonardo da
Vinci, Scala óperunni með frægustu listamönnum heimsins, hinum fræga miðbæ
þar sem Duomo dómkirkjan gnæfir yfir, hinni frægu verslunargötu Galeria Vittorio
Emanuele II, ráðhúsinu, glæsilegustu verslunum heimsins, listasöfnum og nýtur
lífsins í þessu menningarhjarta Evrópu.
Beint flug
föstudaga engin
millilending
Flugsæti
Flug og bíll
Flug og hótel
Mílanó
í sumar
frá 24.520 kr.
Verð kr. 24.520
Verð p.mann, m.v. hjón með
2 börn, 2 - 11 ára.
Skattar, kr. 2.495.- fyrir
fullorðinn, kr. 18.10 fyrir barn,
innifaldir.
Ekki er öruggt að lægsta fargjald
sé til á öllum brottförum.
Verð kr. 24.870
Flugsæti fyrir fullorðinn.
Verð kr. 27,365 með sköttum.
Skógarhlíð 18, sími 595 1000. www.heimsferdir.is
NÚ á lokadögum
þingsins kemur ríkis-
stjórnin fram með
frumvarp um sölu á
Landssíma Íslands hf.
Það hefur legið fyrir
lengi að ætlun ríkis-
stjórnarinnar er að
selja Landssímann.
Það hefur hins vegar
tekið drjúgan tíma
fyrir sjálfstæðismenn
að svínbeygja fram-
sókn en það tókst,
eins og reyndin hefur
verið allan ríkisstjórn-
arferil þeirra. Ég tel
ámælisvert af ríkis-
stjórninni að koma
svo seint fram með þetta frumvarp
og að mínu mati er það ekki Alþingi
til sóma að láta þetta yfir sig ganga.
Samgöngunefnd, sem ég á sæti í,
hefur farið yfir frumvarpið og kallað
til sín ýmsa einstaklinga og fulltrúa
stofnana og fyrirtækja. Þar sem
nefndinni er ætlaður lítill tími til yf-
irferðar á frumvarpinu má líkja þess-
um viðtölum við spretthlaup.
Er þetta forsvaranlegt?
Landsbyggðin
og grunnnetið
Ekki er hægt að ræða um alla
þætti málsins í stuttri blaðagrein og
því ætla ég að halda mig við það at-
riði sem að mínu mati skiptir höf-
uðmáli í þessu samhengi en það er
spurningin um hvort selja á grunn-
netið með Landssímanum eða hvort
ríkið á að eiga það áfram og reka. Sá
rekstur getur hvort heldur er verið
hlutafélagsform eða rík-
isfyrirtæki. Samkvæmt
frumvarpinu ætla ríkis-
stjórnarflokkarnir að
selja grunnnetið með
öðrum rekstrarþáttum
Landssímans.
Grunnnet Landssím-
ans er jafn mikilvægt og
þjóðvegakerfi landsins.
Það hefur ekki verið
ágreiningur um það milli
stjórnmálaflokka að
samfélagið, ríkið, á að
eiga og reka þjóðvegina.
Það er mín sannfæring
að með sama hætti á rík-
ið að eiga grunnnetið og
selja öllum ótakmarkað-
an aðgang að því á sanngjörnu verði.
Mér finnst það vera aðför að lands-
byggðinni að ætla að selja grunnnet-
ið með. Ég fæ ekki séð að væntanleg-
ir eigendur félagsins telji sig verða
bundna af öðru en að tryggja hæfi-
legan hagnað af rekstri og arðsemi af
fjárfestingum. Þannig vil ég meina
að þeir telji sig ekki þurfa að leggja í
fjárfestingu á landsbyggðinni sem
lítil arðsemi er af. Engu að síður vil
ég trúa því að þeir muni vilja veita
símnotendum góða þjónustu, a.m.k.
ekki verri en samkeppnisaðilarnir.
