Morgunblaðið - 16.09.1987, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. SEPTEMBER 1987
Morgunblaðið/Amór
Frá úrslitakeppninni. Sigurður Sverrisson og Valur Sigurðsson spila
gegn Hauki Ingasyni og Runólfi Pálssyni.
Sveit Flugleiða bik-
armeistari í brids
SVEIT Flugleiða sigraði i bikar-
keppni Brídssambands íslands
sem lauk um helgina. Sveitin
spilaði 64-spila úrslitaleik við
sveit Sigurðar B. Þorsteinssonar
og urðu lokatölur 135 stig gegn
83.
Úrslitaleikurinn fór fram á
sunnudag. Sigraði sveit Flugleiða
fyrstu lotuna með 30 stigum gegn
22, aðra lotuna með 38 stigum
gegn 13, tapaði þriðju lotu 20—28
en vann svo lokalotuna 47—20 og
gulltryggði þar með sigur sinn í
keppninni. í sveit Flugieiða spiluðu
Jón Baldursson, Sigurður Sverris-
son, Ragnar Magnússon, Ásgeir
Ásbjömsson, Valur Sigurðsson og
Aðalsteinn Jörgensen.
Undanúrslitin voru spiluð á laug-
ardag en þá vann sveit Flugleiða
sveit Amar Amþórssonar með 109
stigum gegn 61 og sveit Sigurðar
B. Þorsteinssonar vann sveit
Ásgríms Sigurbjömssonar með 109
stigum gegn 81.
eftir Tómas Einarsson
Frá þeim tíma sem skólaskylda
var lögleidd hér á landi hefur það
verið meginmarkmið stjómvalda að
hver einstaklingur væri læs, skrif-
andi og hefði vald á helstu undir-
stöðuatriðum í reikningi. Auk þess
að kunna skil á öðrum greinum
eftir efnum og ástæðum s.s. sögu,
náttúmfræði, landafræði og kristin-
fræði.
Flest fögin voru kennd með ein-
földum hætti: sett fyrir, hlýtt yfír
og eitthvað rætt um námsefnið ef
tilefni gáfust. Verklegar æfíngar
vom af skomum skammti. Ýmsar
aðrar þýðingarmiklar og nauðsyn-
legar námsgreinar sátu á hakanum
og vom lítið sem ekkert kenndar á
bama- og unglingastigi. Skal þar
fyrst nefna eðlisfræði.
Svipuð viðhorf vom ríkjandi í
mörgum vestrænum löndum á þess-
um tímum og námsgreinar valdar
og kenndar í samræmi við þau. En
þegar kom fram á 7. tug aldarinnar
tóku viðhorf að breytast. Það sem
því olli var m.a. kapphlaupið um
himingeiminn sem þá var í algleym-
ingi. Þá þurfti fólk til að vinna störf
sem byggðust á mikilli þekkingu á
lögmálum eðlis- og efnafræði,
tæknimenntað fólk og það í stómm
stfl. Er til átti að taka vom slíkir
menn ekki á lausu. Þá kom fáfræði
almennings í þessum fræðum ber-
lega fram og ástæðan var augljós.
Undirstöðuþekkingu vantaði. Þess-
ar námsgreinar höfðu verið van-
ræktar í skyldunámsskólunum. Og
þá var hafist handa um úrbætur.
Auknu Qármagni var veitt til þessa
þáttar í skólastarfinu. Kennslubæk-
ur vom samdar og áhersla lögð á
menntun kennara.
Að sjálfsögðu urðu íslenskir
skólamenn varir við þessi nýju við-
horf og tóku þau til umræðu. Málin
reyndust ekki í lagi hjá okkur frek-
ar en annars staðar. Og á þeim var
tekið með iíkum hætti og erlendis.
Kennslubækur vom ýmist þýddar
Tómas Einarsson
„Mönnum hefur orðiö æ
ljósara hve þýðingar-
mikið það er fyrir
nemandann að temja
sér fjölbreytt vinnu-
brögð og öðlast þekk-
ingu sem getur dugað
honum í daglegu starfi
fullorðinsáranna.“
eða frumsamdar, námskeið haldin
í raungreinum fyrir kennara, eðlis-
og efnafræðistofur vom útbúnar í
mörgum gmnnskólum, tæki og efni
keypt til kennslunnar og áhugasam-
ir kennarar tóku til starfa.
