Morgunblaðið - 17.04.1998, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 17. APRÍL 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
* _ >
Arni Tómasson endurskoðandi Landsbanka Islands
Gerði ítrekað athuga-
semdir varðandi við-
skipti við Bálk ehf.
ÁRNI Tómasson, end-
urskoðandi Landsbanka
íslands, segist ítrekað
hafa gert margvíslegar
athugasemdir við lax-
veiðar og risnukostnað í
bankanum, auk þess
sem hann hafí komið
fram með ábendingar
um það sem betur mætti
fara. Hann hafí einnig
gert fyrh'spurnir og
upplýst menn um hvaða
skattareglur væru í
gildi, en engar innri
reglur um risnukostnað
hefðu í raun og veru ver-
ið í gildi í bankanum.
Árni sagði að hann
hefði fengið heimiid bankaráðsins í
gærmorgun til að aflétta trúnaði að
því er varðaði þessi mál, þar sem
fram hefðu komið mjög villandi um-
mæli um þau, sérstaklega hjá Sverri
Hermannssyni, fyi-rverandi
bankastjóra, auk þess sem honum
þætti erfitt að sitja undir gagnrýni
ríkisendurskoðanda án þess að hans
sjónarmið fengi að koma fram.
Árni sagði að hann hefði ítrekað
gert athugasemdir við viðskipti
Landsbankans við Bálk ehf., sem er
fyrirtæki í eigu fjölskyldu Sverris
Hermannssonar. Hann hefði byrjað
á því að gera athugasemd í október
1994 með bréfi til bankastjómar og
það hafi verið út af kostnaði í eigna-
umsýslufélögum Landsbankans, sem
era Hömlur, Rekstrarfélagið og
Reginn. Félögin hefðu keypt veiði-
leyfi hjá Bálki fyrir samtals 1,7 millj-
ónir króna á árinu 1994. Hann hefði
séð slíkan kostnað einnig á árinu
1993 og gert þá munnlega athuga-
semd, vegna þess að þegar þessi fé-
lög hefðu verið stofnuð hefði það
komið mjög skýrt fram í bankaráð-
inu, sérstaklega hjá Kjartani Gunn-
arssyni, að ekki yrði stofnað til ann-
arra gjalda en þeirra sem beint
tengdust eignaumsýslunni í þessum
félögum.
Fluttist yfir á Landsbankann
„Bankastjóramir féllust á það
sjónarmið mitt að hætta þessum við-
skiptum og það hefur gengið eftir al-
veg síðan. Kostnaðurinn var 2,5
milljónir, ef ég man rétt, á árinu
1994, þar af þessi veiðileyfi 1.700
þúsund og síðan fór þetta niður í
hálfa milljón og var komið niður í 3-
400 þúsund 1997, sem var þá bara
annar viðskiptakostnaður og eðlileg-
ur að því er mér fannst," sagði Árni.
Hann sagði að þá hefði kostnaður-
Árni Tómasson
Y fírdýralæknir
á fund Keikos
HALLDÓR Runólfsson yfir-
dýralæknir var í gær væntanleg-
ur til Newport í Oregon í tveggja
daga heimsókn til að skoða há-
hyminginn Keiko.
Samkvæmt upplýsingum frá
Diane Hammond, blaðafulltrúa
Frelsið Willy Keiko-stofnunai--
innar, mun Halldór meðal ann-
ars ræða við Lanny Comell
dýralækni, sem hefur haft yfir-
umsjón með umönnun Keikos í
sædýrasafninu í Newport.
För Halldórs til Bandaríkj-
anna er liður í undirbúningi
svars við íyrirspum Keiko-stofn-
unarinnai' um það hvort koma
megi Keiko fyrir í sjávarkví við
ísland. íslensk stjómvöld hafa
sagt að svar verði gefið fyrir lok
þessa mánaðar.
inn flust inn í Lands-
bankann og hann hefði í
kjölfarið farið að gera
athugasemdir við kostn-
að út af viðskiptum sem
Sverrir átti eða fólk
honum mjög tengt.
Hann hefði sagt við
Sverri að hann gerði
ekki athugasemd út af
kostnaðinum sem slík-
um, heldur að þarna
væru menn að eiga við-
skipti við tengd fyrir-
tæki og honum þætti
það mjög óeðlilegt og
varhugavert.
