Morgunblaðið - 11.01.2000, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 11. JANÚAR 2000 37
UMRÆÐAN
Skattagaldrar
Á vordögum í fyrra
þegar gengið var að
kjörborði höfðu stjórn-
arflokkamir hátt um
það góðæri sem hér
væri í landi. Lífskjör
hefðu batnað sem
aldrei fyrr. Margróm-
aður stöðugleiki væri
traustur, þenslumerki
væru að vísu sýnileg
við sjónarrönd ystu,
rétt eins og kjarasamn-
ingarnir, en ekki væri
þetta neitt sem lands-
feðumir réðu ekki við.
Að vísu voru einhverjir
svartsýnismenn . sem
bentu á að lægstu laun
væm fyrir neðan allt velsæmi og
bótaþegar flestir lifðu nánast við sult
og seym. En talsmenn stjórnai--
flokkanna sögðu þetta smámuni eina
sem þaráofan yrðu leiðréttir snar-
lega eftir kosningar, vel að merkja
settu menn kross við réttan flokk.
Leikfléttan gekk upp og kjósend-
ur kusu óbreytt ástand.
En nú, 8 mánuðum síðar, kveður
við annan tón en ekki síður kunnug-
legan. Nú þarf, segja atvinnurekend-
ur, nýja þjóðarsátt. Orðið þjóðarsátt
er nefnilega í okkar gráðuga neyslu-
samfélagi einskonar töfraorð. Þegar
allt um þrýtur, stöðugleikinn riðar
og verðbólgan fer af stað ganga hinir
vísu landsfeður fram fyrir þegna sína
og mæla fram í sínum dýpsta og
landsföðurlegasta rómi: „Hókus pók-
us þjóðarsátt." Og sjá, að slíkri sátt
fenginni eflist góðærið, skattar
lækka á fyrirtækjum og raunar líka á
þeim einstaklingum sem hafa tekjur
á við þokkalega stöndug fyrirtæki,
barnabætur lækka, vaxtabætur
lækka, skattar á lágtekjufólk og ein-
stæða foreldra þeir aftur á móti
hækka og sé spurt hvað líði leiðrétt-
ingu á kjörum láglaunafólks og bóta-
þega reyndist því miður ekki rúm
fyrir slíkar ráðstafanir að þessu
sinni.
Segja má að fyrsti þjóðarsáttar-
samningurinn hafi markað tímamót.
Með honum færðu launamenn í
þessu landi fómir sem dugðu til þess
að kveða niður verðbólgu og skapa
skilyrði fyrir áframhaldandi stöðug-
leika. Þrátt fyrir að því væri hátíð-
lega lofað að launafólki yrði bættur
þessi fórnarkostnaður
hefur síðan hver „þjóð-
arsáttin" rekið aðra og
flestar hafa þær frænk-
ur snúist um það að
launafólk yrði að sætt-
ast á að fresta kjara-
bótum til þess að við-
halda stöðugleikanum
og lágri verðbólgu. Á
sama tíma hefur fjár-
magnseigendum verið
gefið frelsi til þess að
skara til sín æ stærri
hluta af þjóðarkökunni.
Á undanfömum áram,
þeim ámm sem kennd
era við þjóðarsáttir,
hefur þróunin orðið
m.a. með svofelldum hætti: Ráðstöf-
unartekjur þeirra 10% hjóna sem
hæstar hafa tekjur samkvæmt sam-
antekt Þjóðhagsstofnunar um dreif-
ingu eigna og tekna hafa sl. tvö ár
hækkað um 130 þúsund á mánuði.
Hjá þeim 10% hjóna sem lægstar
hafa tekjurnar nam hækkunin á
sama tíma hins vegar um sex þúsund
og fjögur hundrað krónum á mánuði.
Ástæða þessa er sú að skattbyrði
fyrrnefnda hópsins hefur stórlækkað
meðan skattar annarra hafa hækkað
en þó mest hjá þeim sem tekjulægst-
ir eru.
Jafnframt hafa vaxta- og barna-
bætur lækkað um nálægt 60% þann-
ig að þá, sem árið 1996 áttu 88 þús-
und krónur eftir af bótunum þegar
skatturinn hafði verið greiddur,
vantaði árið 1999 26 þúsund krónur
upp á að eiga fyrir skattinum.
Arið 1996 var tekjumunur þeirra
10% sem hæstar höfðu tekjumar og
þeirra 10% sem voru tekjulægstir
fjórfaldur. Hann er fimmfaldur í dag.
