Morgunblaðið - 28.02.1987, Blaðsíða 57

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. FEBRÚAR 1987
57
Minning’:
Rigmor C. Magnús-
I sonf.Koch
Fædd 17. október 1909
Dáin 17. febrúar 1987
Fyrir rúmlega hálfri öld, eða
nánar til tekið þann 13. október
1935, gengu í hjónaband í Kaup-
mannahöfn ung dönsk stúlka,
Rigmor Charlotte Koch að nafni,
og íslenzkur stúdent, Óskar Magn-
ússon frá Tungunesi, sem þá
stundaði sagnfræðinám við háskól-
ann í Kaupmannahöfn.
Eg gegndi því virðulega hlutverki
við athöfnina í hinni dönsku kirkju
að vera svaramaður brúðgumans.
Hafði mér ekki áður hlotnazt sam-
bærilegur sómi við kirkjulega
athöfn, þótt uppalinn væri á kirkju-
stað. Ekki er það þó ástæðan til
þess að í mínum huga er enn bjart
yfir þessum degi, þótt mig minni
að dumbungsveður væri, svo sem á
þeim árstíma gerist, jafnvel suður
við Eyrarsund. En að lokinni hinni
látlausu hjónavígsluathöfn var við-
stöddum, sem voru nokkrir íslenzkir
stúdentar, vinir Óskars og nokkrir
nánir vinir og ættingjar þeirra
mæðgna Rigmor og frú Emmy Jo-
hanne Koch, boðið heim til þeirra
þar sem dvalizt var í góðu yfirlæti
og við rausnarlegar veitingar til
kvölds. Voru þetta fyrstu kynni mín
af því góða heimili, þar sem ég
átti eftir að njóta svo mikillar gest-
risni og vinsemdar þau tæplega
þijú ár, sem þá voru eftir af náms-
dvöl minni í Danmörku.
Við Óskar vorum sveitungar, en
kynni tókust þó ekki með okkur
fyrr en leiðir okkar lágu saman í
Menntaskólanum á Akureyri. Tókst
þá fljótt með okkur góð vinátta, sem
entist meðan báðir voru ofan mold-
ar, enda var Óskar einkar ljúfur
maður í allri umgengni, rólegur,
hlýr, margfróður og sagði skemmti-
lega frá. Óskar sigldi til Kaup-
mannahafnar að loknu stúdents-
prófí sumarið 1934 og innritaðist
þá í náttúrufræði, en féll ekki við
þá námsgrein og hóf fljótlega nám
í sagnfræði, sem varð sú fræði-
grein, sem hann helgaði ævistarf
sitt fýrst og fremst sem kennari í
greininni.
Fyrsta veturinn, sem Óskar var
við nám í Höfn kynntust þau Rig-
mor og hann og gengu eins og
áður sagði í hjónaband haustið
1935. Það þurfti bæði bjartsýni og
kjark til þess á þeim árum, að ungt
fólk réðist í það að stofna heimili,
ef karlmaðurinn, sem sjálfsagt þótti
að væri fyrirvinnan, hafði ekki lok-
ið skólagöngu og fengið fasta
vinnu. Óskar naut að vísu dágóðs
styrks frá íslenzka ríkinu, þar sem
honum sóttist vel námið í mennta-
skóla, en jafnvel beztu námsstyrkir,
sem þá voru veittir, miðuðust við
það lágmark sem einhleypingar
þurftu til framfærslu. Heimilis-
stofnun námsmanna var þá talin
„lúxus" sem þeir er slíkt veittu sér
og aðstandendur þeirra yrðu að
bera kostnaðinn af.
En þó að þau Óskar og Rigmor
væru í mörgu ólík höfðu þau bæði
í ríkum mæli þessa eiginleika, bjart-
sýni og kjark til að bera. Dugnaður
Rigmor tryggði henni fasta vinnu
í starfsgrein sinni, klæðskurði og
saumaskap, þrátt fyrir kreppu-
ástandið, sem þá ríkti. Var hver sá
talinn lánsamur, sem því átti að
heilsa, þótt kaupið, einkum ef kona
átti í hlut, væri vissulega lágt. Ég
hygg og að sambýlið við frú Koch
hafi verið þeim hjónum fremur hag-
stætt fjárhagslega, þó að hún ætti
oft við vanheilsu að stríða. Víst var
a.m.k. um það, að hvað sem afkomu
þeirra leið kvörtuðu þau aldrei um
hana, jafnvel ekki við svo náinn
kunningja sem mig.
