Morgunblaðið - 17.04.1998, Blaðsíða 36

36 FÖSTUDAGUR 17. APRÍL 1998
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
ÞORRI þjóðarinnar veit ekkert um
svokallaðan Schengen-samning því
allt of lítið hefur verið um innihald
hans rætt. Samningurinn ber þetta
heiti vegna smábæjarins Schengen
sem er í Lúxemborg en þar var sam-
komulagið fyrst gert 1985.
Samningurinn
Það hefur verið heldur hljótt um
þennan dapra samning svonefnda
hérlendis að undanfórnu að undan-
skildu því sem Halldór nokkur As-
gn'msson utanríkisráðheiTa hefur
verið að vesenast í nú nýverið. Þetta
þýðir á mannamáli að troða okkur
inn í ESB (Evrópusambandið) en
Schengen-samkomulagið er stór
áfangi þar inn að mínu mati. Nýlega
var Halldór úti í Brussel og átti sam-
tal við utanríkisráðherra Belgíu og
ekki stóð á ráðherranum að bjóða
okkur íslendinga velkomna í Evr-
ópusambandið en á hans orðum
mátti skilja að því væri hann mjög
hlynntur og ef tií vill gæti það gengið
bráðlega eftir. A sínum tíma var
miklu til kostað af Islands hálfu að
hengja land okkur aftan í þennan
hliðarvagn Evrópusambandsins.
Sérstakur „samstarfssamningur"
var undirritaður milli íslands og
Noregs annars vegar og Schengen-
ríkja hins vegar í ái-slok 1996. Al-
þingi hefur enn ekki fengið samning-
inn til umfjöllunar og því hefur Is-
land ekki staðfest hann. Fullyrt er
þó af talsmönnum ríkisstjórnarinnar
að til þess komi, þó í eitthvað breyttu
formi verði. Það gerðist nefnilega sl.
sumar að Evrópusambandið breytti
sumum grundvallarreglum sínum
með svonefndum Amserdam-sátt-
mála og af þeim sökum þarf að end-
urskoða „samstarfssamning-inn“
sem kenndur er við
Schengen. Hvað út úr
því kemur veit enginn
þessa stundina, en ekki
mun málið batna við þá
meðferð að því er Is-
land áhrærir. Hér á eft-
ir er varpað ljósi á
nokkra þætti
Schengen-samningsins,
eins og hann leit út
1996 þegar Þorsteinn
Pálsson dómsmálaráð-
herra undirritaði „sam-
starfssamning" fyrir Is-
lands hönd.
Evrópusambandið
hefm- á stefnuskrá sinni
að styrkja samband ríkj-
anna, leggja af
landamæravörslu á innrí landamær-
um sínum en styrkja hana mikið út á
við. Til þess að ná þessu markmiði
hefur Schengen-sáttmálinn verið
gerðm-. Þetta kemur fram í formála
sáttmálans. Ef ríkisstjórnin undirrit>
ar sáttmálann sem samstarfsaðili tek-
ur Island að sér landamæravörslu
fyrir Evrópusambandið út á við og
land okkar með þvi orðið enn flækt>
ara en nú er í neti ESB.
Ríkisstjórnir Norðurlanda hafa
kynnt Schengen-sáttmálann sem
hagnýtan samning um vegabréfa-
frelsi. Norska ríkisstjórnin heldur
því fram að Noregi sé nauðsynlegt
að vera þáttakandi í Schengen-sam-
komulaginu til þess að varðveita nor-
ræna vegabréfafrelsið, en sam-
kvæmt því er Norðurlandabúum
heimilt að ferðast um öll Norðurlönd
án vegabréfa. Norræna vegabréfa-
frelsið er jákvæð skipan sem menn
hafa áhuga á að varðveita. Sannleik-
urinn er hins vegar sá að ekki verður
hægt að halda uppi hlið-
stæðu ferðafrelsi innan
Norðurlandanna ef við
skrifum undir
Schengen-sáttmálann.
Sáttmálinn kveður á um
nýtt og flókið eftirlits-
kerfi sem á að koma í
stað^ vegabréfaskoðun-
ar. I stað landamæra-
gæslu tekur við viða-
mikið eftirlit innan sam-
félagsins. Innleiða á ný
persónuskilríki sem
m.a. þarf að framvísa á
gistihúsum. Gestgjöfum
verður gert skylt að sjá
til þess að allir útlend-
ingar, einnig frá öðrum
Sehengen-löndum,
framvísi persónuskilríkjum og útfylli
sérstakt eyðublað. Þesssi eyðublöð
skal síðan senda til stjórnvalda þar
sem þau verða geymd ef svo vill til
að grípa þurfi til þeirra. Þetta á við
um hvers konar næturgistingu, jafnt
tjaldstæði, húsvagna og snekkjur.