Framsóknarmenn sem í vetur boð-
uðu harða andstöðu gegn sölu grunn-
netsins hafa lúffað fyrir íhaldinu í
þessu máli sem öðrum og fara nú í
þessu máli eins og þægur rakki með
skottið milli lappanna.
Það er vonlaust að reyna að skilja
framsóknarmenn um þessar mundir,
gengisfall þeirra er mikið, og þeir
búnir að gleyma landsbyggðinni.
Þessu hefur Páll Pétursson félags-
málaráðherra áttað sig á, hefur
reyndar sagt það í hljóðvarpi.
Mikill munur á þjónustu
Bent skal á að flutningsgeta ein-
stakra tenginga er afar mismunandi
og á höfuðborgarsvæðinu eru fáan-
legar, auk hefðbundinna tenginga,
tengingar sem bjóða upp á afar mikla
flutningsgetu eða 100 megabit og allt
upp í 1 gigabit (1.000.000 kbps). Úti á
landi er einungis búið að tryggja 128
kbps gagnaflutningsgetu á upp-
hringisambandi undir kvöðum al-
þjónustu og sú flutningsgeta er raun-
ar ekki uppfyllt enn. Reiknað er með
að það verði innan tveggja ára.
Engin alþjónustukvöð er t.d. um
ADSL-gagnaflutningsþjónustu.
Þetta þýðir í stuttu máli að alþjón-
ustukvöðin tryggir landsbyggðarbú-
um reiðgötur í stað malbikaðra stofn-
brauta, svo notuð sé einföld
samlíking. Skyldu höfuðborgarbúar
sætta sig við slíkar götur?
Það er því ljóst að óbreyttu að
frekari þróun mun leiða til þess að al-
þjónustukvöðin úreldist mjög hratt
og verður marklaus að skömmum
tíma liðnum ef hún er ekki uppfærð
reglulega.
Því má með sanni segja að áform
ríkisstjórnarinnar um sölu grunn-
netsins með Landssímanum séu skýr
skilaboð ríkisstjórnarinnar til lands-
byggðarinnar, hún á áfram að vera
annars flokks.
Uppbygging LínuNets á „ljósleið-
aranum“ veitir höfuðborgarbúum
frábæra möguleika sem rétt er að
fagna. Ég óska bæði fyrirtækinu og
almenningi til hamingju með það
stórkostlega frumkvæði sem borgar-
yfirvöld í Reykjavík sýna til að
tryggja samkeppni í gagnaflutning-
um.
Landsbyggðin
borgar meira
Ljóst er að enn sem komið er þá er
framboð á gagnaflutningsgetu til
einstakra notenda á landsbyggðinni
verulega takmarkað miðað við það
sem er á höfuðborgarsvæðinu.
Tekur þetta einkum mið af því að
gagnaflutningur í grunnnetinu milli
landshluta er enn meira en tvöfalt og
jafnvel þrefalt dýrari en í nágranna-
löndunum auk þess sem hann er
seldur á km-gjaldi skv. línuleiðum en
ekki í loftlínu eins og þar.
Þetta veldur því að í mörgum til-
fellum tvöfaldar línulengdin enn
þann mun sem er á verði gagnaflutn-
ings.
Landsbyggðin hefur ávallt borgað
miklu hærra gjald fyrir leigulínur og
landsbyggðarfyrirtæki hafa ávallt
borgað miklu hærri gjöld en fyrir-
tæki á höfuðborgarsvæðinu. Sama
má segja um gjaldskrá fyrir almenn-
ing vegna talsíma áður en landið var
gert að einu gjaldsvæði. Lands-
byggðarbúar borguðu miklu meira
fyrir símtöl sín en höfuðborgarbúar.
Jöfnum leigulínuverð
Ég tel að gera eigi skýlausa kröfu
um að verðlagning á leigulínum verði
jöfnuð fullkomlega og að Landssím-
anum verði gert skylt að breyta þess-
ari gjaldskrá til fulls jafnræðis milli
fyrirtækja, án tillits til hvar þau eru
staðsett á landinu, og ekki er hægt að
sjá að því fylgi nokkur aukakostn-
aður.
