Morgunblaðið - 28.02.1987, Blaðsíða 59

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. FEBRÚAR 1987
59
hann í þágu Breiðabólsstaðarkirkju
við hirðingu hennar og kirkjugarðs-
ins, þar sem hann stóð stundum og
dögum saman við slátt og snyrt-
ingu, líklega öll árin sín á Breiða-
bólsstað meðan heilsa gafst. Og
fyrir fáum árum gaf hann efnið í
girðingu þá, sem nú er umhverfis
kirkjugarðinn. Þá voru líka mörg
sporin hans um kirkjugarðinn til
þess að leiðbeina fólki um ómerkta
legstaði ættmenna og aðstoða það
við hirðingu leiða. Síðast en ekki
síst skal það talið, að hann var
hringjari við Breiðabólsstaðarkirkju
um 30 ára skeið og í það starf lagði
hann mikla alúð, að það væri sem
best af hendi leyst, og það var það
vissulega, eins og annað sem hann
lagði við trúnað sinn.
Umhyggja Björgvins var ekki
aðeins bundin stað og kirkju og
heimilinu á Breiðabólsstað. Hún var
víðfeðmari en svo. Hún náði einnig
vel til nágrannanna og raunar sveit-
unga, frændfólks og vina nær og
fjær. Margur mun telja sig eiga
honum nokkra skuld að gjalda, nú
er lýkur samfylgd að sinni. Þá skuld
að hann hafi gert samfélag okkar,
tilveru okkar, eilítið bjartari og betri
en ella hefði orðið og það er ekki
lítils vert. Hann hafði yndi af því
að blanda geði við fólk og eignast
það að vinum. Til þess þurfti hann
ekki um langvegu að leita, enda var
hann heimakær. Einu langferðina
um ævina fór hann, sjötugur að
aldri, til Grænlands og var sú ferð
ein af afmælisgjöfunum frá vinum
hans. Kannski voru þó hans sæl-
ustu stundir þær, er hann fór á
„Fjallið", afrétt sveitarinnar, haust
eftir haust í hópi góðra félaga og
vina, að safna saman lagðprúðum
hjörðum og reka til byggða áður
en vetur legðist að til fjalla. Það
tók hann með vissu fram yfir aðrar
íjarvistir eða frí frá heimastörfum,
enda urðu þær fjarvistir fáar og
einatt skemmri en til var ætlast.
Slíkur var heimhugur hans meðan
hann var sjálfráður um það og heill
heilsu. Því var það honum líka erf-
itt þegar þeir dagar voru úti og
fjötrar sjúkleika og vanheilsu á
hann lagðir. En nú er „hvíldin feng-
in þjáðum þæg“. Björgvin lést á
hjúkrunarheimilinu Ljósheimum á
Selfossi hinn 30. janúar sl., síðastur
systkinanna fímm, sem björguðust
úr bæjarrústunum í Syðstu-Mörk
vorið 1912. Útför hans var gerð frá
Breiðabólsstaðarkirkju laugardag-
inn 7. febr. sl. að viðstöddu miklu
Ijölmenni.
Klukkumar sem hann hafði svo
oft látið hljóma Guði til dýrðar boð-
uðu þar sigur lífsins og minntu á
fyrirheit frelsarans: „Gott, þú góði
og trúi þjónn. Yfír litlu varstu trúr,
yfír mikið mun ég setja þig. Gakk
inn í fögnuð herra þíns.“
Sváfnír Sveinbjamarson
Nú þegar leiðir skilur er svo margs
að minnast og sakna frá liðnum
árum. Veruleg kynni mín af Soffíu
hófust árið 1963 þegar hún flutti til
okkar Hannesar á Austurgötu 6 f
Stykkishólmi. Þar bjó hún á neðri
hæðinni í 11 ár og var hluti tilveru
okkar allan þann tíma. Soffía var
stórbrotinn persónuleiki, sem ekki
var hægt annað en bera virðingu
fyrir og þykja vænt um. Greind var
hún og fróð um margt, hafði ákveðn-
ar skoðanir á mönnum og málefnum,
var hreinskiptin í viðskiptum við
aðra og lét ekki hlut sinn fyrir nein-
um, hver sem í hlut átti. Hún var
glöð og hress í viðmóti, gestrisin
með afbrigðum og gladdist við heim-
sóknir ættingja og vina. Það fór
enginn frá henni án þess að hafa
fengið einhveijar góðgerðir. Það sem
mér fannst einkenna hana mest var
þessi mikli dugnaður og harka við
sjálfa sig, hún vildi gera alla hluti
sjálf. Ekki flíkaði hún tiifinningum
sfnum, en átti svo mikla samúð og
hlýju gagnvart öllum sem áttu bágt.
