Morgunblaðið - 28.02.1987, Blaðsíða 50

50
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. FEBRÚAR 1987
feBolludagnr
- sprengidagur
- öskudagur

Bolludagur
Þegar ég var bam, var hann
alltaf kallaður flengingardag-
ur. Enda voru húsin höfð opin
til þess að böm kæmust inn
eldsnemma morguns og gætu
flengt fullorðna fólkið, sem
síðar um daginn gaf bömun-
um eins og margar bollur og
höggin urðu. Ekki tíðkast
lengur að böm fari í önnur
hús til að flengja, en gera það
samt sem áður heima hjá sér,
og á öllum bamaheimilum em
bömin látin búa til bolluvendi.
Sprengidagur
kemur á eftir bolludegi, en það
er seinasti dagur fyrir föstu
sem borða má kjöt. Var þá
um að gera að kýla vömbina,
en í kaþólskum sið var fastan
víða haldin með miklum
strangleik og er enn í kaþólsk-
um löndum efnt til mikilla
kjötkveðjuhátíða og íburðar-
mikilla sýninga.
Nærri má geta hversu erfitt
það hefur verið hér á íslandi
að halda föstuna, þar sem við
höfðum hvorki grænmeti né
ávexti og kom var af skomum
skammti. Þó hafa menn við
s[ávarsíðuna haft físk.
Oskudagur
kemur eftir sprengidag. Ég
minnist þess að það var mikill
gleðidagur meðal bama hér
áður fyrr. Setið var við að
sauma öskupoka og í þá settir
títupijónar sem hægt var að
beygja, en þá mun erfítt að
fá núna. Ég komst yfír stórt
bréf af þessum gæðatítuprón-
um, þegar bömin min vom lítil
og geymdi þá eins og sjáaldur
auga míns til þess að bömin
mín gætu fengið öskupoka á
hveijum öskudegi. Hér áður
fyrr vom öskupokar oft fagur-
lega saumaðir og skreyttir.
Maðurinn minn og systir hans
eiga sinn hvom öskupokann
úr silki, sem dætur Markús
ívarssonar í Héðni gáfu þeim
í æsku, en Markús var mikill
listunnandi. Á þessa öskupoka
málaði Eyjólfur Eyfells fögur
málverk og í hvomm poka var
vísa, sem átti við myndina.
Pokar þessir em hinar mestu
gersemar. Ég minnist þess að
hafa séð öskupoka með mál-
uðu hjarta með ör í gegnum
og við systkinin vönduðum
mjög okkar öskupokagerð.
Mér em einkum minnisstæðir
hjartalaga blúndupokar, fóðr-
aðir með gulu silki, en þá poka
saumuðum við ár eftir ár. í
öskupokana settu stúlkur
ösku, en drengir smá steina.
En nú em allir öskupokar tóm-
ir, enda efalaust erfítt að verða
sér úti um ösku.
Bolluuppskriftin hér á eftir er
í meginatriðum hin sama og birt-
ist í þessum þætti árin 1984 og
1985. Þetta er besta og þægileg- 1
asta bolluuppskrift, sem ég kann.
Ég hefí örlítið lagað hana til þann-
ig að hún verði enn þægilegri.
Rjómabollur.
25 stk.
200 g mjúkt smjörlíki
2 egg
2 msk sykur
2 dl kalt vatn
1 dl vel heitt vatn úr heita kranan-
um
2 litlir pakkar þurrger (100 g)
400 g hveiti
1. Hrærið mjúkt smjörlíkið með
sykri, setjið síðan eitt egg í
senn út í og hrærið á milli.
2. Blandið saman köldu og heitu
vatni.
3. Setjið hveiti og þurrger út í
eggjahræruna, setjið síðan
vatnið strax í án þess að hræra
á milli. Hrærið allt saman þar
til deigið verður mjúkt og
glansandi.
4. Setjið bökunarpappír á 1—2
bökunarplötur'. Setjið deigið
með tveimur teskeiðum á plöt-
umar. Athugið að bollumar
stækka mikið.
5. Leggið plastfílmu eða hreina
diskaþurrku yfír bollumar og
látið þær lyfta sér á eldhús-
borðinu í 20 mínútur. Ekki við
of mikinn hita.
6. Hitið bakaraofninn i 220°C.
blástursofn : 200°C. Takið
stykkið eða plastfilmuna af
bollunum og setjið þær í miðjan
bakaraofninn. Bakið í 12—15
mínútur.
7. Setjið þeyttan ijóma og sultu
inn í bollumar. Bræðið hjúp
eða suðusúkulaði og smyijið
yfír, eða notið kakó, flórsykur
og vatn. Súkkulaði er best að
