Morgunblaðið - 17.04.1998, Blaðsíða 48

48 FÖSTUDAGUR 17. APRÍL 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ÁSGEIR ÓLAFSSON
EINARSSON
+ Ásgeir Ólafsson
Einarsson fædd-
ist í Reykjavík 21.
nóvember 1906.
Hann lést á Sjiíkra-
húsi Reykjavikur í
Fossvogi 4. apríl síð-
astliðinn. Foreldrar
hans voru hjónin
Þórstína Björg
Gunnarsdóttir frá
Fögruhlíð á Djúpa-
vogi, f. 15.8. 1882, d.
13.1. 1950, og Einar
Ólafsson, matsveinn
og verkamaður frá
Stóru-Fellsöxl í Skil-
mannahreppi, f. 8.1. 1884, d.
28.9. 1955. Þórstína og Einar
bjuggu í Reykjavík en fluttu
1929 í BorgarQörð, fyrst að
Beigalda og siðan í Borgames.
Frá 15 ára aldri ólst Ásgeir upp f
Bakkabúð við Lindargötu og síð-
ar í Norður-Gröf á Kjalarnesi hjá
loðurbróður sínum Sigurjóni
Ólafssyni, f. 19.2. 1881, d. 14.5.
1961, og konu hans Guðlaugu
Sigurðardóttur, f. 13.3. 1888, d.
22.1. 1950. Systkini Ásgeirs vora
Lára Jónsdóttir, f. 1904, gift Sig-
, urði Grímssyni, Ásgerður, f.
1911, gift Ára Jóhannessyni,
Gunnar Björgvin, f. 1909, kvænt-
ur Pálu Kristjánsdóttur, Loftur,
f. 1916, kvæntur Ásthildi Guð-
laugsdóttur, Sigurbjörg, f. 1919,
gift Þorsteini Öddssyni, og Þor-
steinn, f. 1922, kvæntur Katrínu
Hendriksdóttur. Á lífí era Sigur-
björg, Ásthildur og Katrín. Fóst-
urbræður Ásgeirs voru Bjarni
Sigurðsson, f. 1911, og Ólafur
Magnússon, f. 1910, báðir Iátnir.
Hinn 12. ágúst 1937 kvæntist
r Ásgeir eftirlifandi eiginkonu
sinni, Kirstínu Láru Sigurbjörns-
dóttur, f. 28.3. 1913, handavinnu-
kennara. Foreldrar hennar voru
Guðrún Lárusdóttir, rithöfundur
og alþingismaður (1880-1938),
og sr. Sigurbjörn Á. Gíslason,
stærðfræðikennari og síðar
heimilisprestur á Elliheimilinu
Grand (1876-1969). Börn Ásgeirs
og Láru eru 1) Guðrún Lára,
kennari, f. 14.11. 1940, maki sr.
Ágúst Sigurðsson á Prestbakka í
Hrútafirði. Þau eiga tvö böra og
sex baraabörn. 2) Einar Þor-
steinn, arkitekt og
hönnuður, f. 17.6.
1942, var kvæntur
Auði Sigurðardótt-
ur, bókasafnsfræð-
ingi. Þau eiga tvö
börn. 3) Sigrún Val-
gerður, deildar-
stjóri, f. 19.10. 1944,
maki Pétur Guð-
geirsson, héraðs-
dómari. Þau eiga
þrjú börn. 4) Þórdís,
kennari, f. 16.11.
1948, maki Hjörtur
Ingólfsson, fram-
kvæmdasljóri. Þau
eiga þrjú börn. 5) Áslaug Kirstín,
kennari, f. 13.2. 1952, maki Hall-
dór Bjarnason, forstjóri. Þau
eiga þrjú börn. Systkinin Einar,
Sigrún, Þórdrs og Áslaug era öll
búsett t' Mosfellsbæ.