Bæði voru þau Oskar og Rigmor
mjög gestrisin. Naut sá er þetta
skrifar hennar í ríkum mæli, því
að oftast var ég boðinn til þeirra á
stórhátíðum og alloft endranær. Þó
að ég fengi alltaf góðar og hlýjar
móttökur er ég heimsótti þau fannst
mér þó meira um vert það öryggi
sem í því fólst að eiga vini sem
alltaf voru reiðubúnir að rétta hjálp-
arhönd, ef eitthvað bjátaði á, þó
að sem betur fór þyrfti ekki til slikra
kasta að koma.
Þau hjón fóru til íslands sumarið
1939 og dvöldu þá í nokkrar vikur
í Tungunesi, þar sem móðir Óskars,
frú Elísabet Erlendsdóttir bjó ennþá
ásamt íveimur sonum sínum og
konum þeirra. Var það í fyrsta sinn,
sem Rigmor kom til íslands. Ég
hafði þá lokið námi fyrir ári og
hafði fengið starf á Hagstofu ís-
lands. Hitti ég þau hjónin fáeinum
sinnum um sumarið og kom m.a.
einu sinni í heimsókn til þeirra í
Tungunesi. Gladdi það mig mjög
og fannst það spá góðu um framtíð
þeirra á íslandi, hve Rigmor virtist
eiga auðvelt með að laga sig að
hinum að mörgu leyti ólíku aðstæð-
um sem voru á Islandi samanborið
við það, sem hún hafði vanizt í
Danmörku. Því að þótt Tungunes-
heimilið væri myndarheimili, fór
ekki hjá því, að ungri konu sem
ekki þekkti annað en lífið í erlendri
stórborg, hlyti að finnast margt þar
æði frumstastt.
Þar sem Óskar var enn við há-
skólanám sigldu þau svo aftur til
Danmerkur fyrir haustið. Þá tóku
við hin erfíðu ár heimsstyrjaldarinn-
ar seinni, þegar Danmörk var lengst
af hemumin af nazistum. En þegar
að lokinni styrjöldinni fluttu þau
hjón til íslands og stofnuðu heimili
í Reykjavík, þar sem bæði voru
búsett til dauðadags. Mikil hús-
næðisvandræði vom þá í Reylq'avík
og bitnaði það ekki sízt á þeim ís-
lendingum sem fluttu heim frá
útlöndum eftir stríðið, flestir tóm-
hentir með öllu. Var þá í flestum
tilvikum ekki um annað en bragga-
húsnæði að ræða. Því urðu þau
Óskar og Rigmor einnig að sæta,
en þau vom að því leyti heppin, að
Þóra T. Sveinbjarn-
ardóttir — Kveðjuorð
Fædd 29. júní 1921
Dáin 11. febrúar 1987
Hinn 11. febrúar andaðist á heim-
ili sínu, Granaskjóli 16 hér í borg,
frændkona mín, Þóra Torfheiður
Sveinbjamardóttir. Hún var dóttir
hjónanna Önnu Einarsdóttur frá
Varmahlíð og Sveinbjamar Jónsson-
ar bónda Ystaskála undir Eyjafjöll-
um. Þóra var ein af 12 glaðvæmm
og góðum bömum þeirra hjóna, en
æskuheimili hennar var ekki ríkt af
veraldlegum auð, enda í fæstum til-
fellum mikill auður í búi bændastétt-
arinnar á þeim tímum. Gott var að
hafa hlotið nægjusemi og létta lund
í veganesti þegar svo fárra kosta var
völ. Þær gjafír hlutu foreldrar henn-
ar í ríkum mæli. Heimili þeirra átti
ekki dýr húsgögn, en rósir prýddu
gluggana og ilmur þeirra angaði um
húsið þó þær stæðu stutt við í stund-
arheimi hver þeirra, var hinn næsta
dag komin angandi rós. Garðabrúð-
an, ramfangið og önnur blóm í litla
garðinum hennar Önnu heilluðu veg-
farendur. Náttúmfegurð er mikil á
Ystaskála. Bömin þaðan unnu trú-
mannlega við eiginn rekstur á
vettvangi opinberra starfa. Þóra var
vel gefín. Hún lauk bamaskólanámi
fyrr en tilskilið var, en síðar stefndi
hugur hennar til frekara náms. Hún
var.þá svo lánsöm, að eiga skilnings-
ríkar föðursýstur, er tóku hana til
sín og veittu henni styrk til að nema
við Kvennaskóla Reykjavíkur. Því
námi lauk hún með prýði. Að því
búnu hóf hún störf við Landsíma
íslands og síðar á skrifstofu Raf-
magnsveitu Reykjavíkurborgar.
