Morgunblaðið - 15.05.2001, Blaðsíða 35

MENNTUN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. MAÍ 2001 35
Húsbréf
Þrítugasti og þriðji útdráttur
í 2. flokki húsbréfa 1992
Innlausnardagur 15. júlí 2001
5.000.000 kr. bréf
1.000.000 kr. bréf
100.000 kr. bréf
10.000 kr. bréf
92220137
92220148
92220190
92220408
92220479
92220486
92220517
92220518
92220566
92220791
92220966
92220983
92221090
92221264
92221555
92221597
92221700
92221739
92221861
92221966
92222052
92222185
92222192
92222197
92222310
92222325
92222331
92222552
92222613
92222716
92222758
92222772
92222875
92222882
92222961
92222994
92223162
92223173
92223396
92223398
92250001
92250037
92250215
92250325
92250663
92250841
92250903
92251052
92251296
92251498
92251517
92251926
92252175
92252231
92252465
92252919
92253020
92253032
92253050
92253058
92253060
92253224
92253638
92253798
92254133
92254534
92254643
92254899
92254916
92255003
92255166
92255225
92255317
92255353
92255579
92255681
92256005
92256085
92256235
92256262
92256372
92256723
92257107
92257271
92257304
92257319
92257385
92258053
92258067
92258081
92258793
92258825
92258904
92258987
92270200
92270308
92270409
92270515
92270719
92270891
92270896
92270949
92271349
92271370
92271483
92271487
92271864
92272384
92272743
92272776
92273187
92273689
92273823
92273895
92273917
92273946
92274045
92274069
92274466
92274475
92274569
92274845
92274876
92274966
92275050
92275372
92275456
92275826
92276209
92276366
92276391
92276410
92276440
92276567
92276574
92276619
92276811
92276813
92276864
92276992
92277065
92277084
92277806
92277813
92277856
92277973
92278113
92278138
92278265
92278410
Útdregin óinnleyst húsbréf bera hvorki vexti né
verðbætur frá innlausnardegi. Því er áríðandi fyrir
eigendur þeirra að innleysa þau nú þegar og koma
andvirði þeirra í arðbæra ávöxtun. Húsbréf eru
innleyst í öllum bönkum, sparisjóðum og
verðbréfafyrirtækjum.
92210032
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/ S
ÍA
Hvernig er hægt að komagæðastjórnun við í skóla-starfi? Ef við göngum út frá
því að skóli sé stofnun og veiti þjón-
ustu eins og önnur fyrirtæki, þá eru
þeir sem þjónustunnar njóta við-
skiptavinir. Grunnviðfangsefni eða
þjónusta skóla er „kennsla“ sem mið-
ar að því að efla færni og þroska nem-
enda. Foreldrar ásamt nemendum
eru í þeim hópi sem kalla má „mik-
ilvægustu viðskiptavini“ skólans. Þar
sem gæðastjórnun er hugmynda-
fræði sem hefur
verið notuð í
hefðbundnum
fyrirtækjum og
þjónustustofn-
unum með góð-
um árangri hef-
ur hún einnig verið notuð í skólum.
Meginviðfangsefni gæðastjórnunar
eru sjálfsmat, skilvirkni og breyt-
ingar. Einnig er mikið lagt upp úr
markvissri forystu, valddreifingu,
samvinnu og framsæknum stofn-
anabrag. Gæðastjórnun í skólum er
til dæmis að fyrirbyggja vanda. Að
beina athygli að grunnatriðum eins
og lestri, skrift og reikningi hjá börn-
um, í stað þess að sigta út þá ung-
linga í efri bekkjum sem ekki standa
sig. Hugtakið gæðastjórnun kom
fyrst fram á tímabilinu 1920–1930
sem sérstök aðferð við eftirlit í iðnaði.
Skilvirkni er eitt þeirra hugtaka
um gæðastjórnun sem fræðimenn
nota þegar þeir fjalla um gæði skóla.
Skólar geta verið mis skilvirkir að ná
sömu markmiðum. Rannsóknir á
skilvirkni skóla hófust í Bandaríkj-
unum á sjöunda áratugnum. Nýjasta
og yfirgripsmesta rannsóknin á skil-
virkni skóla var gerð af Mortimore og
fleirum 1988. Niðurstöður þeirrar
rannsóknar birtust í bókinni Skóli
skiptir máli.
Fræðimenn sem skrifa um stjórn-
un eru yfirleitt sammála um að í upp-
lýsingasamfélagi framtíðarinnar
munu framkvæmdastjórnun og
breytingastörf einkum móta skil-
virkni fyrirtækja og stofnana. Að
læra og breytast einkennir allar æðri
lífverur. Þegar talað er um „skóla
sem lærir“ byggist það á þeirri hug-
mynd að allir vinni saman að því að
breyta og bæta starfsemi skólans
með því að skoða og meta gagnrýnið
það sem verið er að gera. Myndhverf-
ingin um skólann sem lærir og kenn-
ingar um mat á skólastarfi byggjast á
hugmyndinni um þekkingu sem for-
sendu framfara. Hugmyndir um
gæðastjórnun byggja á sama grunni.
Upphaflega skilgreiningu ámati á skólastarfi má rekjatil skólafræðingsins R. Tyler
en hann skilgreindi mat sem athugun
á því hve vel kennslumarkmiðum
væri náð.
Ýmis líkön hafa verið hönnuð til að
meta skólastarf og leggja grunn að
markvissri þróun. Líkönin eiga það
öll sameiginlegt að draga upp mynd
af skólanum sem stofnun og leggja til
hvernig vinnubrögðum skuli háttað
þegar starfsemi skóla er metin.