Ásgeir lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum t' Reykjavík
1927 og kandídatsprófi t' dýra-
lækningum frá dýralæknaskól-
anum t' Hannover í Þýskalandi
1934. Hann var héraðsdýralækn-
ir í Austfírðingafjórðungsum-
dæmi 1934-39, sjálfstætt starf-
andi dýralæknir í Reykjavík
1940-50 og héraðsdýralæknir í
Gullbringu- og Kjósarsýslu 1950-
68. Eftir það var hann um hríð
héraðsdýralæknir í V-Skafta-
fellssýsluumdæmi og síðan heil-
brigðisráðunautur við Heilbrigð-
iseftirlit rfkisins 1970-76. Síðast
gegndi hann starfi bókavarðar á
bókasafni Elli- og hjúkrunar-
heimilisins Grundar 1983-97.
Ásgeir var frá unga aldri og
allt til dauðadags rnikill áhuga-
maður um frjálsar íþróttir og
vann sjálfur nokkur afrek á þvt'
sviði. Hann var í stjórn Glímufé-
lagsins Ármanns 1927 og í
íþróttaráði Austurlands 1935-39.
Hann var einn af stofnfélögum
Dýralæknafélags íslands 1934 og
var lengi í stjórn þess félags og
heiðursfélagi frá 1984. Þá var
hann í stjórn Sambands dýra-
verndunarfélaga. Hann var
sæmdur hinni islensku fálkaorðu
1982.
Útför Ásgeirs verður gerð frá
Dómkirkjunni í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Mig langar í fáum orðum að
~y minnast elskulegs afa míns, afa Ás-
geirs, sem er nú látinn 91 árs að
aldri. Þó að 91 ár sé hár aldur og
við höfum lengi vitað að það kæmi
að þessari stund í lífi okkar að hann
færi frá okkur þá veit ég að nú ríkir
söknuður í hjörtum allra sem
þekktu hann. Afi minn var mikill
íþróttamaður allt fram á síðasta
dag og líklega er það því að þakka
hve góðri heilsu hann hélt allt þar
til örfáum vikum fyrir andlát sitt.
Hann var alltaf fullur af lífskrafti
og ég dáðist mikið að því hvað hann
var kraftmikill, hlýr og bjartsýnn,
fylgdist vel með og sérstaklega með
íþróttaviðburðum líðandi stundar,
og hann var alltaf svo þakklátur
TÞ- þegar við heimsóttum hann. Þrátt
fyrir háan aldur var rödd hans enn-
þá styrk, faðmlag hans hressilegt
og ég finn ennþá hrjúfan koss á
kinn mér og frísklega rakspíralykt.
Þetta var hann afi minn.
Allt frá því að ég man fyrst eftir
mér hjá ömmu og afa í Ási þá minn-
ist ég afa Ásgeirs sitjandi við skrif-
borðið sitt inni í norðurstofu og les-
andi blöðin. Inni í norðurstofu var
oft sérstök meðalalykt vegna þess
að afi minn var dýralæknir og
geymdi ýmislegt í skápunum sín-
^ um. Hann átti ýmis skrítin tæki í
hillunum sínum og sum mátti ég
leika mér með, standandi á stól við
skápana hans afa, til dæmis vog og
lóð sem ég var sannfærð um að
væru úr gulli og lóðin hélt ég að
væru litlir karlar. Eg fæddist á 64.
afmælisdaginn hans afa og þótti
alla tíð vænt um að eiga sama af-
mælisdag og hann. Þegar amma og
afi héldu veislur, þá fengum við
börnin að leika okkur inni í norður-
stofu og fórum í skipaleik. Þá var
klifrað uppi á öllum borðum og hús-
gögnum. Þetta voru svo góðir dag-
ar. Eftir því sem árin liðu og barna-
börnunum fjölgaði breyttust leik-
irnir og færðust til í húsinu. Síðustu
árin hefur færst meiri ró yfir heim-
ilið í Ási þegar barnabörnin eru
flest orðin fullorðin og hætt að leika
sér. Alltaf er þó jafn yndislegt að
koma á þetta bernskuheimili
margra kynslóða sömu fjölskyldu
°g þiggja góðgerðir hjá ömmu, en
nú er afi horfinn frá okkur.