Vann hún þar uns tilskilinn starfsald-
ur var að baki. Auk þessara starfa
annaðist hún áðumefndar föðursyst-
ur sínar af alúð og hlýju, þar til þær
kvöddu þetta tilvemsvið aldraðar
konur. En lífsstarfí Þóm var ekki
lokið: Hún tók að sér elstu systur
sína, Sigríði, sem var hætt störfum.
Enginn mun efa að Þóra var fóm-
fús kona. Er yngsti bróðir hennar
missti konuna yfírgaf hún heimili
sitt í Granaskjóli, og hélt austur til
hans að Ystaskála. Veitti hún þá
þessu særða heimili alla aðstoð, er
hún mátti um árabii. Þóra átti ekki
í hugarfylgsnum neitt er minnti á
eigingimi. Það var arfur frá foreldr-
unum, er hún hélt með út í lífsbarátt-
una.
í haust er leið andaðist Sigríður
systir hennar. Og að Ystaskála var
komin ung kona, er nú tók við heimil-
inu. Þar með lauk síðasta starfstíma
frænku minnar. Nú var hún aftur
komin heim í Granaskjól, hugði gott
til að mega þar næðis njóta, hafði
aðeins dvalið heima rúma viku, er
engill dauðans kvaddi dyra.
Þóra kvæntist ekki og átti ekki
afkomendur, en hún breiddi sig yfír
bróðurbömin með því að opna heim-
ili sitt og styðja allt er frændfólk
hennar tók sér fyrir hendur og mátti
trl -heilla horfa. Þóra var trúrækin
kona, tileinkaði sér kenningar hvíta-
sunnumanna. Var kvödd frá kirkju
þeirra. Hún boðaði Krist með því
hugarfari er sjá má í Orðskviðunum:
sá sem segir sannleikann hispurs-
laust mælir fram það sem rétt er.
Þegar ég bjó í íjarlægð gleymdi
hún aldrei að senda mér jólakveðju.
Þar minnti hún gjaman á orð Ritn-
ingarinnar og hvar lesa mátti um
hin helgustu trúartákn. Já, Þóra til-
einkaði sér orð Ritningarinnar, er svo
hljóða: „verið ætíð glaðir." Hún var
ætið glöð og létti lífsgöngu þeirra,
er hún deildi daglegri önn með. Hún
bar ekki á torg út það er andstætt
var, svo sem sjúkdóma og ástvina-
missi. Nú hefur hún gengið til
fagnaðar Herra síns. Verði henni að
trú sinni.
Að lokum vil ég þakka henni ein,-
' læglega allt liðið, og sendi frænd-
systkinum mínum frá Ystaskála •
hlýjar samúðarkveðjur.
Guðr. Jak.
braggi sá, er þeim var úthlutaður,
var óvenju vandaður, enda mun
hann á hersetutímanum hafa verið
notaður sem bústaður yfírmanna.
Ég hafði stofnað heimili skömmu
fyrir styrjaldarlok og bjuggum við
hjónin, Guðrún Aradóttir kona mín
og ég, nokkur ár í leiguíbúð ekki
langt frá braggahverfinu, þar sem
Óskar og Rigmor bjuggu. Áttu
gagnkvæmar heimsóknir sér þá
alltaf öðru hvoru stað milli heimil-
anna.
En nokkrum ámm síðar byggð-
um við Óskar okkur íbúðarhús sinn
í hvorum enda borgarinnar og urðu
bein samskipti þá mjög strjál, enda
bjó hvorugur svo vel að eiga farar-
tæki. Alltaf urðu þó fagnaðarfundir
þegar ég hitti þau hjón, annaðhvort
eða bæði saman á fömum vegi.
Óskar fékk skömmu eftir heim-
komu sína kennarastarf í grein
sinni, sagnfræðinni, við Gagn-
fræðaskóla Vesturbæjar og varð
hann síðar skólastjóri við þann
skóla. Auk þess var hann stunda-
kennari um lengri eða skemmri
tíma við ýmsa aðra skóla. Allir þeir
nemendur Óskars og samkennarar
sem á hann hafa minnst við mig
hafa borið honum hið bezta orð,
bæði sem kennara og skólastjóra.