Þess konar kerfi höfum við ekki á
hinum vegabréfalausu Norðurlönd-
um. Mér er óskiljanlegt hvers vegna
menn vilja slíkt kerfí en veigra sér á
hinn bóginn við að framvísa vega-
bréfum.
Vímuefni, glæpir
og dýrasjúkdómar
Vegabréfaskoðun á landamærum
verður afnumin. Það þýðir óheftan
flutning fólks frá landsvæðum með
yfir 300 milljóna íbúa þar sem menn
eiga við vaxandi vímuefnavanda að
stríða, aukna glæpastarfsemi og alls
konar dýrasjúkdóma. Svíar hafa
þegar orðið að súpa seyðið af þessu.
Þeh- hafa dregið úr landamæra-
vörslu og samtímis hefur eiturlyfja-
smygl aukist stórkostlega. Þegar
tekið er mið af að nokkur Evrópu-
sambandslönd hafa leyft ákveðin eit-
urlyf er skiljanlegt að þau geti ekki
brugðist við þessum vanda. Verði
landamæravarsla aflögð mun inn-
flutningur eiturlyfja aukast að mun
til Norðurlanda og leiða til tíðari
glæpa.
Samkvæmt sáttmálanum skal
stofnuð sérstök framkvæmdanefnd.
Hún skal tryggja rétta túlkun sátt-
málans. Hún hefur einnig vald til
þess að setja reglur á vissim sviðum.
Um er að ræða reglur um ferðir
fólks frá löndum utan Evrópusam-
bandsins og fyrirmæli um
landamæraviðskipti. Þá er gert ráð
fyrh’ að nefndin semji reglur um
siglingai’ lystibáta og fískveiðiskipa.
Schengen-sáttmálinn hefur í fór
með sér strangar reglur um sam-
Stöndum vörð um
norrænt
vegabréfafrelsi, segir
Matthías Björnsson, og
neitum að samþykkja
Schengen-sáttmálann.
skipti við lönd utan sambandsins.
Reglur um flóttafólk og pólitísk hæli
verða samræmdar. Reglur um vega-
bi’éfsáritun verða samræmdar og
strangt eftirlit verður haft með ferð-
um „útlendinga" inn og út af svæð-
inu. í rauninni verður það Evrópu-
sambandsins að ákveða hverjh’ verða
útilokaðir frá að ferðast til Islands.
Komið skal til landsins um vissa
staði og á ákveðnum tímum sólar-
hringsins. Rrafíst verður vegabréfs-
áritunar frá mun fleiri löndum en nú
er. Fólk frá ríkjum utan Evrópusam-
bandsins verður að leggja fram skil-
ríki um tilgang ferða þess til Islands
og eins og áður er getið um eftirlit
með því á meðan á dvölinni stendur.
Ég hélt að slíkt eftirlitskerfí
heyrði sögunni til í Evrópu. Ef við
takmörkum þegna annaiTa landa
með þessum hætti hljóta önnui’ ríki
að setja sams konar reglur hvað okk-
ur vai’ðar. Hver er sá sem stuðlar að
einangrun? Hve mikinn áhuga hafa
menn á alþjóðlegu samstarfí og sam-
skiptum? Viljum við verða þátttak-
endur í að mynda blokk sem skerðir
skilyrði til alþjóðlegrar samvinnu?
Gert er ráð fyrir að breytingar
verði gerðai’ á Schengen-sáttmálan-
um eftir því sem samruna Evrópu-
sambandsins vex fískur um hrygg.
Það gerðist til dæmis á ríkjaráð-
stefnunni í Amsterdam í fyira. Is-
lendingar verða að samþykkja sátt-
málann í heild (gi’. 142) og ekki er
gert ráð fyrir sérstökum ívilnunum
(gr. 137). Því er haldið fram að Is-
lendingar og Norðmenn fái „einung-
is“ áheyrnai’aðild. Það breytir í raun
engu. Allan sáttmálann verður að
samþykkja án undantekninga. Það
voru skilyrði þess að gengið yrði til
samninga. Ef við síðan getum ekki
fellt okkur við breytingar á samn-
ingnum er okkur vísað á dyr!
Illur arfur
Vegna eðlis Schengens-sáttmálans
og sökum þess hvað ákvæði hans eru
óljós er hætta á að með „samstarfsað-
ild“ væri verið að innleiða róttækar
breytingar á samfélagi okkai’. Þar
sem umræðan um sáttmálann hefur
verið takmörkuð er ekki víst að fólk
geri sér grein fyrir um hversu stórt
mál er hér að tefla, og ekki síst vegna
þess að höfuðpaurarnir, sem með
málið hafa að gera vita sára lítið um
hvað það snýst og hversu hættulegt
það er þjóðhagslega séð og þá á ég
við ráðherra ásamt fjölda þingmanna.