Árni sagðist hafa gert
fyrstu athugasemdina
út. af þessum viðskiptum Bálks og
bankans 12. mars 1996. Þá hefði hon-
um skilist að menn hefðu tekið vel í
að hætta þessu. Næstu athugasemd
hefði hann gerð í byrjun árs 1997
vegna ársins 1996, því þessi viðskipti
hefðu haldið áfram og hann hefði
einnig rekist á það að í ársbyrjun
1997 hefði verið búið að kaupa veiði-
leyfi vegna sumai'sins 1997. „Þá
gerði ég alvarlega athugasemd og
sagði að mér væri nauðugur einn
kostur að fara með athugasemdir
mínar út af þessu í bankaráðið, þar
sem ekki væri tekið mark á mínum
athugasemdum í bankanum og þá
skrifaði SveiTÍr bréfið sem kemur
fram í skýrslu Ríkisendurskoðunai',“
sagði Ami.
Hann bætti því við að sér hefði
fundist að hann gæti ekki setið undir
þeirri fullyrðingu Sverris að aldi'ei á
hans tíu ára ferli í bankanum hefði
ein einasta athugasemd komið út af
laxveiðum eða einhverju öðru, enda
væm framangreindar athugasemdir
allai' byggðar á skriflegum gögnum.
Árni sagði að fyrrgreindar at-
hugasemdir hefðu eingöngu lotið að
viðskiptum Sverris. Hann hefði gert
ýmsar aðrar athugasemdir og sett
fram ábendingar um að setja reglur
um risnu og tengdan kostnað og
hvernig þær ættu að hljóða. Hann
hefði einnig upplýst bankastjóra um
ákvæði skattalaga.
Ámi sagði að bankaráðið hefði á
árinu 1993 farið formlega fram á það
við bankastjómina að spttar yrðu
reglur um risnukostnað. í ársbyrjun
1996, þegar ekkert var enn farið að
bóla á slíkum reglum, hefði hann tek-
ið málið upp í bréfi til bankastjór-
anna og síðan hefðu þessar reglur
verið í smíðum á því ári og verið full-
búnar á árinu 1997. Þá hefði verið
ákveðið að rétt væri að þær gengju í
gildi, úr því sem komið væri, um leið
og hlutafélagabankinn tæki til starfa.
Ósammála gagnrýni
ríkisendurskoðanda
Aðspurður um þá gagnrýni ríkis-
endurskoðanda að innra og ytra eft-
irlit í bankanum hafl bragðist, sagð-
ist Árni mjög ósammála því. Hann
teldi að innra eftirlit bankans virkaði
ákaflega vel. „Það er mitt mat, mat
aðila sem þekkir þama mjög vel til,
að upplýsinga- og eftirlitskerfíð hafi
verið í mjög góðu lagi í bankanum.
Það sem upplýsinga- og eftirlitskerf-
ið náði ekki til var kostnaður sem
bankastjórarnir, sérstaklega tveh',
stofnuðu tO. Fylgiskjöl bámst inn í
bankann árituð af viðkomandi
bankastjórum sem höfðu heimild til
að stofna til kostnaðar. Ef það má
álasa mér og öðrum fyrir eitthvað,
þá er það fyrir það að hafa ekki
gengið á bankastjórana og spurt:
Var þetta kostnaður sem tengdist
bankanum; var þetta kostnaður sem
tengdist ykkur persónulega eða eitt-
hvað í þá vera? Það var ekki gert og
ég hygg að_ það sé almennt ekki
gert,“ sagði Ámi.
Hann sagðist ekki alveg sjá hvemig
slíkt eftirlitskei-fi ætti að geta gengið
upp. Það væri mjög erfítt íyrir eftir-
litsaðila ef þeir sem treyst væri íyrir
rekstri gæfii ekki réttar upplýsingar,
eins og virtist hafa gerst í einhverjum
tilvika þarna.
Hann bætti því við að síðustu árin
hefði rfkisendurskoðandi verið laus-
lega upplýstur um risnukostnað í
Landsbankanum og hefði það verið
sameiginleg mat þeirra eins og upp-
lýsingarnar lágu fyrir að ekki væri
sérstök ástæða til að gera athuga-
semdir út af þessum kostnaði til
bankaráðs eða viðskiptaráðherra.
