Morgunblaðið - 16.09.1987, Page 19

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. SEPTEMBER 1987
19
Húsnæðislána-
kerfi á villigötum
eftir Kristínu
Einarsdóttur
í kjarasamningum í febrúar
1986 varð m.a. að samkomaiagi
að aðilar vinnumarkaðarins beittu
sér fyrir breytingu á húsnæðisl-
ánakerfínu, með það að markmiði
að gera það einfaldara og réttlát-
ara. Auk þess og ekki síst gerði
hluti samkomulagsins ráð fyrir að
verulega aukið fjármagn kæmi frá
lífeyrissjóðum landsmanna. Um
vorið voru samþykkt lög á Alþingi
um breytt húsnæðislánakerfí sem
að mestu byggðu á hugmyndum
aðila vinnumarkaðarins.
Augljósir gallar
á kerf inu
Strax í upphafí voru Kvenna-
listakonur óánægðar með ýmislegt
varðandi breytingar á lögunum,
m.a. að ekki var tekið á öðrum
þáttum húsnæðislánakerfísins en
eignaíbúðaforminu s.s. leiguíbúð-
um, búseturéttaríbúðum og
verkamannabústöðum. Einnig var
þá strax bent á að fjármögnun
kerfísins væri í mikilli óvissu. Það
þarf sjálfsagt ekki að rekja þá
sögu. Nú er svo komið að biðtími
eftir lánum er 18 mánuðir fyrir
þá sem eru að eignast sína fyrstu
íbúð.
Breytingar í aðsigi
í lok ágúst ákvað Húsnæðis-
málastjom að ekki væri seinna
vænna að reyna að gera sér grein
fyrir þeim breytingum sem gera
þyrfti á húsnæðislöggjöfínni til að
spoma við þeirri miklu eftirspum
sem er eftir lánsfé. Ennfremur að
koma í veg fyrir að stóreignafólk
fái lán á meðan þeir sem nánast
em á götunni þurfa að bíða eftir
lánum í það langan tíma að hann
mælist í ámm.
Þriggja manna hópur stjórnar-
manna var settur í að vinna að
tillögum. Um sama leyti kom ósk
frá félagsmálaráðherra um til-
nefningu í nefnd á vegum ráðu-
neytisins sem skyldi vinna að sama
verkefni. Það var því tilefni til
mikillar bjartsýni. Nú skyldi málið
tekið föstum tökum og unnið vel.
Fyrstu tillögur
Nefnd Húsnæðismálastjómar
lagði fljótlega tillögur fyrir Hús-
næðismálastjóm sem aðallega
miðuðu að því að draga úr sjálf-
virkni kerfisins, óeðlilegri eftir-
spum og stytta biðtímann fyrir
þá sem em að eignast sína fyrstu
íbúð. Mér leist í fljótu bragði vel
á tillögumar sem sumar kröfðust
lagabreytinga. Sjálfsagt þótti að
athuga tillögumar nánar og meta
hvað þær hefðu í för með sér, flana
ekki að neinu eins og alltof oft
hefur verið gert í þessum málum.
Flausturslegar
ákvarðanir
Þann 8. september var boðaður
fundur í Húsnæðismálastjóm.
Strax í upphafí fundarins fékk ég
í hendur tillögur þær sem fundin-
um var ætlað að afgreiða um
breytinar á húsnæðislánakerfínu.
Þetta vom að hluta til alveg nýjar
tillögur sem aldrei höfðu verið
ræddar í Húsnæðismálastjóm og
komu ekki frá undimefnd Hús-
næðismálastjómar þótt hluti til-
lagnanna væri byggður á
hugmyndum hennar.
Við nánari athugun á tillögun-
um kom í ljós að fyrirhugaðar
breytingar höfðu hverfandi áhrif
á biðtíma þeirra sem lagt hafa inn
umsóknir og eftir er að svara.
Einnig var ljóst að tillögumar fólu
ekki í sér neina lausn á fjárhags-
vanda kerfísins. Lausleg athugun
benti einnig til þess að breytingar
innan ramma núgildandi laga
myndu stytta biðtíma þeirra sem
em að eignast sína fyrstu íbúð
meira en nýju tillögurnar gerðu
ráð fyrir.
í þessum málum er alls ekki
Kristín Einarsdóttir
veijandi að vera með flaustursleg-
ar ákvarðanir, ákvarðanir sem
gætu haft þveröfug áhrif miðað
við það sem þeim var ætlað. Það
ætti því að vera ljóst að mikil
áhætta fylgir því að breyta reglun-
um nú.
Breytinga er þörf
Ég held að fáir sem til þekkja
mótmæli því að breytinga er þörf
á húsnæðislánakerfínu þrátt fyrir
tiltölulega ný lög. Félagsmálaráð-
herra hefur boðað að fljótlega sé
von á fmmvarpi um breytingar á
húsnæðislánakerfínu og þá von-
andi til batnaðar að sem flestra
dómi. Lánakerfíð á að vera þannig
að fólk geti vitað um rétt sinn,
en það sé ekki í höndum fárra
manna að ákveða hvort fólk fær
lán og hvenær. Það vill enginn
hverfa aftur til þeirra tíma þegar
aðalhlutverk Húsnæðismálastjóm-
ar var að úthluta lánum til ein-
staklinga.
Hvers vegna
bráðabirgðalög?
Það sem vekur athygli í þessu
máli fyrir utan flumbmganginn
er að ráðherra skuli láta sér detta
í hug að setja svo illa undirbúin
bráðabirgðalög aðeins einum mán-
uði áður en þing á að koma saman.
Er svo brýnt að breyta lögunum
að það réttlæti setningu bráða-
birgðalaga? Er ekki rétt að
undirbúa málið vel og ætlast til
þess að þingið afgreiði málið til-
tölulega fljótt strax í upphafí? Það
hefur hingað til ekki þótt neitt til-
tökumál- að þingmenn afgreiði
fmmvörp og þau fleiri en eitt á
fáum dögum í lok þings, þó ég sé
alls ekki að mæla með slíkum
vinnubrögðum.
Langtímalausnir krefj-
ast nýrra vinnubragða
Hingað til hafa vinnubrögð
varðandi húsnæðismálin verið með
þeim eindæmum að varla hefur
verið hægt að gera sér grein fyrir
því hvað framundan er. Geðþótta-
ákvarðanir og ónákvæm vinnu-
brögð hafa verið alltof áberandi í
allri ákvarðanatöku hingað til. ís-
lenskir húsbyggjendur og íbúða-
kaupendur eiga annað og betra
skilið en að lögum verði breytt enn
einu sinni án þess að ljóst sé hvem-
ig fyrirkomulag og framkvæmd
eigi að vera. Nú er kominn tími
til að breyta vinnubrögðum — við
verðum að horfa til framtíðarinnar
þegar ákvarðanir em teknar.
Höfundur er þingkona og fráfar-
andi fulltrúi Kvennalista í
Húsnæðismálastjóm.
aðeins í dag
NýtiÓ ykkur einstakt tækifæri til aó eignast glæsilega
vömágóóuveröi.
Pelsar
Loðskinnshattarog -húfur
Leðurkvenföt; kápur, buxur, pils og dragtir
LeÓurherraföt; jakkar og buxur
PELSINN
Kirkjuhvoli simi 20160
Við lýmum fyrir nýjum
haustvörum og bjóðum því
20%