Óskar andaðist sumarið 1982, 74
ára að aldri.
Ég veit ekki annað en Rigmor
hafí unað hag sínum dável á ís-
landi þau rúm 40 ár, sem hún var
búsett hér. Auðvitað hefír hún
margs saknað frá heimalandi sínu
og þá ekki sízt hinnar indælu
dönsku sumarveðráttu, en þar hefir
ísland ekki neitt sambærilegt að
bjóða, nema þá fáeina daga á hverju
sumri, þegar bezt gerir. En Rigmor - -
var kona mjög athafnasöm og tókst
með dugnaði sínum örugglega að
fá starfsþrá sinni fullnægt. Hún tók
virkan þátt í tveimur félögum fólks,
sem hér er búsett af dönsku bergi
brotið, Det danske selskab og
Dansk kvindeklub, en hún var með-
al stofnenda síðarnefnda félagsins.
Þeim Óskari og Rigmor varð'
ekki bama auðið, en úr þeirri vönt-
un, sem ég veit að bæði hafa fundið
mjög til, var bætt þegar þau nokkru
eftir komu sína hingað til lands
tóku sér kjörson, Magnús, nú kenn-
ara og bónda i Sölvanesi í Skaga-
fírði. Unnu þau bæði kjörsyni sínum
mjög. Það hefír örugglega einnig
verið þeim mikið fagnaðarefni, þeg-
ar þau á sínum tíma eignuðust
tengdadóttur, Elínu Sigurðsson. Þá
hefír það verið þeim mikið gleðiefni
er til sögunnar komu tvö mann-
vænleg bamaböm, Óskar og Eydís, *-
sem nú em komin á fermingaraldur.
Hefir það mjög bætt Rigmor ein-
semdina eftir fráfall Óskars að eiga
umhyggjusama íslenzka fjölskyldu,
þótt búsett væri að vísu utan
Reykjavíkur.
Ég lýk þessum orðum með því
að endurtaka þakklæti mitt til Rig-
mor og manns hennar fyrir þá miklu
gestrisni og vinsemd sem mér var
sýnd á heimili þeirra á námsámm
mínum í Höfn. Jafnframt verður
mér hugsað til ættlands hennar og
hins góða og vingjamlega fólks sem
ég þar kynntist á námsáram
mínum. Syni hennar, tengdadóttur
og sonarbömum votta ég mína
dýpstu samúð. ~
Ólafur Björnsson
t
Eiginkona mín, móðir og tengdamóðir,
MARGRÉT HALLDÓRSSON,
Tómasarhaga 31,
lést 27. febrúar í Landspítalanum. Jarðarförin ákveðin síðar.
Gfsli Halldórsson,
Leifur Gfslason, Þórdfs Jónsdóttir.
t
Móöir okkar,
ELÍN SNORRADÓTTIR WELDING,
andaðist að morgni 27. febrúar.
SigrfAur Snorradóttir,
Guðbjörg M. Sigurðardóttlr,
Snorrl W. Sigurðsson.
t
Eiginkona mín, móðir og amma,
MARGRÉT SIGRfÐUR JÓNSDÓTTIR,
Safamýri 57,
veröur jarðsungin frá Háteigskirkju mánudaginn 2. mars kl. 13.30.
Blóm vinsamlegast afþökkuð. Þeim sem vildu minnast hennar
er vinsamlegast bent á Landssamtök hjartasjúklinga.
Alexander Stefánsson,
Esther Alexandersdóttir,
Margrét S. Alexanders.
t
Innilegar þakkir til allra þeirra er sýndu okkur samúö og hlýhug
við andlát og útför eiginmanns míns, föður okkar, tengdaföður,
afa og langafa,
MARINÓS HALLDÓRS NORDQUIST JÓNSSONAR,
Bárugötu 30.
Kristfn Jónsdóttlr,
börn, tengdabörn, barnabörn og barnabarnabörn.
t
Þökkum innilega samúð og hlýhug við andlát og jarðarför
STEINUNNAR ÞÓRÐARDÓTTUR, =
Brú, Eskifirðl,
sem andaðist í sjúkrahúsi Neskaupstaðar 10. febrúar.
Aðstandendur hinnar látnu.
4