Gengið er út frá ákveðnu verklagi
og áherslum í mati og eftirliti sem
forsendu þekkingar og framkvæmda.
Talið er að hugmyndin um gæða-
stjórnun, mat á skólastarfi og uppeldi
og menntun fari vel saman vegna
þess að sá sem þiggur þjónustu er
alltaf aðalatriðið. Því er mat á skóla-
starfi og gæðastjórnun talin álitleg
aðferð til að stjórna, breyta og þróa
skóla.
Ískólastarfi eru vandamálinmörg. Kennsla, stjórnun ognám barna eru allt víðtæk við-
fangsefni sem krefjast stöðugra um-
bóta og eðli málsins samkvæmt verð-
ur aldrei hægt að ná fullkomnun í
neinu þeirra. Til þess er verkefnið að
„mennta“ nemendur allt of yfirgrips-
mikið. Stöðugar umbætur er því ferli
sem aldrei tekur enda.
Nemendur og markmið móta
vinnulag í skólum, svo sem hvernig
námskrá er byggð upp, hvernig
kennsla fer fram og hvernig skólum
er stjórnað. Nemendur eiga að
breyta sér sjálfir með aðstoð kenn-
ara.
Þörfin fyrir breytingar er alltaf
fyrir hendi og er einn helsti útgangs-
punktur í hugmyndafræðinni um
gæðastjórnun. Mikilvægur hluti þess
er meðal annars að rjúfa einangrun
kennara í starfi, með meiri samvinnu
en tíðkast hefur.
Þegar nemandi hefur skólagöngu
við sex ára aldur má hann búast við
að verja næstu 10–24 árum ævi sinn-
ar í að undirbúa sig fyrir þátttöku í
samfélagi sem verður að mörgu leyti
ólíkt því sem er við upphaf skóla-
göngu hans.
Margt ber að athuga í skóla sem er
að tileinka sér vinnulag samkvæmt
hugmyndafræðinni um gæðastjórn-
un svo sem valddreifingu og endur-
menntun. Gæðakerfi má skilgreina
sem heildarumgjörð um viðkomandi
starfsemi þar sem settar eru reglur
um vinnulag í mikilvægum málum.
Gæðakerfi er gjarnan byggt á op-
inberum gæðastöðlum.
Við vitum að sömu skútu er hægt
að sigla á ólíkum hraða og af mismik-
illi leikni og það sama á við um skóla-
starf. Ljóst er að í íslensku skólakerfi
þarf að stuðla að markvissri endur-
menntun á öllum sviðum. Talsmenn
gæðastjórnunar leggja mikið upp úr
afstöðu til símenntunar þar sem hún
er hluti hugmyndafræðinnar um
skólann sem lærir.
Hugmyndir um gæðastjórnuneiga rætur sínar að rekja tilstjórnunar iðnfyrirtækja og
fjöldaframleiðslu á vörum. Ýmis hug-
tök og áherslur koma skólafólki því
spánskt fyrir sjónir. Þrátt fyrir það
má spyrja hvort ekki sé vænlegt að
líta á hugmyndir, hugtök og verklag
gæðastjórnunar sem einfaldar hag-
nýtar leiðir til að stjórna og bæta
nám, kennslu og skólastarf í heild.
Mikilvæg hugtök og aðferðir þyrfti
að sjálfsögðu að laga að skólastarfi.
Hugmyndafræðin um gæðastjórnun
hefur ekki svör við öllum spurningum
en er einföld og aðgengileg aðferð til
að stjórna skólum og gera gott skóla-
starf betra. Áhersla á breytingar og
markvissara skólastarf er aðal-
áherslan bæði hér á landi og í ná-
grannalöndum okkar.
Nýlegar hugmyndir um upp-
stokkun í skólamálum hér á landi má
finna í skýrslunum Til nýrrar aldar
(1991), áliti frá Nefnd um mótun
menntastefnu (1994) og skýrslunni
Enn betri skóli. Þeirra réttur – okkar
skylda (1998).
 Skólastarf og gæðastjórnun. Höfundar
Börkur Hansen og Smári S. Sigurðsson. Rann-
sóknarstofnun Kennaraháskóla Íslands. Bókin
kom út í Reykjavík 1998. Hún er 192 bls. hægt
er fá upplýsingar um hana á http://www.khi.is/
khi/rkhi/skolastarf.htm.
Gæðastjórnun
í skólastarfi
Höfundur er með BA-próf í íslensku
og uppeldisfræði, og uppeldis- og
kennslufræði.
INNSÝN
Eftir Sigrúnu
Oddsdóttur
sodds@strik.is
Veistu að nú
fást
líka Diesel b
arna-
föt í Krílinu?
Já og þ
au eru í
stærðum
2-14
 Ýmiskonar tengsl-
aráðstefnur er varða
skólastarf eru haldnar
víðs vegar um Evrópu.
Áhugasamir kennarar/skólastjórn-
endur í leik-, grunn- og framhalds-
skólum, sem vilja tengjast evrópsku
skólasamstarfi geta skráð sig hjá
landsskrifstofu Sókratesar.
 Sókrates – Undirbún-
ingsheimsóknir styrktar:
Leik-, grunn-, og fram-
haldsskólakennarar geta
fengið styrki til undirbúnings-
heimsókna í Evrópu til að koma á
evrópskum samstarfsverkefnum.
Nánari upplýsingar rz@hi.is og
katei@hi.is
Sókrates-kennarar