Morgunblaðið - 17.04.1998, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 17. APRÍL 1998 13
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Sverrir
Borgarbókasafn
Reykjavíkur 75 ára
ORGARBÓKASAFN
Reykjavíkur, upphaflega
nefnt Alþýðubókasafn og síð-
ar Bæjarbókasafn Reykjavíkur, er
ein elsta menningarstofnun borgar-
innar. Það hóf starfsemi 19. apríl
1923, sem það ár bar upp á sumar-
daginn fyrsta. Á safnið því 75 ára
afmæli um þessar mundir og verður
afmælisins minnst með margvísleg-
um hætti.
Aðdragandann að stofnun bóka-
safnsins má að hluta rekja til sölu á
botnvörpungum í eigu Reykvíkinga
sem seldir voru til Frakklands árið
1917. Landstjómin setti það sem
skilyrði fyrir sölunni að hluti and-
virðisins, 135.600 krónur, skyldi
renna til að bæta atvinnutap og ann-
að hugsanlegt tjón sem orðið hefði
við sölu skipanna úr Reykjavík, eftir
nánari ráðstöfun bæjarstjómar.
Bæjarstjóm ráðstafaði fénu til að
mynda styrktarsjóð fyrir sjómanna-
og verkamannafélög karla og kvenna
í Reykjavík, til styrktar Sjúkrasam-
lagi Reykjavíkur og „... til að stofna
alþýðubókasafn í Reykjavík, undir
stjóm bæjarstjórnar.
Starfsmenn eru 93
Þegar safnið hóf starfsemi voru
starfsmenn yfirbókavörður og tvær
unglingsstúlkur. Nú eru auk aðal-
safns sex útibú og tveir bókabílar,
en viðkomustaðir þeirra em um
fjörutíu víðs vegar um borgina.
Starfsmenn eru nú 93 í 70,5 árs-
verkum.
í fyrstu reglugerð fyrir safnið frá
1923 segir m.a.:
„Tilgangur safnsins er að efla al-
menna menntun með því, fyrst og
fremst að veita mönnum kost á að
lesa góðar bækur, svo og á ýmsan
hátt annan eftir því, sem ástæður
leyfa. Safnið stendur öllum opið til
notkunar..."
Borgarbókasafn starfar eftir
Lögum um almenningsbókasöfn nr.
36/1997 og hefur auk þess Yfirlýs-
ingu Menningar- og vísindastofnun-
ar Sameinuðu þjóðanna (Unesco)
um almenningsbókasöfn frá 1994 að
leiðarljósi ásamt eigin markmiðum
frá 1996 en þar segir m.a.:
„Markmið Borgarbókasafns er að
efla lýðræði, jafnrétti, athafnafrelsi
og velferð borgai'anna. Þjónusta
safnsins skal ná til þeirra allra, án
tillits til aldurs, kyns, kynþáttar,
stjórnmálaskoðana, trúar, þjóðernis
eða þjóðfélagsstöðu.
Markmið Borgarbókasafns er að
auðga skilning á íslenskri tungu,
bókmenntum og menningu, hvetja til
lesturs, styðja nám og símenntun.
Markmið Borgarbókasafns er að
jafna aðgang að upplýsingum, þekk-
ingu og afþreyingu og koma þar
með í veg fyrir ójöfnuð meðal borg-
aranna. Þess skal gætt að gjaldtaka
verði ekki til hindrunar.“
Ýmis sérþjónusta í boði
Auk hefðbundinna útlána er ýmis
sérþjónusta i boði t.d. fyrir þá sem
ekki komast sjálfir í safnið. Má þar
nefna útlán til skipa, sem hófust ár-
ið eftir að safnið hóf starfsemi sína,
útlán í stofnanir, t.d. í fangelsi, til
félagssamtaka og til aldraðra og
sjúkra, „Bókina heim“. Sívinsælar
eru sögustundir fyrir 3-6 ára börn
og safnkynningar fyrir skólanema
eru fastur liður í starfsemi safnsins.
Aðstaða er í safninu til að lesa dag-
blöð og tímarit, hlusta á tónlist og
einnig er boðið upp á aðgang að
Netinu.
„Safnið hefur haldið sínu striki,
viðhaldið hefðinni en fylgist stöðugt
með nýjungum og býður þjónustu
sem stenst samjöfnuð við nágranna-
þjóðir okkar. Safnkostur er fjöl-
breyttari en marga grunar. Bækur
og þá sérstaklega íslenskar bækur
skipa eftir sem áður heiðurssess en
safnkosturinn verður æ fjölbreytt-
ari. Má þar nefna dagblöð, tímarit,
nótur, geisladiska, hljóðbækur,
myndbönd og margmiðlunarefni og
er um að ræða bæði íslenskt og er-
lent efni,“ segir í frétt frá safninu í
tilefni afmælisins.
Afmælisdagskrá í Tjarnarsal
í tilefni af afmælisdagskrá í
Tjamarsal ráðhússins sunnudaginn
19. apríl kl. 13.00
Júlíkvartettinn leikur. Ávörp
Anna Torfadóttir borgarbókavörður
og Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
borgarstjóri. Reykjavík í bók-
menntum. Rithöfundarnir Steinunn
Sigurðardóttir, Ulugi Jökulsson,
Ingibjörg Haraldsdóttir og Ólafur
Gunnarsson lesa úr verkum sínum.
Stúlknakór Reykjavíkur syngur.