Pyrstu árin á Austurgötunni vann
hún í fískvinnu meðan heilsan leyfði,
en vegna kölkunar f n\jöðmum varð
hún að hætta því. Soffía pijónaði
mikið fyrir fólk, bæði á pijónavél og
í höndunum, og sá hún um pijónles
á alla fiölskylduna, á böm, bama-
böm og tengdaböm. Á milli þess sem
Soffía sat með eitthvað á milli hand-
anna stytti hún sér stundir með
Anna S. Þórðar-
dóttir - Kveðjuorð
Fædd 8. september 1904
Dáin 17. desember 1986
Skömmu fyrir siðustu jólahátíð
lést Anna S. Þórðardóttir eftir
skamma sjúkdómslegu. Enda þótt
Anna hafi ekki gengið heil til skóg-
ar síðustu árin, þá kom þessi frétt
mér mjög á óvart. Þótt nokkur tími
sé liðinn síðan Anna lést langar
mig að minnast hennar nokkram
orðum, enda lágu leiðir okkar um
nokkurt skeið saman, meðan ég var
samstarfsmaður Jóns eiginmanns
hennar um liðlega áratugs skeið og
reyndar lengur, og samband okkar
hélst áfram.
Kynni mín við þau hjón, Önnu
og Jón, hófust fyrir nær þremur
áratugum. Við vomm ungir íslensk-
ir námsmenn frá verkfræðiskólan-
um í Stóðgörðum (Stuttgart) í
Wuertemberg í S-Þýskalandi, sem
lögðum leið okkar fýrir hartnær
þijátíu árum til Tuebingen-háskóla-
bæjarins, sem þekktur var fyrir
gamlar og grónar hefðir í stúdenta-
lífi og fagrar og gamlar byggingar.
Eftirvæntingin var mikil að komast
loks í kynni við ævafoman miðevr-
ópskan háskóla þó ekki væri nema
ytra borði hans, því hátt reis hann
í vitund okkar, tæknikratanna, sem
vomm í verkftæðinámi.
Ekki var það einungis að skoða
háskólann í Tuebingen sem dró
okkur suður á bóginn, heldur vitn-
eskja um íslensk hjón, sem vom þar
rétt hjá, í þorpinu Rottenburg, sem
einn okkar félaganna þekkti, þau
Önnu S. Þórðardóttur og eiginmann
hennar, Jón Á. Gissurarson, skóla-
stjóra. Jón var þar í orlofi frá starfí
sínu sem skólastjóri við Gagnfræða-
skólann við Lindargötu í Reykjavík
og var að kynna sér ný viðhorf í
skólamálum í Þýskalandi. Hjá þeim
átti félagi okkar heimboð og hvatti
okkur til að fylgja sér til þeirra og
dætra þeirra tveggja, Olafíu og
Halldóm. Varð það úr. Þar var
okkur tekið með kostum og kynjum,
borið það besta á borð sem til var
og upp hófust umræður um hin
margvíslegustu efni. Fljótlega ijátl-
aðist feimnin af okkur, uppburðar-
litlum skólastrákum, því gestgjafar
tóku okkur sem týndum sonum og
okkur fannst við vera komin heim
til gamla Fróns. Enda þótt um-
hverfíð væri annað, var umræðan
og elskulegt viðmót þeirra Önnu
og Jóns þess eðlis að öll minnimátt-
arkennd fyrir ímynd valdsins,
skólastjóranum, hvarf eins og dögg
fyrir sólu. Mér er það minnisstætt
hve mikil reisn var yfír Önnu og
hve mikil góðvild stafaði frá henni
samfara miklum vitsmunum sem
byggði á lífsreynslu þroskaðrar
konu.