Eðlisfræðikennslan fór því vel af
stað og næstu árin vom haldin
mörg og fjölmenn sumamámskeið
fyrir væntanlega kennara í faginu
þar sem þeir reyndu að auka fæmi
sína og þekkingu sem mest.
Kennaraháskólinn fylgdist vel
með og lagði aukna áherslu á
kennslu í raungreinum, sem var
stórt skref frá því sem áður var.
Hér var tekið á málum með öðr-
um hætti en fyrr. Kennslubækumar
vom tvíþættar. þær veittu fræðslu,
og vísuðu nefndum á leið til eigin
athugana. Nemendum var ætlað að
vinna í hópum eða einir, að skynja
og skilja nokkur meginatriði í eðlis-
og efnafræði, læra meðferð tækja
sem notuð em við það nám og þeim
var ætlað að gera tilraunir með
efni og finna svör við spumingum
sem kröfðust úrlausna.
Á síðari ámm hefur skilningur
margra á breytingum i skólastarfí
farið vaxandi. Mönnum hefur orðið
æ Ijósara hve þýðingarmikið það
er fyrir nemandann að temja sér
fjölbreytt vinnubrögð og öðlast
þekkingu sem getur dugað honum
í daglegu starfi fullorðinsáranna. í
samræmi við það vom námsbæk-
umar í eðlisfræði samdar.
Að kenna eðlisfræði er ekki öllum
auðvelt. Menn þurfa að hafa trausta
undirstöðuþekkingu, hafa æfingu í
meðferð tækja og efna og ekki síst
mikinn og brennandi áhuga á fag-
inu.
En eftir því sem árin hafa liðið
hefur ástandið í þessum málum tek-
ið aðra stefnu. Áhugi kennara á
námsgreininni hefur dofnað og svo
virðist að viðhorf nemenda til henn-
ar hafi einnig breyst. Þar ríkir ekki
sama andrúmsloft og áður og kenn-
arar hafa færst undan að kenna
þetta fag, einkum í 11 og 12 ára
bekkjum.
Og nú er svo komið hér í Reykja-
vík að hálfgert neyðarástand hefur
skapast í yngri deildum nokkurra
gmnnskóla varðandi þessa náms-
grein , og tæplega er ástandið betra
í öðmm fræðsluumdæmum.
Allmargir skólar em það heppnir
að þar starfa raungreinakennarar
sem hafa kennt þessi fög áram
saman og farist vel úr hendi, en
aðrir skólar hafa lent í þeim erfið-
leikum að fagkennarar hafa staðið
stutt við og því þurft að fá nýtt
fólk á hveiju hausti til þessara
kennslu.
Nú mætti ætla að þetta ástand
leystist af sjálfu sér. Kennarahá-
skólinn myndi útskrifa nægan
ijölda kennara til að kenna eðlis-
fræði í þessum bekkjum. En því
miður hefur það ekki gerst. Það
hefur sem sagt komið í ljós, að
nemendur skólans sækja hlutfalls-
lega lítið í raungreinanámið í
skólanum og á það auðvitað sinn
þátt í því ástandi som nú ríkir.
En hvemig stendur á þessum
dvínandi áhuga á eðlisfræðikennslu
á síðari ámm? Skýringar liggja
ekki á lausu, en ýmsar spumingar
vakna. Er kennsluefnið ekki við
hæfi? Em kennsluaðferðir rangar?
Er húsnæði og tækjakosti ábóta-
vant? Eða er viðhorfið til hinna
hefðbundnu námsgreina, sem fyrr
vom nefndar svo fastmótað, að
nýjar námsgreinar eins og eðlis-
fræði eigi erfitt með að hasla sér
völl?
Er beinni bóknámskennslu gert
hærra undir höfði en verknáms-
kennslu?