Smásagna- og ljóðasamkeppni
barna og unglinga. Áfhending verð-
launa Borgarbókasafns. Borgara-
fundur. „Hvernig vil ég hafa bóka-
safnið mitt?“ Börn og unglingar
segja álit sitt og sitja fyrir svörum
ásamt starfsmönnum safnsins um
það hvemig bókasafn þau vilja.
Aðalsafn, Borgarbókasafnið í
Gerðubergi, Bústaðasafn, Foldasafn
og Sólheimasafn verða opin frá
15.00-17.00. í tilefni dagsins bjóða
söfnin upp á veitingar, skírteini eru
endurgjaldslaus fyrir alla og dagur-
inn sá fyrsti í sektalausri viku. Frá
og með afmælisdeginum hækkar
aldursmark barna- og unglingaskír-
teina þannig að þeir sem eru yngri
en 18 ára fá þau ókeypis.
Tæplega 7 þúsund karlar á aldr-
inum 36-45 ára munu fá sent gjafa-
bréf fyrir bókasafnsskírteini ásamt
kynningarbæklingi. „Konum á sama
aldri verður í haust boðið upp á
ókeypis Net-kynningu. Ástæðan
fyrir þessum tilboðum er sú að sam-
kvæmt nýlegri könnun sækja fleiri
konur en karlar Borgarbókasafn og
auk þess dregur úr aðsókn með
hækkandi aldri. Þá hefur komið í
ljós að konur sem koma í Borgar-
bókasafn hætta sér miklu síður en
karlar út á Netið í upplýsingaleit,“
segir í frétt frá safninu.
Atak til hollara
og fj ölbreyttara
mataræðis
AF BESTU LYST er nýr
heilsu- og matreiðsluklúbbur
sem Vaka-Helgafell hefur
hleypt af stokkunum. Mark-
mið klúbbsins er að veita al-
menningi aðgang að fjöl-
breyttu og hollu mataræði
sem jafnframt geti stuðlað að
því að draga úr tíðni þeirra
hjartasjúkdóma og krabba-
meins sem rekja megi til
mataræðis.
Á blaðamannafundi sem
Vaka- helgaféll hélt kom fram
að um væri að ræða eitt
stærsta átak sem einkaaðili
hafi staðið fyrir hér á iandi til
að færa mataræði þjóðarinnar
til betri vegar. Kynningarbæk-
lingur hefur verið sendur á 80
þúsund heimili í landinu og á
þriðja tug milljóna hefur verið
varið í undirbúningsvinnu og
kynningu á klúbbnum.
Hollt, næringarríkt
og gott mataræði
„Grunnhugmyndin að
klúbbnum er útgáfa bókarinn-
ar „Af bestu lyst“ sem kom út
árið 1993 og hefur selst alveg
einstaklega vel og verið end-
urútgefin nokkrum sinnum.
Við vi(jum vekja fólk til um-
hugsunar um lifnaðarhætti og
lífsmynstur og bjóðum að-
gengilegar uppskriftir og
upplýsingar að hollu, fjöl-
breyttu og góðu mataræði,“
sagði Ólafur Ragnarsson út-
gefandi hjá Vöku-Helgafelli.
Bryndís Eva Birgisdóttir
næringarfræðingur klúbbsins
segir að klúbburinn miði að
því að bjóða upp á næringar-
ríkar og hollar uppskriftir,
fremur en að stfla inn á svo-
kallað megrunarfæði: „Við
reynum að hafa sem mest af
næringarefnum í uppskriftun-
um og minna af fitumagni og
óhollustu. Við viljum kenna
fólki að nota nýjar afurðir,
t.d. ávexti og grænmeti og að
skipta út fitumeiri afurðum á
móti þeim fituminni. Upp-
skriftirnar eru úr íslensku
hráefni sem auðvelt er að
nálgast í verslunum. Þær
ættu einnig að henta ágæt-
lega þeim sem þjást af sykur-
sýki eða of miklu kólesteróli í
blóði.“
Heilhveiti í stað hveitis
„Mitt starf felst í að gera
uppskriftirnar eins hollar og
mögulegt er eins og til dæmis
Morgunblaðið/Þorkell
AÐSTANDENDUR heilsu- og matreiðsluklúbbsins „Af bestu lyst“ kynntu klúbbinn á blaðamannafundi.
Frá vinstri eru Bryndís Eva Birgisdóttir næringarráðgjafi og næringarfræðingur, Guðmundur Ingólfs-
son ljósmyndari, Björg Sigurðardóttir ritstjóri uppskrifta, Hörður Héðinsson matreiðslumeistari, Krist-
ján Guy Burgess umsjónarmaður heilsufréttabréfsins Líf og heilsa og Margrét Þóra Þorláksdóttir um-
sjónarmaður og verkefnisstjóri klúbbsins.
GIRNILEGT og bragðgott epla- og döðlumarengspæ,
en eigi að síður dísætt og fltusnautt.
að setja heilhveiti í staðinn
fyrir hvítt hveiti eða stinga
upp á að nota fitusnauðan
sýrðan rjóma í stað majóness.
Uppskriftirnar eru svo alltaf
prófaðar eftir að einhverju
hefur verið breytt, því númer
eitt, tvö og þijú er að matur-
inn verði bragðgóður," sagði
Bryndís Eva.
Við inngöngu í klúbbinn fá
áskrifendur meðal annars
sendar mataruppskriftir mán-
aðarlega, fræðsluritið Líf og
heilsu og eintak af fslensku
handbókinni um næringar-
gildi matvæla auk þess sem
þeim býðst ókeypis ráðgjöf
hjá næringarfræðingi klúbbs-
ins.