Eftir ógleymanlega dagstund
með þeim Jóni og Önnu var komið
að kveðjustund, sem mönnum
fannst koma of snemma. Áður en
af stað var farið kallaði Jón mig á
eintal og sagðist gjaman vilja ráða
mig til kennslu í skóla sínum, ef
þannig stæði á fyrir mér einhven
tíma seinna. Ekki óraði mig þá fyr-
ir því að þama var ein örlagastundin
í lífí mínu, því kennsla unglinga var
mér svo fjarri að ég þakkaði bara
fyrir og kvaddi. Þannig vom mín
fyrstu kynni af Önnu Þórðardóttur
og Jóni Gissurarsyni.
Svo kom að því að ég minntist
orða Jóns og hélt á hans fund og
innti hann eftir því, hvort hann
hefði einhveija kennslu fyrir mig
árdegis, því mig skorti skotsilfur
til frekara náms og ekki var Lána-
sjóður námsmanna kominn til
sögunnar þá. Jón kvaðst geta ráðið
mig í fulla kennslu og vel það, ef
ég vildi. Að vel athuguðu máli sló
ég til og þar var starfsvettvangur
minn ráðinn án þess þó ég vissi.
Nú endumýjaðist kunningsskap-
ur minn við þau hjón Önnu og Jón
sem breyttist í einlæga vináttu með
ámnum. Við Jón voram daglega
saman á vinnustað í rúman áratug
og mér var vel Ijóst að Anna var
aldrei langt undan, og að hún fylgd-
ist vel með vandasama starfí Jóns,
hvatti hann og styrkti í þeirri mann-
úðarstefnu, sem hann fylgdi I starfí
sínu og gafst svo vel.
Það vom hátíðarstundir þegar
Anna og Jón höfðu boð inni hjá sér
fyrir kennara skólans. Þá nutum
við góðra veitinga á fallegu heimili
þeirra á Sjafnargötu 9. Eins og
kennmm hættir til, þegar þeir koma
saman, þá er það starfið sem tekur
hug þeirra allan í umræðum sínum.
Þannig var það einatt hjá þeim
Jóni og Önnu, að umræðan snerist
þar um kennslu, nemendur og
skólamál, þá kom berlega í ljós, að
Anna fylgdist mjög vel með því, sem
var að gerast í skólanum, og spurð-
ist oft fyrir um gengi einstakra
nemenda, sem hún vissi að áttu í
einhveijum erfiðleikum með námið
eða félagslegar aðstæður þeirra
vom slæmar. Þetta færði mér heim
sanninn um að Jón ráðfærði sig við
Önnu, þegar málefni skólans vom
Minning-;
Steinunn Þórðar■
dóttir Eskifirði
lestri góðra bóka. Allt vildi hún fyr-
ir okkur gera; ef ég þurfti að fara
frá heimilinu var hún alltaf boðin
og búin að rétta hjálparhönd, jafn-
vel þótt það gæti stundum kostað
hana mikla fyrirhöfn. Bamabömin
undu sér vel hjá henni, las hún þá
fyrir þau, spilaði á spil eða kenndi
þeim bænir. Ef eitthvað var sem ég
vildi ekki gera fyrir þau var farið
til ömmu og hún leysti farsællega
úr öllum vandamálunum.
Sökum þrengsla og óhagstæðs
húsnæðis fyrir hana flutti Soffía til
Áskels sonar síns á Ægisgötu 5. Þar
bjó hún í fimm ár á meðan hún gat
séð um sig sjálf, að vlsu með þjálp
heimilisfólksins. Þaðan fór hún á
Dvalarheimili aldraðra í Stykkis-
hólmi þar sem hún var í fjögur ár
og síðustu tvö árin var hún á St.
Fransiskusspítala. Þar hafði hún
fótavist í um það bil eitt og hálft
ár, en eftir þann tíma fór heilsu
hennar mjög hrakandi og fékk hún
hægt andlát 6. janúar sl.
Nú þegar Soffía er horfin úr þess-
um heimi eftir langan og erfíðan dag
og komin til ástvina sinna, þar sem
hún hefur fengið góða heimkomu
eins og hún orðaði það stundum
sjálf, er mér efst í huga þakklæti
fyrir að hafa átt hana fyrir tengda-
móður og bömin svo góða ömmu.