Fyrirtæki á Raufarhöfn sem vill
hafa 2 mb leigulínu þarf að greiða
262.618 kr. en sams konar fyrirtæki í
Reykjavík þarf aðeins að greiða
25.664 kr.
Þetta er óþolandi misvægi og því
má með sanni segja að núverandi
gjaldskrá fyrir leigulínur skekki
samkeppnishæfni fyrirtækja eftir
því hvort þau eru staðsett á lands-
byggðinni eða á höfuðborgarsvæð-
inu.
Ein gjaldskrá fyrir talsíma og
ATM-línur hjá Landssímanum styð-
ur að þetta er hægt.
Með sölu ríkisstjórnarinnar á
grunnnetinu er hún að senda lands-
byggðarfólki skýr skilaboð.
Ríkisstjórnin telur það nógu gott
að landsbyggðarbúar fái t.d. hljóð úr
sjónvarpi í mono, meðan höfuðborg-
arbúar fá hljóðið í stereo.
Þetta er óþolandi misvægi. Þetta
er misvægi sem þarf að leiðrétta, rétt
eins og misvægi atkvæða.
Landsbyggðin í mono –
höfuðborgin í stereo
Kristján L.
Möller
Símamálin
Landsbyggðarbúar
borguðu miklu meira
fyrir símtöl sín, segir
Kristján L. Möller, en
höfuðborgarbúar.
Höfundur er alþingismaður
Norðurlandskjördæmis vestra fyrir
Samfylkingu jafnaðarmanna.
MANNI hlýnar allt-
af um hjartaræturnar
þegar maður sér aðra
taka upp hanskann
fyrir þá sem minna
mega sín. Þótt ótrú-
legt sé er ekki annað
að sjá en að gæðastjóri
Landflutninga-Sam-
skipa geri það fyrir
hönd Ríkiskaupa í
grein sinni 25. apríl sl.
Innra eftirlit og
GÁMES
Gæðastjóri Land-
flutninga-Samskipa,
Svala Rún Sigurðar-
dóttir, heldur því fram
í byrjun áðurnefndrar greinar að
ÁTVR geri kröfu um GÁMES-kerfi
og að það sé skylda að nota GÁMES
samkvæmt lögum frá því árið 1994.
Hið rétta er, skv. þeim lögum og
reglugerðum sem vitnað er í, að
matvælafyrirtækjum er skylt að
nota innra eftirlit.
Aðalflutningar, líkt og önnur fyr-
irtæki í flutningastarfsemi, nota
innra eftirlit í starfsemi sinni. Þótt
innra eftirlit Aðalflutninga sé ekki
byggt á GÁMES-kerfi, þá er það
innra eftirlit sem Aðalflutningar
nota viðurkennt af heilbrigðisyfir-
völdum. Úthlutun starfsleyfis heil-
brigðisyfirvalda er undir því komin
að innra eftirlit sé til staðar í fyr-
irtækinu.
Þessar staðreyndir hefði gæða-
stjóri Landflutninga-Samskipa átt
að kynna sér áður en hann gefur í
skyn að Aðalflutningar noti ekki
innra eftirlit og að starfsemi Að-
alflutninga sé því í raun ólögleg
flutningastarfsemi.
Svala hefði einnig átt að kynna
sér útboðsgögn Ríkiskaupa nr.
12645: Flutningur á áfengi og tób-
aki innanlands fyrir ÁTVR. Í út-
boðsgögnunum er ekki minnst einu
orði á GÁMES-kerfi. Í símtali við
undirritaðan sagði aftur á móti einn
verkefnisstjóri Ríkiskaupa að
GÁMES-kerfi hefði
ráðið úrslitum við val á
flutningsaðilum.
