Morgunblaðið - 28.02.1987, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. FEBRÚAR 1987
25
Nikolai Ryzhkov, forsætisráðherra Sovétríkjanna, verður gestgjafi Steingríms Hermannssonar í Moskvu.
Ryzhkov hefur einu sinni farið í opinbera heimsókn til vestræns lands, það var nú í janúár til Finn-
lands. Hér sést hann (t.h.) með Mauno Koivisto, forseta Finnlands, á flugvellinum í Helsinki.
og íslands en SÍS hefur með hönd-
um 30% verslunarviðskiptanna við
Sovétríkin."
Þegar Cherstvova lýsir Fram-
sóknarflokknum, kemst hún meðal
annars svo að orði: „Framsóknar-
flokkurinn hefur mikil áhrif í
samvinnuhreyfingunni. í stjóm-
málalífi íslands gegnir hann hlut-
verki miðflokks. Flokkurinn hefur
lýst yfir stuðningi við það að inn-
flutningur erlends fjármagns til
íslands verði takmarkaður og stuðk
ar að þróun þjóðlegs iðnaðar. I
steftiuskrá flokksins segir að hann
miði að því að erlendur her verði
fluttur frá Íslandi „á friðartímum".
Engu að síður leitast leiðtogar
flokksins við að uppfylla þær kröfur
sem fylgja áframhaldandi þátttöku
landsins í NATO og samvinnu
landsins við Vesturlönd.“
Höfundur þessa rits, sem er skrif-
að eftir töluverðar rannsóknir á
utanríkisstefnu íslands, dregur
stjómmálaflokka hér í dilka eftir
því hvort þeir eru „framfarasinnað-
ir“ eða „afturhaldssamir". Fram-
sóknarmenn tilheyra fyrri hópnum
alltaf, þegar þeir vinna að því með
Alþýðubandalaginu að gera ísland
vamarlaust, en aðeins vinstri hluti
flokksins vill „framfarir", þegar
Framsóknarflokkurinn á samstarf
við Sjálfstæðisflokkinn og ekki er
stefnt að því að gera landið vamar-
laust. Sé hlutverk miðflokka skoðað
í sögulegu ljósi og með reynslu
þeirra þjóða, sem sætt hafa sérstök-
um þrýstingi kommúnista, í huga
sést, að miðflokkarnir hafa oft
reynst kommúnistum þægileg leið
til að koma ár sinni fyrir borð.
Afstaða Sovétmanna
Eftir að Georgi Farafonov hætti
hér sem sendiherra varð hann yfir-
maður Norðurlandadeildarinnar í
sovéska utanríkisráðuneytinu. Nú
hefur sú deild verið lögð niður og
hefur verið komið á fót norður-
evrópskri deild, sem nær til Norður-
landa og Bretlands. Yfirmaður
hennar er Nikolay Uspensky, sem
hefur komið tvisvar sinnum hingað
til lands. í fyrra skiptið haustið
1985 sem túlkur Eduards Shev-
ardnadse, utanríkisráðherra, þegar
hann dvaldist hér í skamman tíma,
og í síðara skiptið sem túlkur
Gorbachevs á leiðtogafundinum.
Uspensky hefur hlotið skjótan
frama í sovésku utanríkisþjón-
ustunni. Hann er 37 ára og hefur
meðal annars starfað í sovéska
sendiráðinu í London.
Nikolai Ryzhkov varð fullgildur
félagi í stjómmálaráði sovéska
kommúnistaflokksins í apríl 1985
rúmum mánuði eftir að Gorbachev
varð aðalritari flokksins. Ryzhkov
varð síðan forsætisráðherra í sept-
ember 1985. Hann fór í sína fyrstu
ferð til vestræns ríkis í janúar
síðastliðnum, þegar hann heimsótti
Finna. í viðrseðum við finnska ráða-
menn og á fundum með fréttamönn-
um ræddi Ryzhkov ekki alþjóðamál.