Blessuð sé minning hennar.
Hrefna Þorvarðardóttir
Fædd 22. nóvember 1886
Dáin 10. febrúar 1987
Södd lífdaga, sátt við alit og alla,
kvaddi hún þessa hérvist í sjúkra-
húsinu í Neskaupstað. Langri og
athafnasamri ævi er lokið. Heilum
sönsum og hreinum hugsunum fékk
hún að halda að leiðarenda.
Steinunn var gift Bimi móður-
bróður mínum. Bjuggu þau sinn
búskap á Eskifirði og eignuðust
þijú böm, Ragnar, Vilborgu og
Guðnýju, sem öll eru löngu uppkom-
in og hafa skilað fóstuijörðinni
góðum niðjum.
Ég minnist sex systkinanna,
móður minnar og hinna. Sú yngsta,
Kristín, varð að lúta um tvítugsald-
ur fyrir „hvíta dauðanum". Við
hana og hennar framtíð vom marg-
ar vonir og góðar bundnar. Hin
systkinin byijuðu búskap sinn öll í
sama húsinu fyrir neðan veg á
Hlíðarendanum á Eskifírði, sann-
kölluð kærleiksfiölskylda, og það
svo að allsstaðar hjá þeim áttum
við heima. Ég man þegar vermenn
vom við bátana hans afa — sunn-
lenskir — þá vom um 40 sálir í
húsinu og þótt þröngt væri leið öll-
um vel.
Þar kom að þijú systkinanna
byggðu hús fyrir ofan götu. Bjöm
og Friðrik í sambýli sem nefnt var
Brú og Guðrún hærra og kallað
Sigurhæðir, en þótt systkinin hefðu
fært út kvíamar vora samböndin
sterkari og kærleikskeðjan heilli og
blessunarríkari.
Hún Steinunn átti þar sinn góða
þátt. Litla eldhúsið hennar og
Bjössa var alltaf opið og sú elsku-
legasta vistarvera sem ég þekkti
þá. Frissi hafði keypt sér orgel áður
en hann hóf búskap og lærði að
leika á það. Það stóð í stofunni og
kringum það safnaðist söngelskur
hópur og gleymdi stund og stað og
Steina lagði við hlustir, brosti og
gladdist með. Eldhúsið hennar
mömmu var líka afar vinsælt. Góð-
ir vinir sem áttu leið um létu sig
lítið muna um að koma niður af
götunni og heilsa og þiggja kaffí-
sopa og um leið rabba saman, segja
ýmsan fróðleik og kom þá fyrir að
ekki væri horft á klukkuna. Og
ekki munaði mikið um að skreppa
upp í Sigurhæðir til Gunnu. Þar
sannaðist svo ekki verður betur á
kosið að til góðs vinar liggja gagn-
vegir. Þessi frændkeðja hafði mikil
uppeldisáhrif til blessunar þeim sem
hennar nutu og oft kemur þessi tími
mér í huga nú í ölduróti þjóðfélags
sem við eram enn Iítið búin að átta
okkur á. Hraðinn er svo mikill og
byltingar í þjóðfélagsháttum. Þeim
mun merkilegra var hversu Stein-
unn var fljót að átta sig og aðlaga.
Hún kom til Eskifjarðar úr Suð-
ursveit sem þá var eins og margar
sveitir samgöngulítil. Hesturinn og
fóturinn vom það eina til að kom-
ast á milli staða. Hún kom austur
í kaupavinnu og giftist tvítug Bimi
móðurbróður mínum. Það var okk-
ur, sem með henni ólust upp, happ
sem við nú sjáum svo vel hve við
græddum á. Ættum við fleiri slíka
uppalendur í dag færi margt betur.
Eskifjörður minna æskudaga var
litríkur, bæði að mannvali og
straumum sem hollir vora þeirri
annars vegar og ekki síst, þegar
einstakir nemendur áttu í hlut.
Enda var öllum ljóst, sem til þekktu,
að þau Anna og Jón vora einstak-
lega samhent í öllu, sem þau tóku
sér fyrir hendur. Það var ekki ein-
ungis um skólamál, sem umræðan
snerist, komið var víða við og gat
umræðan snúist um allt milli himins
og jarðar. Þá kom berlega í ljós,
að Anna var vitur kona og velvilj-
uð, með sterkan vilja og sjálfstæðar
skoðanir, sem á stundum gengu í
berhögg við ríkjandi viðhorf hveiju
sinni.