Stuttu seinna dró hann
þessi orð opinberlega
til baka í frétt á bak-
síðu DV. Grein Svölu
varpar því frekara
ljósi á umdeilanleg
vinnubrögð Ríkis-
kaupa; þar sem heim-
ildir hennar virðast
vera í beinum
tengslum við það sem
fram kom í fyrr-
greindu símtali, en
ekki útgefin útboðs-
gögn.
Það er enn eftirtekt-
arverðara að fyrirtæki af sömu
stærðargráðu og Samskip-Land-
flutningar þurfi að eyða ótöldum
dálksentímetrum í það að sannfæra
lesendur um ágæti eigin GÁMES-
kerfis. GÁMES-kerfis sem er ekki
annað en innra eftirlit byggt á
GÁMES. Þrátt fyrir það erum við
samála Svölu um það að til að
tryggja öryggi í meðhöndlun mat-
væla þurfi mjög virkt innra eftirlit.
GÁMES-kerfi eykur gæðavitund
starfsmanna og stuðlar að betri
vöru meðhöndlun. Þessa staðreynd
hefur Heilbrigðiseftirlit Reykjavík-
ur bent okkur á. Aðalflutningar
hafa nú þegar hafið undirbúning og
stefna að innleiðingu GÁMES-kerf-
is á þessu ári.
Gróf mismunun eða hvað?
Að taka sér orð í munn og eigna
það öðrum er kannski enn alvar-
legra en að ofan greinir. Í grein
minni var ekki minnst á grófa mis-
munun. Í henni var einungis tiltek-
ið; að um misjöfn vinnubrögð og
ólíkindalega ákvarðanatöku væri að
ræða hjá Ríkiskaupum. Lesendum
var látið eftir að dæma um hvort um
mismunun væri að ræða og hvort
hún væri gróf eða ekki. Það er því
eftirtektarvert að gæðastjóra Sam-
skipa-Landflutninga þyki mismun-
unin gróf.
Það er vissulega undarlegt að
grein sem krafðist svara Ríkis-
kaupa, skuli nú svarað af verktaka
fyrir þeirra hálfu, hálfu verra er þó
að hún byrji á níði millistjórnanda.
Þegar rætt er um viðskiptasiðferði
hér á landi þá finnst manni ekki
alltaf að aðgát sé höfð. Það er alla-
vega vert að fyrirmaður, en ekki
millistjórnandi, standi fyrir níði á
það fyrirtæki sem herjað er á. Þetta
á sérstaklega við þegar gefið er í
skyn að starfsemi samkeppnisaðila
sé ólögleg.
Þegar litið er til baka í tíma muna
sjálfsagt sumir eftir þeim tíma þeg-
ar sjálfstæð fyrirtæki, byggð upp af
einstaklingum í hverju byggðarlagi,
stofnuðu Landflutninga og Vöru-
flutningamiðstöðina. Í dag eru þessi
fyrirtæki að mestum hluta í eigu
skipafélaganna. Landslýð ætti að
vera það ljóst að það er ekki í þágu
skipafélaganna tveggja, sem skipta
á milli sín megninu af vöruflutning-
um til landsins og út á land, að
stuðla að uppgangi Aðalflutninga.
Endalaust er hægt að tala um sam-
vinnu, samruna og yfirtökur í nafni
hagræðingar. Staðreyndin er sú að
ef Aðalflutninga nyti ekki við væri
dýrara að flytja vörur á suma staði
landsbyggðarinnar.
Nú bregður mér
Sigurður H.
Engilbertsson
Vöruflutningar
Staðreyndin er sú, segir
Sigurður H. Engilberts-
son, að ef Aðalflutninga
nyti ekki við væri dýr-
ara að flytja vörur á
suma staði lands-
byggðarinnar.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Aðalflutninga.
Stórhöfða 21, við Gullinbrú, s. 545 5500.
www.flis.is
netfang: flis@flis.is
flísar
Vöggusæn
gur
vöggusett
PÓSTSENDUM
Skólavörðustíg 21
sími 551 4050
Reykjavík