Eg hugsa til hans afa míns með
mikilli eftirsjá en trúin að hitta
hann aftur síðar gerir kveðjuna
léttbærari.
Sif Einarsdóttir.
Ásgeir djralæknir er nú fallinn
frá í hárri elli eftir langt og gæfu-
ríkt ævistarf. Hann lauk embættis-
prófi í Þýskalandi 1934 og hélt að
því loknu heim til íslands tilbúinn
til starfa. Við heimkomuna var hon-
um veitt héraðsiæknisembætti í
Austfírðingafjórðungi og var í
heimili hjá Bergi Jónssyni á Ketil-
stöðum á Völlum, en þeir bræður
voru honum báðir innan handar,
einkum Pétur á Egilsstöðum.
Þetta umdæmi var firna víðlent,
talið frá Geirólfsgnúp suður um
firði að Austur-Skaftafellssýslu.
Asgeir heitinn lét hvorki aftra sér
víðáttu héraðsins né frumstæðan
og oft erfiðan ferðamáta. Geta má
nærri að tæki og taska læknisins
var ekki léttavara á langferðum.
Mest var treyst á hesta og eigin
fætur því bílferðir voru nánast eng-
ar. Þar skorti vegi og ökutæki. Ás-
geir gegndi þessu embætti í fimm
ár en flutti þá til Reykjavíkur og
stundaði dýi-alækningar þar næstu
tíu árin.
Árið 1950 var hann skipaður hér-
aðsdýralæknir Gullbringu- og Kjós-
arsýslu. Þar var stundaður stórbú-
skapur umhverfis hinn ört vaxandi
markað fyrir landbúnaðai’vöru í
þéttbýlinu í Reykjavík. Ekki var
vandalaust að koma til starfa í
þetta hérað þar sem á undan hon-
um höfðu verið þeir Hannes Jóns-
son dýralæknir í Reykjavík og
seinna snillingurinn Sigurður Hlíð-
ar yfirdýralæknir. Bændur voru
góðu vanir og kröfuharðir um öll
læknisverk.
Ásgeir náði fljótt vinsældum
bænda í Kjalarnesþingi, enda við-
bragðsfljótur, laginn og röskur við
öll læknisverk. Hann var hlýr í við-
móti, glaðsinna og vel að manni í
erfiðum verkum. Ásgeir var heldur
ekki alls kostar ókunnugur í hérað-
inu því hann hafði verið til heimilis
hjá frænda sínum Sigurjóni í Norð-
ur-Gröf á Kjalarnesi á mennta-
skólaárunum, en hann varð stúdent
frá Menntaskólanum í Reykjavík
1927 með góðum vitnisburði, og
hafði þá notið stuðnings Sigurjóns
föðurbróður síns.
Við yngi-i bændurnir þekktum til
Ásgeirs frá fyrri árum er hann var í
íþróttum og keppti fyrir Armann.
Hann var alhliða maður í frjálsum
íþróttum og varð frægur er honum
tókst fyrstum íslendinga að kasta
spjóti yfir 50 metra og var það
landsmet. Stundum gaf hann sér
tíma til þess að leiðbeina okkur sem
vorum að gutla í íþróttum og hvetja
okkur til skipulegra æfinga. Hann
brá sér þá út á túnblett og hvatti til
dáða, sýndi okkur réttu handtökin
og tækni hins þjálfaða manns. Þar
fór óhjákvæmilega saman heilbrigð
sál í hraustum líkama.
Flestir sem þekkja til langferða-
aksturs kannast við þann ofur-
þunga sem oft leggst á langþreytt-
an og svefnvana ökumann. Þá er
eitt sem gildir, sagði Ásgeir, en það
er að stöðva bílinn, stíga út og
hlaupa 100 metra sprett sem dugar
næstu 50 kílómetrana.