Hann staðfesti með því þá skoðun,
að hans hlutverk í sovéska valda-
kerfínu væri að sinna efnahagsmál-
um og viðskiptum. Snerust
viðræður hans við Finna um þessa
málaflokka og náðist meðal annars
samkomulag um að stofna fínnsk-
sovésk sameignarfyrirtæki. Verða
Finnar fyrstir útlendinga til að
stofna slík fyrirtæki í samvinnu við
Sovétmenn. Stefna Ryzhkovs í
þessum efnum þykir byggjast á frá-
hvarfí frá óarðbærum viðskiptum í
pólitískum tilgangi.
Að frumkvæði Sovétmanna var
á árinu 1982 undirritaður umdeild-
ur samningur um efnahagssam-
vinnu við Islendinga. Þegar
samningurinn var gerður voru ut-
anríkis-- og viðskiptaráðuneytin
undir stjórn framsóknarmanna.
Sovétmenn hafa túlkað þennan
samning á þann veg, að á grund-
velli hans geti þeir hlutast til um
virkjunarframkvæmdir á íslandi og
uppbyggingu orkufreks iðnaðar.
Sovétmenn hafa oftar en einu sinni
gefið til kynna, að þeir vildu gjarn-
an fá einhvers konar aðstöðu til
atvinnustarfsemi hér á landi. Þeir
hafa hreyft hugmyndum um olíu-
höfn og hvort þeir gætu nýtt
íslenskar hafnir fyrir fiskiskipaflota
sinn, svo sem til viðgerða eða til
að skipta um áhafnir. Aður en Stál-
félagið lagði upp laupana, voru
uppi raddir um, að kannski væri
unnt að bjarga því frá falli með
samvinnu við Sovétmanna. Þá hafa
Sovétmenn látið í ljós áhuga á að
gera loftferðasamning við Island.
Deilumál
Ríkisstjómir íslands og Sov-
étrílganna greinir á um meginstefn-
ur. Islendingar aðhyllast lýðræðis-
lega stjórnarhætti og vilja, að
einstaklingar hafi frelsi til orðs og
æðis. Sovésk stjórnvöld hafa ekki
sagt skilið við alræðisstjórnarhætti.
Sovéskt stjómarfar byggist á þeirri
meginforsendu, að ríkið eigi að
hafa forsjá allra mála og öll ráð
þegnanna í hendi sér. Ekkert hefur
breyst í því efni nema andlitið eftir
valdatöku Gorbachevs. Rétt er að
minnast þess, að á tímum Nikita
Khmschev fékk Alexander Solz-
henitsyn að gefa út bókina Dagur
íHfí Ivans Denisovich í Sovétríkjun-
um. Nú er aldarfjórðungur liðin frá
þvi að bókin kom út og var hún
talin staðfesting á því, að Kreml-
verjar hefðu slakað á valdaklónni.
Þeir þyrðu að leyfa þegnunum að
lesa um fangabúðir Stalíns. Á
tímum Khraschevs var milljónum
óþekktra manna hleypt úr þessum
fangabúðum. Nú er sleppt þekktum
andófsmönnum af handahófi, sem
vora handteknir að geðþótta þeirra
valdhafa, sem steyptu Khraschev
af stóli. Um slíka stjórnarhætti og
sovéskt virðingarleysi fyrir mann-
réttindum er ágreiningur milli
íslenskra og sovéskra ráðamanna.
Steingrímur Hermannsson hefur
ekki látið mikið að sér kveða í
umræðum um mannréttindamál. Á
hinn bóginn hefur hann gefið til
kynna, að íslendingar eigi að láta
til sín taka í þágu friðarmálanna
svonefndu, sem era skilgreind með
misjöfnum hætti, eftir því hver á í
hlut, eins og kunnugt er. Liggur
Sovétmönnum vaflaust nokkur for-
vitni á að vita, hvað fyrir forsætis-
ráðherra íslands vakir í þessum
efnum. í stefnræðu sinni síðastliðið
haust lýsti Steingrímur þeirri skoð-
un, að litið yrði á Reykjavíkurfund
þeirra Reagans og Gorbachevs sem
merkasta fund leiðtoga stórveld-
anna til þessa. Sagði forsætisráð-
herra það sannfæringu sína, að
„almenningur í þessum heimi muni
krefjast þess að á þeim tillögum
[sem lagðar vora fram um fækkun
kjamorkuvopna í Reykjavík] verði
byggt samkomulag um afvopnun".