Aðspurður hvort það væri ekki lyk-
ilatriði að skýrar reglur giltu um
risnu, sagði hann það rétt, enda hefðu
þeir sett fram ábendingar þar um,
bæði til þess að eftirlitsaðilar vissu
hvenær ætti að gera athugasemdir og
bankastjóramir vissu hvaða heimildir
þeir hefðu. En það eigi ekki að þurfa,
að hans mati, að setja neinar reglur
um það að einkakostnaður, sem ekki
tengist rekstri bankans, eigi þama
hlut að máli, nema náttúrlega sér-
staklega sé um það samið.
„Við fundum okkur vanmáttuga að
vissu leyti af því að það vora engar
reglur settai-. Ég sagði það ítrekað;
ég get mjög illa fai'ið að gera athuga-
semdir þegar það eru ekki neinar
reglur til staðar. Þannig að mínar at-
hugasemdir og ábendingar snerust
annars vegar að því þegar menn fóru
að eiga viðskipti við sjálfa sig. Hins
vegar benti ég þeim á reglur skatta-
laga sem segja að það sé einvörð-
ungu frádráttarbært það sem varðar
tekjuöflun og það þurfi að uppfylla
ákveðnar formkröfur og gerði jafn-
framt athugasemdir út af fylgiskjöl-
um sem ekki uppfylltu þetta að mínu
mati,“ sagði Árni.
Arni sagði nauðsynlegt að setja
risnukostnað Landsbankans fram í
samhengi. Hann væri um 0,9% á árinu
1996 af heildarrekstrarkostnaði bank-
ans. Sú fjárhæð, 16-17 milljónir kr. að
meðaltali á ári, með tilliti til stærðai'
bankans og viðskipta hans hér á landi
og erlendis, væri ekki óeðlileg sem
slík, þó setja mætti spumingarmerki
við hvemig henni væri varið.
Morgunblaðið/Ásdís
HERDÍS Storgaard barnaslysavarnafulltrúi Slysavarnafélags
íslands kynnir innihald sérrits um eitranir sem dreift verður á
16 þúsund heimili leikskólabarna á næstunni.
Slysavarnafélag íslands gefur út sérrrit
Eiturefni á heimil-
um geta valdið
varanlegum skaða
SLYSAVARNAFE LAG Islands
hefur gefíð út sérrit um eitranir.
Sérritið er gefíð út til þess að
vekja foreldra barna til umhugs-
unar um þær hættur sem börnum
stafar af eiturefnum og lyfjum
sem geymd eru á heimilum, auk
þess að veita upplýsingar um
hvernig bregðast megi við eitran-
artilfellum. Ritinu er di-eift á 16
þúsund heimili leikskólabarna en
allir geta nálgast það hjá Slysa-
varnafélagi Islands.
Herdís Storgaard bamaslysa-
varnafulltrúi SVFÍ
kynnti útgáfu ritsins
sem nú er tileinkað
eitrunarslysum, en
þetta er í fjórða
skipti sem Slysa-
vamafélagið stendur
fyrir útgáfu for-
varnarits um
ákveðna slysaflokka.
Áður hafa komið út
rit um slys vegna
drukknunar, bruna-
slys og almennt um
slys á börnum en sér-
ritin era gefin út
undir nafninu „Vörn
fyrh' börn“.
Guðborg Auður
Guðjónsdóttir lyfja-
fræðingur kynnti
starfsemi og hlut-
verk Eitranarupp-
lýsingastöðvarinnar sem starf-
rækt hefur verið frá því í lok árs
1994 og er opin allan sólarhring-
inn. Eitrunarmiðstöðin veitir
upplýsingar um eitranir og eitur-
efni og ráðgjöf um meðferð
eitrana. Hún safnar meðal ann-
ars upplýsingum um eitranir á'
Islandi, vinnur að forvarnastarfí
og safnar upplýsingum um nýj-
ustu aðferðir við meðhöndlun
eitrana. Upplýsingastöðinni ber-
ast nú um 800 fyrirspurnir á ári,
en þær hafa aukist úr 500 fyrir-
spurnum frá
stöðvarinnar.
fyrsta starfsári
EITRUNAR
MIÐ5TÖÐ
525 1111
EITRUNARMIÐ-
STÖÐIN veitir upp-
lýsingar og ráðgjöf
allan sólarhringinn.