Stöndum vörð um norrænt vega-
bréfafrelsi og neitum um leið að sam-
þykkja Schengen-sáttmálann ásamt
þeim breytingum á samfélagi okkai’
sem hann mun leiða af sér. Slíkt sam-
félag væri illur arfur til handa kom-
andi kynslóðum. Líkt og EES-samn-
ingurinn er nú þegar, ásamt öllum
sínum frelsissviptingum.
Höfundur er loftskeytamaður.
Schengen-sáttmálinn
óæskilegur fyrir Island
...............
Matthías
Björnsson
Islenzka alþjóðlega
skípaskráningin
FYRIR um tveimur
árum ritaði ég tvær
greinar í Morgunblaðið
um frekar bágborna
stöðu íslenska kaup-
skipaflotans og far-
mannastéttarinnar á
þeim tíma. Þessar
greinar hrundu af stað
þó nokkurri umræðu í
fjölmiðlum og manna á
milli í þó nokkurn tíma
á eftir, og var ég
ánægður með það,
enda voru þær til þess
ætlaðar. En þessi um-
ræða reyndist þó því
miður aðeins vera
stormur í vatnsglasi,
því orðum og blaðagreinum fylgdu
engar athafnir og enn er allt við
það sama hvað varðar íslenska
kaupskipaskráningu. Nei og þó,
þetta er ekki rétt hjá mér, því enn
hefur fækkað skipum skráðum und-
ir íslensku flaggi úr fjórum í þrjú,
ef mínar tölur eru réttar.
Ég hef oft verið að velta því fyrir
mér hvað veldur þessu að því er
virðist algjöra áhugaleysi nánast
flestra sem að þessu eiga að standa
og hagsmuna eiga þama að gæta.
Getur það verið að stjórnmála-
mennirnir og almenningur í landinu
átti sig hreinlega ekki á því að flest
þeirra kaupskipa sem í dag sigla til
og frá Islandi eru nú komin undir
erlendan þjóðfána? Getur það verið
að viðskiptamenn skipafélaganna,
inn- og útflutningsaðilar, viti ekki
að stærstur hluti þeiiTa vöru, til og
frá íslandi, er í dag fluttur með er-
lendum kaupskipum? Er hugsan-
legt að þeim og flestum öðrum sé
hreinlega alveg sama, svo lengi sem
farmgjöldin riðlast
ekki of mikið? Eftir því
sem ég velti þessu
meira fyrir mér held
ég að þetta geti vel
yerið meginskýringin.
A meðan formenn
stéttarfélaga sjómanna
gera ekkert til að
vekja athygli lög-
gjafans og almennings
á þeim ólestri sem
þessi skráningarmál
eru komin í, þá mun
bæði skipum og far-
mönnum fækka að
sama skapi. Því miður
hefur félagsleg sam-
staða sjómanna aldrei
verið mikil, sem orsakast kannski
af eðli starfsins, þar sem erfítt er
að ná mönnum saman, þannig að
þrýstingur úr þeirra röðum hefur
verið hverfandi. Eins og ástandið er
Á meðan félög
sjómanna gera ekki
neitt, segir Sigurður
Sigurgeirsson, mun
skipum og farmönnum
fækka.
á þessum málum á Islandi í dag má
eiginlega segja að siglingamálum
landsins, hvað varðar kaupskipaút-
gerð, sé nánast stjórnað frá skrif-
stofum stóru skipafélaganna,
kannski ómeðvitað af þeirra hálfu,
en svona er þetta nú því miður. A
meðan stjómvöld hunsa þennan
málaflokk algjörlega munu skipafé-
lögin auðvitað haga þessum málum
eins og þeim hentar og skrá sín
skip þar sem það er þeim ódýrast
og hagstæðast hverju sinni.