Mér er það ljóst, að fiölmargir
nemendur Jóns standa í mikilli
þakkarskuld við Önnu, án þess að
vita það, og ég leyfi mér að þakka
henni fyrir þeirra hönd og samkenn-
ara minna í Lindargötuskóla fyrir
allan þann stuðning, sem hún veitti
okkur með nærvera sinni í óeigin-*
legri merkingu þess orðs.
Það er nú svo á lífsleiðinni, að
maður kynnist mörgu fólki. Nokk-
urra samferðamanna sinna minnist
maður með sérstakri virðingu og
hlýju fyrir það einlæga og fallega
viðmót, sem þeir sýndu og um leið
lýsir þeirra innra manni svo vel, að
maður er þess fullviss að þar að
baki er heilsteyptur, þroskaður og
vitur maður. Þannig var Anna Þórð-
ardóttir. Ég var þeirrar gæfu
aðnjótandi að fá að kynnast henni
og viðhorfum hennar til lífsins, sem
vöktu ungan kennara til umhugsun-
ar um starfið og tilverana. Hafí hún
mína þökk fyrir.
Ég votta Jóni, dætram hans,
tengdasonum og bamabömum
mína innilegustu samúð.
Blessuð sé minning hennar.
Ólafur H. Óskarsson
æsku sem þá var á uppleið. Og
þegar ég hugsa til þeirra daga verð-
ur Steinunn framarlega í huganum.
Nú, er leiðir skilur í bili, vil ég
minnast þess hvað hún Steinunn
var mér og öðram samferðamönn- ,
um. Verkin hennar man ég vel.
Hversu hún var dugleg bæði á heim-
ilunum og bryggjunni, þar sem hún
vann að aðgerð á við hvem fullfær-
an karlmann og öll störf sem hún
sneri sér að lágu opin fyrir, eðlis-
greindin stýrði hveiju handtaki, þvi
um skólanám var ekki að ræða.
Ég man hvað hún sagði okkur um
þá kennslu sem hún naut og hve
hún öfundaði þá sem fengu að læra.
Fjósið var hennar skólastofa og
stolnar stundir um áframhaldið. En
það yrði of langt mál að segja þá
sögu, en orð hennar urðu okkur
hvatning til að nota allan þann fróð-
leik sem á fjörar okkar kom. Já
vissulega var sólskinið mikið á
Hlíðarenda og í frændkeðjunni þar.
Þó fátækt væri annarsvegar varð
enginn var við hana vegna innri
gleði og kærleika sem þar döfnuðu
vel og þakkir fyrir hvem dag að
kveldi.
Steinunn lá aldrei á liði sínu,
spurði aldrei um kaup ef hún gat
gert mönnum gott og það að koma
góðu til leiðar var kjami málsins.
Þannig man ég hana best og þann-
ig vil ég hafa hana í huga mínum.
Síðast þegar fundum okkar bar
saman var sama góða brosið á vör.
Við rifjuðum upp liðnar stundir og
fundum yl minninganna. Þetta var
mér kær stund og svo mun hafa
verið fyrir henni.
Fyrir samfylgd okkar er ég þakk-
látur. Þakka henni fyrir það sem
hún var mér og mínum, þakka henni
þátt sem hún átti í að halda keðj-
unni saman og fremur bæta hana,
þakka henni fyrir hve hún gerði sér
ljós þau verðmæti sem í samhjálp-
inni era fólgin. Steinunn var af
kjamafólki komin. Því fólki sem frá
blautu bamsbeini lærði að gera
fyrst og fremst kröfur til sín sjálfs
og treysta þeim mun minna á aðra.
Hún varð þeirrar gæfu aðnjótandi
að geta verið fremur veitandi en
þiggjandi og það var hennar stolt
og gleði.
Megi land okkar eiga fleiri borg-
ara slíkrar hugsunar.
Ég veit að nú hefir hún upp skor-
ið trúrra þjóna laun og hafi hún
þökk fyrir allt og allt. Guð blessi
hana eilíflega.
Árni Helgason