í tölulegum upplýsingum frá
Eitm-efnastöðinni kemur fram að
fyrirspumfr varðandi börn sex ára
og yngri era 60% af heildarfyrir-
spurnum á árunum 1995 til 1997.
„Mikið er um að fólk hringi til að
afla sér upplýsinga en í 36% til-
vika er um sjúklinga með einkenni
að ræða og í 27% tilvika vai' þörf á
læknismeðferð,“ sagði Guðborg.
Curtis Snook, sérfræðingur í
bráðameðferð eitran-
arlækninga, benti á
að í ritinu væru upp-
lýsingar um helstu
orsakir eitrana.
Hann benti sérstak-
lega á lífræn leysiefni
sem væra mjög
hættuleg bömum og
að örlítið magn
þeirra innvortis gæti
haft alvarlegar af-
leiðingar. Hann sagði
að helstu lífrænu
leysiefnin á íslensk-
um heimilum væra til
dæmis Tip-ex, bens-
ín, steinolía, lampaol-
ía og terpentína.
Hann sagði að ein-
kenni eins og hósti
kæmu strax fram eft-
ir inntöku slíkra efna
en svo væru engin einkenni í
fimm til sex klukkustundir, en þá
gæti lungnabólga þegar verið
komin fram. Önnur hættuleg efni
eru meðal annars ýmis lyf, upp-
þvottaduft, snyrtivörur, grillvökvi
og ofnhreinsir.
Afleiðingar inntöku eiturefna
geta verið mjög alvarlegar. Dæmi
er tekið í ritinu um dreng sem lét
ofan í sig eina teskeið af upp-
þvottadufti og hefur hann þurft
að gangast undfr fjölda aðgerða
sl. tólf ár.
STJÓRN Sambands íslenskra
bankamanna harmar það bruðl
með fjármuni sem uppvíst hefur
orðið um hjá æðstu stjórnendum
Landsbanka Islands með skýrslu
ríkisendurskoðunar. „Á sama tíma
og fé var sólundað á þann hátt sem
alþjóð er nú kunnugt um, sagði
bankinn upp stórum hópi starfs-
manna sinna undir yfirskini hag-
ræðingar og samdi við aðra um
starfslok þeirra i bankanum,“ seg-
ir í ályktun stjórnarinnar, sem
samþykkt var á stjórnarfundi á
miðvikudag.
„Stjórn SÍB bendir á að afleið-
ingar þessa máls snerta ekki
æðstu stjórnendur bankans eina.
SIB harmar bruðl
í Landsbanka
Starfsmenn bankans eru þrumu
lostnir auk þess að hafa á undan-
förnum vikum að ósekju verið
þolendur í málinu og setið undir
ámæli og reiði viðskiptavina og alls
almennings í garð bankans," segir
í ályktuninni.
Þá segir að hlunnindi, risna,
dagpeningar og afnot af bifreiðum
séu hluti af því handónýta launa-
kerfi sem viðgengst hjá æðstu
stjórnendum; feluleikur sé leikinn
til að dylja greidd laun þannig að
almennir launamenn fái ekki rétt-
ar upplýsingar um launakjör.
„Vonandi verður opinberun á
óráðsíu stjórnenda Landsbankans
upphafið að endalokum þessa felu-
leiks,“ segir í ályktuninni.
Þar segir ennfremur að banka-
starfsmönnum hafi fækkað um
20% á liðnum áratug á sama tíma
og þjónusta hafi aukist að miklum
mun og álag á þá starfsmenn sem
eftir eru hafi aukist gífurlega. Um-
ræða um hagræðingu hafi verið
hávær en hagræðing af þeim toga
sem um er rætt þýddi stórfelldan
niðurskurð og fækkun starfsfólks.
„Stjórn SÍB skorar á stjórnvöld og
stjórnendur bankakerfisins að láta
atburðina í Landsbankanum ekki
verða hvata til þess að menn fari
offari í þessum efnum og skerði
traust almennings á þjónustu
bankakerfisins," segir í ályktun
stjórnar Sambands íslenskra
bankamanna.