Heilbrigður metnaður ungra
manna kom fram á fyrri hluta ald-
arinnar í þjálfun hugar og handa,
og að þjóna landi sínu og lands-
mönnum með hugrekki, bjartsýni
og viljaþreki. Það veganesti dugði
Ásgeiri vel í vandasömu starfi og
samskiptum við bændur og fjöl-
skyldur þeirra. Hann var ljúfur og
kátur, en lék sér ei úr máta. Hann
naut í ríkum mæli virðingar og
trausts. Lagvirkur var hann og
sjaldan skorti hann afl sem hann
fór ætíð varlega með í samskiptum
við dýiin, sjúklinga sína. Þétt og
örugg handtök skiptu máli þegar
háð var barátta upp á líf og dauða.
Hlutur eiginkonu dýi’alæknis er
hvergi smár í hinu krefjandi starfi
læknisins. Heimilið og síminn eina
boðleiðin og nánast undirlagt á árs-
tíðabundnum annatímum. Að lok-
inni hven’i vitjun lágu fyrir ný boð
á heimilinu, enda engir farsímar þá
tilkomnir eða önnur tækniundur
nútímans. Hér er við hæfi að færa
frú Láru Sigurbjörnsdóttur þakkir
fyrir traust og öruggt viðmót og
stuðning hennar við hið erilsama
starf eiginmannsins.
Á kveðjustund skulu Ásgeiri
heitnum færðar þakkir fyrir sam-
starfið innt af hendi með ljúf-
mennsku og drengskap. Sá maður
sem linar þjáningar, bjargar heilsu
og jafnvel lífi, hlýtur virðingu og
þökk. Hann eignast traustan sess í
hugum fólksins í héraðinu. Megi
Ásgeir eiga góða heimkomu á fund
almættisins og njóta þar ávaxta
trúmennsku og vinsælda sem hann
ávann sér.
Fjölskyldu og öðrum ástvinum
eru færðar samúðarkveðjur við frá-
fall hans.
Jón M. Guðmundsson.
Með Ásgeiri Ó. Einarssyni fyrr-
verandi héraðsdýralækni er horfinn
af sjónarsviði okkar, einstakur
dugnaðarmaður sem hvarvetna
vildi láta gott af sér leiða, virtur og
vinsæll. Ásgeir átti hann ættir að
rekja til Borgarfjarðar og til Suð-
ur-Múlasýslu. Hann lauk stúdents-
prófi 1927 og prófi sem dýralæknir
frá dýralæknaháskólanum í
Hannover í Þýskalandi 1934. Við
nám sem önnur störf var Ásgeir
kappsamur enda jafnan í fremstu
röð og alla æfi kostaði hann kapps
um að auka við þekkingu sína og
færni á sérsviði sínu, en var auk
þess víðlesinn og stálminnugur. Ás-
geir hóf dýralæknisstörf á Austur-
landi, lengst af með búsetu að Ket-
ilsstöðum á Völlum. Starfaði hann í
full sex ár í þessu víðlenda og erfiða
héraði. Eigi að síður gafst honum
tækifæri til þess að „grúska“ eins
og hann orðaði það. Á þessum árum
herjuðu sníkjudýr ýmiskonar á
sauðfé bænda og ollu víða stórtjóni.
Við mjög frumstæðar aðstæður
greindi Asgeir meginorsakir þess-
ara vanhalda til hlítar og barðist
jafnframt fyrir því að teknar voru
upp aðferðir til þess að hamla gegn
þeim. Lýsti hann m.a. fyrstur
manna hér á landi tjóni af völdum
hnísla í sauðfé og þeim skaða sem
„rauði lungnaonnurinn" er hann
nefndi svo, olli og lagði á ráð til
varnar og lækninga.