Jafnframt ítrekaði ráðherrann, að
ríkisstjómin mundi fylgja sömu
stefnu í utanríkismálum og gert
hefur verið. Hún teldi mikilvægt
að vamarsamtök vestrænna þjóða
væra sterk svo þau megnuðu að
viðhalda því jafnvægi, sem verið
hefur í Evrópu í meira en 40 ár.
Vera bandaríska vamarliðsins á
íslandi væri liður í að viðhalda þessu
jafnvægi, sem ríkisstjómin teldi
ekki ástæðu til að raska eins og
nú er ástatt, þegar vonir era bundn-
ar við árangur í viðræðum stórveld-
anna sem leiði til gagnkvæmrar
afvopnunar.
Ekki er við því að búast, að for-
sætisráðherra greini frá því í
Moskvu, að ríkisstjóm íslands hafí
breytt um stefnu í öryggis- og vam-
armálum. Þess vegna verður
ágreiningur um þau mál við Sovét-
menn. Á áranum upp úr 1980 var
öryggismálastefna Islands harðlega
gagnrýnd af sovéskum aðilum.
Síðan hefur dregið úr þessum árás-
um, enda hefur andrúmsloftið í
alþjóðamálum breyst, þótt grand-
vallarágreiningurinn sé enn hinn
sami. Andrei Sakharov hefur rétti-
lega bent á það, að ekki sé raunhæft
að búast við afvopnun, fyrr en lýð-
ræði fær að njóta sín í Sovétríkjun-
um.
Margir hafa horn í síðu hins fjöl-
menna sendiráðs Sovétríkjanna í
Reykjavík. Hafa íslensk stjórnvöld
legið undir ámæli fyrir að leyfa jafn
mörgum Sovétmönnum og raun ber
vitni að setjast að í höfuðborginni.
Hreyfir forsætisráðherra þessu
máli í viðræðum sínum við Sovét-
menn? Eða óleysta deilumálinu um
sjónvarpsskerminn á bústað sov-
éska sendiherrans við Túngötu?
í kosningaskapi
Það er tímanna tákn um þá
stöðu, sem Mikhail Gorbachev hefur
tekist að skapa sér á Vesturlöndum,
að forsætisráðherra íslands telur
sér það líklega til framdráttar í
kosningabaráttunni, sem nú er haf-
in, að skreppa til Moskvu. Er þetta
í sjálfu sér ekki lítill árangur hjá
stjórnanda þess ríkis, þar sem vilja
almennings er sýnd hvað mest fyrir-
litning.
Steingrímur Hermannsson fer í
kosningaskapi til Moskvu. Hann
ætlar ekki að koma þaðan í bull-
andi ágreiningi við Gorbachev eða
aðra um friðarmál. Steingrímur
Hermannsson skreppur ekki til
Moskvu til að mótmæla harðlega
innrásinni og blóðugum
stríðsrekstri í Afganistan. Sovét-
mönnum er þetta ljóst. „Friðar-
þingið", sem þeir héldu í Moskvu á
dögunum, sýnir, að sovéskum
stjórnvöldum er kappsmál að fá
viðurkenningu heldri manna og fína
fólksins á Vesturlöndum, sem baðar
sig í fjölmiðlaljósinu.
Nýjung á markaðnum:
Skeljakalk fyrir blóm,
matj urtagar ða og grasflatir
Hofsósi.
Gunnar Baldvinsson, Hofsósi,
hefur undanfarin 2—3 ár malað
hörpuskelina sem er úrgangur
frá skelfiskvinnslunni á Hofsósi
og fleiri stöðum norðanlands.
Hefur möluð skelin verið seld
bændum í nágrenninu, því hún
bætir jarðveg túnanna verulega.