Stöðugt er haft á orði að nauðsyn-
legt sé að bæta kjör þeirra sem lægst
hafa launin. I aðdraganda hverra
kjarasamninga á fætur öðrum er því
lýst yfir að slíkt sé markmiðið. Þegar
upp er staðið er niðurstaðan samt
alltaf hin sama. Bilið milli þeirra sem
hafa lökust kjör og hinna sem betur
mega sínbreikkar ár frá ári.
Ástæðurnar fyrir þessari óheilla-
þróun era vafalaust margar en
mestu skiptir þó að ríkisstjórnin hef-
ur beitt skattkerfinu markvisst til
þess að hygla þeim sem standa best
fjárhagslega á kostnað annarra þjóð-
Kjör
íslenskir ráðherrar eiga
það sammerkt með Jóni
gamla skerínef á
frönsku lóðinni, sem
sagt er frá í Heimsljósi,
segir Sigríður Jóhann-
esdóttir, að hann styrkti
einvörðungu eigna-
menn.
félagshópa. Þróun af þessu tagi verð-
ur nefnilega ekki óvart. Ráðherrar í
ríkisstjóm íslands eiga það sam-
merkt með Jóni gamla skerínef á
frönsku lóðinni, sem sagt er frá í
Heimsljósi, að hann styrkti einvörð-
ungu eignamenn, þeim finnst ekki
borga sig að skipta sér af hinum.
Nú nýverið sá ég tölur um að
skuldir í sjávarútvegi hefðu aukist
um 30 milljai’ða umfram það sem
hægt væri að skýra með nýjum skip-
um eða eignaaukningu af því tagi.
30 milljörðum hefur m.ö.o. verið
varið til þess að kaupa kvóta þeirra
sægreifa sem ákveðið hafa að hverfa
frá svipulum sjávarafla til þeirrar
iðju að rækta gullgæsir á þurra
landi.
Það era handhafar þessara 30
milljarða sem nú byggja kringlur á
kringlur ofan í þeirri trú að verslun á
nýrri öld muni aukast í réttu hlutfalli
við framboð á verslunarhúsnæði.
Það era líka gullrassar úr þessum
hópi sem kaupa hlutabréf í þeim rík-
isfyrirtækjum sem sett eru á útsölu
þessa dagana.
Komi nú á daginn að sjávarútveg-
urinn standi ekki undir fleiri kringl-
um, sægreifarnir verði of margir,
verslun aukist ekki endalaust. Ætl-
um við þá enn eina ferðina að heita á
hurðir þess fólks sem nú þegar strit-
ar fullan vinnudag fyrir smánarlaun
segjandi: Nú er enn á ný uppranninn
tími þjóðarsáttar.
Höfundur er alþingismaður Sam-
fylkingar í Reykjaneskjördæmi.
Sigríður
Jóhannesdóttir
Við bjóðum upp á mikið úrval af níkótín-
lyfjum til að auðvelda þér að kveðja
reykinn. Alla þessa viku verðum við með
sérfræðinga í verslunum okkar sem geta
metið reykingar þínar og út frá því ráðlagt
þér við val á níkótínlyfjum.
Komdu við í næstu verslun Lyf & heilsu
og við aðstoðum þig við að efna
áramótaheitin.
WLyf&heilsa
Kringlan • Kringlan 3. hæð • Mjódd • Glæsibær • Melhagi • Háteigsvegur
• Hraunberg • Hveragerði • Kjarni - Selfossi • Hafnarsfræti - Akureyri
Sjá einnig Umræðu
á bls. 52-55
'^éÚMÍíhreinsunin
sími 533 3634, gsm 897 3634
Allan sólarhringinn.
■ MYND-MÁL myndlistaskóli
Málun, teiknun. Undirstöðuatnði og tækni.
Byrjendur og framhaldsfólk.
Upplýsingar og innritun kl. 15—21 alla
daga. St'mar 561 1525 og 898 3536.
Rúna Gísiadóttir, listmálari.
Gleraugnasalan,
Laugavegi 65.
á^ficis
VÖRN FYRIR AUQUN
Gleraugu fyrir unga fólkið
Egla bréfabindi
í tilefni árþúsundaskipta:
Afsláttur sem getur skipt þúsundum.
Múlalundur
Vlnnustofa SÍBS
8fml: 662 6500 Símbréf: 552 8819 Voffanfl: www.mulalundur.l*
RÖP OC RECLA
■b MOi " r i Egla bréf abindin hafa notið mikilla vinsælda meðal íslenskra fyrirtækja á undanförnum árum, enda um afar vandaða framleiðslu að ræða. Þau fást í 5 mismunandi stærðum og litaúrvalið eykur enn á fjölbreytnina. Þessi vinsælu bréfabindi fást í öllum helstu bókaverslunum landsins.