Þegar garnaveiki fór að gera vart
við sig á Austurlandi, í kjölfar inn-
flutnings á erlendum sauðkindum
sem reyndust yera heilbrigðir smit-
berar, áttaði Ásgeir fyrstur manna
sig á því, hvaða voðaveiki hér var á
ferð. Síðar átti Ásgeir eftir að
leggja á sig ótrúlegt erfiði, þegar
honum var falið að kanna út-
breiðslu garnaveikinnar á Austur-
landi þar sem beitt var sérstöku
greiningarprófi. Fór hann þá gang-
andi að vetri til, bæ frá bæ allt frá
Ósi í Breiðdal norður í Núpasveit,
með áhöld og búnað í bakpoka og
stormlukt í hendinni þegar birtu
þraut. Þrotlaust erfiði í fjárhúsum
þar sem velta þurfti hverri kind við
þrisvar sinnum áður en fullnaðar-
aflestur og svar fékkst. Slík
þrekraun var fáum fær. Hörmulegt
slys í tengdafjölskyldu Ásgeh’s
varð til þess að hann varð að yfir-
gefa Austurland 1940. Þá hóf Ás-
geir störf í Reykjavík og síðar eða
árið 1950 sem héraðsdýralæknir í
Reykjavíkurumdæmi. Þá var ennþá
mikill búskapur í Gullbringu- og
Kjósarsýslu og á götum Reykjavík-
ur mátti enn sjá mjólkurkýr reknar
í haga. Fjárhús og hesthús voru á
dreif um bæinn, jafnvel svínabú. I
Reykjavík og nærsveitum starfaði
Ásgeir um nær 30 ára skeið og
vann sleitulaust, verkafús, vinn-
uglaður og viðbragðsfljótur og
sparaði sig aldrei. Fljótt varð Ás-
geir vinsæll í starfi því skepnueig-
endur fundu að hann átti samleið
með þeim og forðaðist að standa
álengdar fjarri því sem gera þurfti.
Þó var hann óragur að gagnrýna
það sem honum fannst aðfinnslu-
vert og gat þá kveðið fast að orði,
en þó af fullri háttvísi. Alla jafnan
var Ásgeir hress í framkomu svo
fólki þótti gott að fá hann í heim-
sókn þegar vanda bar að höndum,
því honum fylgdi jafnan kátína og
bjartsýni. Á þessum árum barst til
landsins mjög hættulegur sjúkdóm-
ur, svínapest. Barst hann með mat-
arleifum frá hernum sem ngtaðar
voru sem svínafóður. Hafði Ásgeir
forustu um að greina þennan
hættulega sjúkdóm, sem var áður
óþekktur hér og koma á samstöðu
um varnir gegn honum. Olli sjúk-
dómurinn miklu tjóni en að lokum
tókst að uppræta hann. Ungur að
árum lagði Ásgeir mikla stund á
íþróttir og var í fremstu röð í
keppnisíþróttum um skeið og tók
virkan þátt í félagsmálum íþrótta-
manna um árabil. Alla tíð var auð-
séð á framkomu Ásgeirs og hreyf-
ingum að þar var íþróttamaður á
ferð. í vinahópi var Ásgeir jafnan
skemmtinn, söngvinn og frásagnar-
glaður.
Árið 1937 gekk Ásgeir að eiga
Kirstínu Láru Sigurbjörnsdóttur,
skörulega félagsmálakonu og mikla
húsmóður á mjög gestkvæmu
heimili. Þau eignuðust fimm börn
sem öll hafa látið mikið til sín taka
á ýmsum sviðum þjóðlífsins. Auð-
fundið var að þau voru stolt Ásgeirs
og gæfa. Við hjónin kveðjum þenn-
an háttprúða og hjálpsama starfs-
bróður með þökk fyrir langan og
farsælan starfsdag og margháttað
samstarf fyrr á tíð. Öllum aðstand-
endum Ásgeirs sendum við innileg-
ar samúðarkveðjur.
Páll A. Pálsson.
Ásgeir Ó. Einarsson, fyrrv. hér-
aðsdýralæknir, var aldursforseti
dýralækna á Islandi er hann lést
laugardaginn 4. apríl sl. á 92. ald-
ursári. Asgeir var einn af stofn-
endum Dýralæknafélags íslands
og sat í stjórn félagsins um árabil.