Eins og ég gat um í upphafi
hafði kennsla í raungreinum setið
að mestu á hakanum í námi bama
og unglinga fram undir 1970. Nú,
nærri tveimur áratugum seinna
virðist sækja í sama farið aftur.
Margt bendir til að eðlisfræðin sé
að verða þar homreka á nýjan leik.
Það má ekki gerast.
Nú skiptir ekki svo litlu máli að
unga fólkið kunni sem best skil á
þeirri tækni sem við blasir hvert
sem litið er og skapar þau lífsþæg-
indi sem við búum við. Skyldunáms-
skólamir eiga að gera nemendum
sínum kleift að kynnast þeim tækni-
heimi.
Ef það tekst ekki hafa þeir
bragðist hlutverki sínu.
Hér þarf að spyma við fótum.
Því fyrr sem tekið verður á málinu,
því betra.
Höfuadur er kennalufulltrúi við
Fræðsiuskrifatofu Reykjavíkur-
umdæmis ogkennari við HJÍða-
skóla.
Helgi Hálfdanarson:
Lopinn teygist
í Morgunblaðinu 11. þ.m. ítrek-
ar Víkveiji athugasemd sína frá
1. þ.m. við ummæli mín um orð-
leysuna prósentustig. Tilefiii
ítrekunar hans er klausa mín í
blaðinu 9. þ.m., þar sem ég svar-
aði þessari athugasemd og gerði
enn einu sinni grein fyrir vantrú
minni á þessu orði.
í athugasemd Víkverja kemur
að vísu ekki annað fram en það
sem margoft er búið að ræða um
í blöðum að undanfömu. Eigi að
síður virðist mér hann ekki átta
sig á því sem þar er mergurinn
málsins. En hann er sá, að orðlið-
urinn stig getur ekki merkt annað
í þessari samsetningu en hundr-
aðshluta; og þess vegna er
prósentustig einungis klaufalegt
staglyrði, sem felur ekki í sér þá
merkinu, sem þar er reynt að
koma á framfæri; bendir raunar
fremur á allt annað.
Og fyrst örlögin hafa svo til
hagað, að það skuli vera mitt
ævistarf og æðsta hugsjón að
andskotast á þessu orðræksni,
skal ég ekki telja eftir mér að
formæla því einu sinni enn, og
geri það hér með.
En í lok þeirrar messu vildi ég
mega spyija Víkveija um örfá
atriði:
1) Hver telur hann að vera
skuli orðabókarskýring orðsins
prósentustig og skilgreining
hugtaksins á bak við það?
2) Hvað er það sem hann finn-
ur orðunum heildarprósent og
eiginprósent eða stofnprósent
og hlutarprósent til foráttu? (Ég
endurtek, að ég mæli ekkert sér-
staklega með neinu þeirra fremur
en ýmsum öðram sem til greina
kæmu og kynnu að hæfa betur.)
3) Á hvem hátt verður það
ráðið af orðinu prósentustig, að
það merki fremur prósent af höf-
uðstóli en prósent af vöxtum, ef
því er að skípta?
4) Ef prósent af höfuðstóii
skulu kölluð prósentustig til
greiningar frá prósentum af vöxt-
um, hvað vill hann þá kalla
prósent af vöxtum til greiningar
frá hinum? (Ekki dugir að kenna
þau við vexti, því orðið þarf einn-
ig að vera nothæft um annað, t.d.
fylgi stjómmálaflokks.)
Fyrst Víkveiji vill fyrir hvem
mun halda áfram þessu þrasi og
fullyrðir að málið sé ekki útrætt,
veit ég að hann mun svara þessum
spumingum öllum skýrt og skil-
merkilega alls hugar feginn til
glöggvunar sínum góða málstað.
Hvort hækkun vísitölu skal tal-
in í stigum eða á annan hátt,
kemur ekki þessu máli við, en
gæti verið umræðuefni sér á
parti. Að þar gegni sama máli og
um notkun orðsins prósentustig
er mikill misskilningur.
Eðlisfræði-
kennsla í
grunnskólum