Nú hefur Gunnar látið efna-
greina sallann og hefur komið í
ljós að hann hentar vel fyrir
hvers kyns plöntur, blóm og
runna. Hefur Gunnar fengið
Plastprent í Reykjavík til að út-
búa heppilega plastpoka fyrir
sallann og komið á markað víða
um land.
Þegar skelfískvinnsla hófst. á
Hofsósi í ársbyrjun 1984 fór Gunn-
ar Baldvinsson, vörabflstjóri á
Hofsói, strax að huga að nýtingu
hörpuskeljarinnar sem hlóðst upp í
stóra hauga. Fékk hann vélsmiðj-
una Kóp í Njarðvíkum til að útbúa
mölunarbúnað og Ásbjöm Skarp-
héðinsson rafvirkja, Sauðárkróki,
til að gera rafbúnað. Fyrstu árin
var þessi salli seldur bændum hér
í Skagafírði og næsta nágrenni, því
möluð skelin er mjög heppileg í
súran jarðveg. Þetta varð vinsælt
af bændum og fóru ýmsir að fá
slatta af efninu til að setja á blóm
og ranna, einnig á túnbletti við
hús, og reyndist þetta mjög vel.
Þetta varð til þess að Gunnar lét
efnagreina skelina svona malaða,
kom í ljós að efnainnihald reyndist
heppilegt fyrir blóm, ranna, hvers
kyns matjurtir og mosaeyðandi í
túnblettum og á grasflötum við
íbúðarhús.
Efnið er náttúralegt kalsíum-
karbonat (CaCo8) Qg inniheldur ekki
salt. Helstu niðurstöður: Kalk
Unnið við pökkun.
87,5%, kalsíum 35—37%, magnesí-
um 2,5%, lífræn efni ca. 8,5%. Efnið
er jarðvegsbætandi, mosaeyðandi
og hentar vel til blöndunar í garð-
mold, fyrir flestar tegundir blóma
og hvers kyns matjurtir. Hæfilegt
áburðarmagn er 12—15 kg á hveija
100 m2. Gunnar Baldvinsson hefur
nú gert lager og pökkunarhús og
fengið Plastprent hf. í Reykjavík
til að búa til hentugar umbúðir fyr-
ir 6 kg og 15 kg. Hefur sala á
efninu þegar hafíst í þessum um-
búðum og er veraleg eftirspurn.
Að sögn Gunnars mun Sölufélag
garðyrkjumanna, Mjólkurfélag
Reykjavíkur og BYKO annast sölu
á Reykjavíkursvæðinu en söluaðilar
era víða, alls milli 20 og 30.
- Ofeigur
Skeljakalk í 6 kg og 15 kg pokum. Morgunblaðið/Ófeigur
# # ••
Kristilegt stúdentamót í Olveri
VETRARMÓT Kristilegs stúd-
entafélags var haldið í Olveri
helgina 20.-22. febrúar sl. Var
yfirskrift mótsins „Lífið í Kristi“,
og ræðumenn mótsins voru þeir
Guðni Gunnarsson sóknarprest-
ur og Einar Sigurbjörnsson
kennari. Sóttu nær 50 manns
mótið.
Kristilegt stúdentafélag er ætlað
þeim, sem era orðnir 20 ára og
eldri. Starfar það einkum innan
Háskólans og Kennaraháskólans. Á
vegum félagsins kemur út blað á
næstunni, „SALT“, sem sent verður
öllum nemendum við þessa skóla.
sem og meðlimum Kristilegs stúd-
entafélags.
Fundir félagsins era á Freyju-
götu 27 í Reykjavík á föstudags-
kvöldum kl. 20.30, þar sem milli
30 og 40 manns sækja fundi.
Á þessum fundum era tekin fyrir
helztu atriði kristinnar trúar, sem
og dægurmál líðandi stundar og þau
skoðuð og skilgreind út frá sjónar-
horni kristinnar trúfræði og sið-
fræði.
Núverandi formaður Kristilegs
stúdentafélags er Guðjón Kristjáns-
son læknanemi.
- pþ
Nær fimmtiu manns sóttu mótið i Ölveri.