bræða á eldföstum diski í 80°C
heitum bakaraofni, smyija því
síðan með sleikju yfír.
Vatnsdeigsbollur.
30 stk.
75 g smjörlíki
75 g hveiti
V2 peli vatn
3 egg
1 tsk salt
2 tsk sykur
1. Bræðið smjörlíkið, setjið síðan
allt hveitið út í. Hrærið saman.
Setjið síðan allt vatnið í einu.
Hrærið þar til þetta er laust
frá botninum.
2. Setjið deigið í skál, stráið salti
og sykri yfír og látið kólna.
3. Setjið deigið í hrærivélarskál.
Hrærið eitt egg í senn út í og
hrærið vel á milli. Hrærið síðan
smástund eftir að síðasta egg-
ið er komið í.
4. Setjið bökunarpappír á tvær
bökunarplötur. Setjið deigið
með tveimur teskeiðum á plöt-
umar. Hafíð langt á milli.
Þetta stækkar mikið.
5. Hitið bakaraofninn í 200°C,
blástursofn í 180°C. Setjið
plötuna í miðjan ofninn og
bakið í 20 mínútur, jafnvel
lengur. Opnið ekki ofninn
fyrstu 10 mínútumar.
6. Kælið bollumar örlítið, skerið
í sundur. Setjið síðan suðu-
súkkulaði eða hjúpsúkkulaði
ofan á. Sjá aðferð við ijóma-
boilur hér á undan.
7. Setjið sultu og þeyttan ijóma
inn í bollumar.
Sprengidagsbaunir.
1 kg saltkjöt
250 g gular hálfbaunir
2 stórar, þykkar sneiðar beikon
1 meðalstór gulrót
2 lítrar vatn
2 meðalstórar rófur
1. Leggið baunimar í bleyti í
kalt vatn í 12 klst. Hellið vatn-
inu af þeim. Setjið u.þ.b. V2
lítra af vatni út í baunimar og
sjóðið við hægan hita í V2 klst.
Fleytið froðuna ofan af.
2. Setjið IV2 lítr af vatni í pott,
setjið kjötið í og látið sjóða við
hægan hita í 60 mínútur. At-
hugið saltmagnið í soðinu. Ef
það er hæfilega salt er hægt
að setja baunimar út í, en ef
það er of salt er best að setja
hluta af því út í baunimar, en
sjóða kjötið áfram í því sem
eftir er af soðinu.
3. Skerið beikonið í smábita og
setjið út í baunapottinn. Skerið
gulrótina í sneiðar, afhýðið
rófumar og skerið í bita. Setj-
ið rófubitana og gulrótarsneið-
amar út í baunapottinn, þegar
baunimar hafa soðið í 1 klst.
Sjóðið áfram í 20 mínútur.
4. Blandið soði í baunimar eftir
því sem þarf. Ef soðið er mjög
salt, er betra að setja soð-
kraftsduft og vatn í stað
saltkjötssoðsins.
5. Takið kjötið örlítið í sundur,
hellið síðan baununum með því
sem í þeim er ásamt kjötinu í
skál, eða berið fram í pottinum.
Öskudagsbrauð.
16 stk.
2 egg
V2 dl sykur
50 g smjörlíki
l3/< dl mjólk
500 g hveiti
1 tsk salt
2 msk þurrger
V2 tsk kardimommudropar
V2 dl rabarþarasulta
1 epli
sykurvatn og skrautsykur
1. Þeytið eggin með sykrinum.
2. Bræðið smjörlíki, hellið síðan
heitu út í kalda mjólkina.
Hellið þessu saman við eggja-
hræmna ásamt kard-
imommudropum.
3. Setjið hveiti, salt og þurrger
út í og hrærið saman. Óþarfí
er að hræra lengi.
4. Leggið stykki yfír skálina og
látið lyfta sér á volgum stað
í 20—30 mínútur.
5. Sláið deigið niður, hnoðið
örlítið með hveiti. Fletjið
síðan út í feming, 60x24 sm.
6. Skerið síðan í aflanga búta
15x6 sm.
7. Setjið sultu á annan enda deig-
bútanna, smyijið örlítið um
en þó ekki út á brúnir.
8. Afhýðið eplið, rífið síðan
gróft á rifíámi, skiptið síðan
eplinu jafnt ofan á sultuna.
9. Leggið þann enda deigsins,
sem engin sulta er á, yfír
hinn, þrýstið saman á brún-
um. Þrýstið síðan öðmm
endanum saman, eins og þið
væmð að loka öskupoka.
10. Leggið „öskupokana" á bök-
unarpappír á bökunarplötu.
Látið lyfta sér í 15—20
mínútur.
11. Hitið bakaraofninn í 210°C,
blástursofn í 190°C. Setjið
plötuna í miðjan ofninn og
bakið í 15 mínútur.
12. Kælið „öskupokana", smjntjið
síðan með sykurvatni og strá-
ið skrautsykri yfír.

«r

Góðan daginn!