Undirritaður sótti í fyrrasumar
skipakaupstefnuna frægu Posidon-
ia í Píreus í Grikklandi. Þessari
sýningu svipar um margt til sjávar-
útvegssýningarinnar okkar heima
á Islandi, nema hvað þarna gengur
allt út á kaupskipaútgerð, sem sagt
alls konar fyrirtæki sem kynna
þarna þjónustu sína. Þarna voru
einnig margar rótgrónar siglinga-
þjóðir, svo sem Norðmenn (NIS),
Danir (DIS), Grikkir og Kýpurbú-
ar, með sína kynningarbása, og all-
ir á fullu við að selja þjónustu sína
og kynna mönnum kosti sinnar
aukaskráningar (off-shore reg-
isters). Mér varð einhvern veginn
hugsað heim til Islands og fannst
að þetta skref, að opna fyrir auka-
skráningu kaupskipa á Islandi,
hefðum við átt að stíga fyrir mörg-
um ámm. Kannski værum við ekki
í jafnslæmum málum í dag ef það
hefði verið framkvæmt. Litla ey-
ríkið í miðju Atlantshafinu, sigl-
ingaþjóðin Island, sem á allt sitt
undir siglingum og samgöngum
komið, ætti sannarlega að eiga sinn
bás á slíkri sýningu og kynna þar
af fullum krafti hina íslensku al-
þjóðlegu skipaskráningu (IIS). Ég
tel að það hljóti aðeins að vera
tímaspursmál hvenær augu ráða-
manna opnast fyrir vandamálinu
og slík skráning skipa á Islandi
verður að veruleika. Menn hafa
sannarlega engu að tapa og allt að
vinna með slíkri aðgerð.
Höfundur er skipamiðlari í London.
Sigurður
Sigurgeirsson
Til hamingju,
stúdentar
í DAG, fóstudag,
verður formlega opnuð
ný og glæsileg atvinnu-
miðstöð fyrir okkur
stúdenta. Atvinnumið-
stöðin verður rekin
sem ein af rekstrarein-
ingum Félagsstofnunar
stúdenta, fyrirtæki
okkar stúdenta. Með
opnun Atvinnumið-
stöðvar-innar er stigið
stórt framfaraskref í
atvinnumálum stúd-
enta. Þarna er allt sem
viðkemur atvinnumál-
unum á einum stað -
fagleg atvinnuráðgjöf,
miðlun sumarstarfa,
hlutastarfa og framtíð-
arstarfa, Nýsköpunarsjóður náms-
manna og lokaverkefnaskrá. Ég vil
hvetja stúdenta og fyrirtæki til að
nýta sér þjónustu Atvinnumiðstöðv-
arinnar svo styrkja megi tengsl
námsmanna og atvinnuh'fs enn frek-
ar.
Tengsl stúdenta og
atvinnulífs efld
Tengsl okkar stúdenta við at-
vinnulífið er mjög mikilvægur þátt-
ur menntunar. Einangrun námsins
frá faglegri reynslu og þekkingu
verður að forðast. Nýsköpunarsjóð-
ur námsmanna hefur verið mikil-
vægur hlekkur í þessari tengingu á
undanfórnum árum. Hundruð
námsmanna hafa unnið verkefni á
vegum sjóðsins sem tengjast ný-
sköpun á einhvern hátt og oft at-
vinnulífinu beint. í gegnum Ný-
sköpunarsjóðinn hefur námsmönn-
um áunnist dýrmæt reynsla auk
þess sem verkefnin hafa nýst at-
vinnulífinu á margvíslegan hátt.
Opnun Atvinnumiðstöðvarinnar
er enn eitt skrefíð í átt að því að
styrkja tengslin milli
námsmanna og at-
vinnulífs. Atvinnumið-
stöðin verður opin allan
ársins hring, sem er
mikill styrkur fyrir at-
vinnumál stúdenta.
Ný sóknarfæri
Með opnun Atvinnu-
miðstöðvarinnar kem-
ur þekking og reynsla
til með að safnast á
einn stað sem mun
skapa ný sóknarfæri í
atvinnumálum stúd-
enta sem mikilvægt er
að nýta vel. Fagleg
tengsl milli Háskólans
og atvinnulífsins er
Með opnun Atvinnu-
miðstöðvarinnar er, að
mati Katrínar Júlíus-
dóttur, framtíð at-
vinnumála stúdenta
treyst til muna.
mikilvægt að efla enn frekar. At-
vinnumiðstöðin kemur til með að
vera mikilvægur hlekkur í þeirri
tengingu á komar di árum. Hún get-
ur auðveldað aðgengi fyrirtækja að
sértækri þekkingu innan Háskólans
þar sem íyrirtæki geta nálgast
stúdenta allan ársins hring. Þannig
geta stúdentar átt þess kost að
vinna raunhæf verkefni fyrir at-
vinnulífið á meðan á námi stendur.
Vinna er dýrmæt reynsla fyrir
námsmennina um leið og þekkingin
skilar sér út í þjóðfélagið.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Stúdentaráðs.
Katrín
Júlíusdóttir
I
i
I
í
i:
L.
í
i
i;
t:
!
I
i
i
i
i
i
i
i
4-