Ásgeir var gerður að heiðursfélaga
í Dýralæknafélagi íslands á hálfr-
ar aldar afmæli félagsins árið
1984.
Ásgeir stundaði nám í dýralækn-
ingum í Hannover og Vín og út-
skrifaðist þaðan 1934, sama ár og
Dýralæknafélag íslands var stofn-
að. Þá voru einungis starfandi fyrir
fjórir dýralæknar á íslandi svo
starfsumhverfi dýralækna hérlend-
is var með talsvert öðrum hætti þá
en nú. Ásgeir var skipaður dýra-
læknir í Austfirðingafjórðungi 1934
og gegndi því embætti til ársins
1938 er hann fór til starfa á Rann-
sóknastofu Háskólans til rannsókna
á mæðiveikinni sem borist hafði
hingað til lands með innfluttu
karakúlfé 1933. Árið 1939 var Ás-
geir settur dýralæknir í Austfirð-
ingafjórðungi vegna rannsókna á
garnaveiki, enn einum af karakúl-
sjúkdómunum svokölluðu. Ásgeir
var bæjardýralæknir í Reykjavík
frá 1940-1950 en héraðsdýralæknir
í Gullbringu- og Kjósarsýslu frá
1950-1972. Síðustu starfsár sín var
Ásgeir heilbrigðisfulltrúi í Reykja-
vík.
Ásgeir var alla tið mjög ötull í
störfum sínum sem dýralæknir,
ósérhlífinn og kappsamur. Hann
var hreystimenni hið mesta enda
hafði hann verið góður íþróttamað-
ur á sínum yngri árum. Sjálfur var
ég strákur í sveit í Mosfellsdalnum
á þeim árum sem hann var þar hér-
aðsdýralæknir og ég minnist þess
að það fylgdi honum ávallt hressi-
legur andblær. Og ekki þoldi hann
manni nein vettlingatök þegar hann
þurfti aðstoð við einhverja aðgerð.
En hann tók sjálfan sig aldrei há-
tíðlega og talaði til okkar nánast
sem jafningja. Hann stríddi okkur
seinna meir, strákpjökkunum úr
Mosfellssveitinni, sem urðum
starfsbræður hans, að við hefðum
nú ekki orðið dýralæknar vegna
áhuga á faginu heldur vegna þess
hvað við öfunduðum hann af bflun-
um sem hann ók.
Ásgeir koðnaði aldrei niður í dag-
legu amstri og erli hefðbundinna
dýi’alæknisstarfa. Hugur hans var
sívakandi og áhugasamur um allt er
viðkom faginu. Hann var alla tíð
vísindalega sinnaður og glöggur og
hefði eflaust orðið góður vísinda-
maður hefði starfsvettvangur hans
legið á því sviði. Hann greindi
fyrstur manna hér á landi garna-
veikina, bakteríusjúkdóm í kúm _og
kindum, sem fyiT er á minnst. Ás-
geir gi-eindi einnig á sínum tíma
fyrstur manna svínapest, veiru-
sjúkdóm sem hingað barst 1942.
Ásgeir var alla tíð mjög áhugasam-
ur um rannsóknir á sníkjudýrum í
búfé, einkum í nautgripum og ligg-
ur eftir hann ágæt vinna á því sviði.
Við dýralæknar og makar okkar
minnumst Ásgeirs þó sérstaklega
sem góðs og skemmtilegs félaga.
Hann sótti nær alla fundi félagsins,
allt fram á efri ár. Og þar var hann
hrókur alls fagnaðar, sagði
skemmtisögur, söng og dansaði af
hjartans lyst og slíkum krafti að
hann gerði okkur sem yngri erum
skömm til. Ásgeir gat því miður
ekki verið með okkur á síðasta
haustfundi félagsins sem haldinn
var í Nesstofu á Seltjarnarnesi. I
fundarhléi gafst dýralæknum kost-
ur á að skoða sýningu sem sett
hafði verið upp í tilefni fundarins á
munum, lækningatækjum og dag-
bókum, sem Ásgeir gaf safninu á