Morgunblaðið - 16.09.2005, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. SEPTEMBER 2005 51
DAGBÓK
Sendum smokka til Afríku
ÉG VEIT að þetta er ekkert venju-
legt slagorð, „Sendum smokka til
Afríku“. Aftur á móti skil ég ekki
hvers vegna svo er.
Undanfarna áratugi hafa reglu-
bundið borist kvein og neyðaróp frá
illa settum svæðum heimsins, og ætli
þau séu ekki hvað algengust og sár-
ust frá Afríku, þeirri fallegu heims-
álfu með sínu góða fólki.
Eitt sinn sveið manni þetta sárt, en
svo dofnar maður. Það virðist vera
svo, að neyðin sé óendanleg. Hung-
ursneyðir eru reglubundnar, stund-
um vegna uppskerubrests, stundum
vegna styrjalda.
Alnæmisfaraldurinn er skelfilegur.
Svo, ef maður setur sig inn í dæmið,
er jafnvel ekki alltaf lausn að senda
matvæli, því ókeypis matvæli frá
vesturlöndum taka lifibrauðið og
sjálfsbjargarviðleitnina frá fjölmörg-
um bændum í Afríku, sem geta þá
ekki selt vörur sínar.
Það sem er ofvaxið mínum skiln-
ingi, er hvers vegna aldrei er minnst
á getnaðarvarnir, og þá fyrst og
fremst smokka, og áróður þeim
tengdan.
Ef smokkar eru notaðir rétt, eru
þeir haldgóð vörn (og sú eina) gegn
alnæminu. Ef fólk hefur aðgang að
getnaðarvörnum getur það stjórnað
stærð fjölskyldunnar, þannig hefur
það færri munna að metta og þá meiri
líkur á að börnin vaxi heilbrigð úr
grasi. Fólk neyðist þá heldur ekki til
að eignast eins mikinn sæg af börn-
um, í þeirri von að eitthvert þeirra
komist upp. Færri svangir munnar
gætu jafnvel dregið úr líkum á óeirð-
um.
Ég veit að það eru ljón í veginum.
Trúarbrögð og siðvenjur víða í Afríku
gera umræðu um kynlíf og smokka að
„tabúi“. En ef ekki er reynt að fræða
fólk, ef fólki er ekki boðið upp á
ókeypis smokka, þá er þetta enginn
valkostur. Þá er eini valkosturinn
barnamergð, alnæmi, og neyð. Setjið
þið ykkur sjálf í þau spor, að búa við
líf án getnaðarvarna og varna gegn
alnæmi, er það hugguleg tilhugsun?
Ég veit líka, að það dugar ekki að
rétta fólki við dauðans dyr gúmmí.
En, á þeim svæðum þar sem við á,
og skipulag barneigna, og það að
koma í veg fyrir alnæmi – ef það get-
ur dregið úr framtíðarhörmungum,
þá er það ábyrgðarhlutur að halda
þessum valkosti frá fólki.
Ef söfnun færi af stað, þar sem gef-
inn væri kostur á að styðja dreifingu
ókeypis smokka, og fræðsluherferð
um gildi smokkanna, þá væru örugg-
lega fleiri en ég sem gæfu höfð-
inglega.
Fróðlegt væri að heyra einhvern
tímann fólk frá hjálparstofnunum tjá
sig um þetta. Einnig, ef lesendur vita
um svona herferð sem er í gangi á
vegum einhverra samtaka í heim-
inum, þá væri gott ef því væri komið á
framfæri, hvar og hvernig hægt væri
að leggja fram fé til stuðnings henn-
ar.
Ein 33 ára.
Fréttablaðið
í gámum
ÉG er að vinna uppí Hólagarði og þar
er ruslagámur fullur af Fréttablaðinu
innpökkuðu og tilbúnu til dreifingar.
Ætli þessi blöð séu inní upplagstöl-
unum?
Einn forvitinn.
Velvakandi
Svarað í síma 5691100 kl. 10–12
og 13–15 | velvakandi@mbl.is
Staðurogstund
http://www.mbl.is/sos
Félagsstarf
Aflagrandi 40 | Bingó alla föstudaga
kl. 14. Baðstofan er opin frá kl. 9–13 í
dag. Sparikaffi kl. 15. Endurvekjum
sönggleðina, syngjum saman við und-
irleik Arngerðar alla föstudaga kl.
15.30 eftir bingó.
Árskógar 4 | Bað kl. 8–14. Handa-
vinna kl. 9–12. Smíði/útskurður kl. 9–
16.30. Sundferð kl. 10. Púttvöllur 10–
16.
Bólstaðarhlíð 43 | Hárgreiðsla, böð-
un, almenn handavinna, fótaaðgerð,
frjálst að spila í sal.
Dalbraut 18 – 20 | Félagsstarfið er
opið öllum. Kynning á hauststarfinu í
dag kl. 14. Kaffi og nýbakað meðlæti.
Ellen og Eyþór skemmta.
FEBÁ, Álftanesi | Haukshús, föstu-
dagur 16. sept. kl. 13–16. Handverks-
klúbbur. Munsturgerð eða annað sem
andinn innblæs. Leikfimi. Haukshús,
mán. 19. sept. kl. 13–16. Ilmandi kerta-
gerð í umsjón Vilborgar. Kaffiveit-
ingar að hætti Álftnesinga.
Félag eldri borgara í Kópavogi | Fé-
lagsvist verður spiluð í kvöld í Gjá-
bakka kl. 20.30.
Félag eldri borgara í Kópavogi |
Brids í Gjábakka í dag kl. 13.15.
Félag eldri borgara, Reykjavík |
Skráning hafin á námskeið í fram-
sögn og stafgöngu. Allar upplýsingar
á skrifstofu félagsins í síma 588 2111.
Félagsmiðstöðin Gullsmára 13 |
Gleðigjafarnir Gullsmára. Eldri borg-
arar safnast saman í Félagsheimilinu
Gullsmára 13, Kópavogi, á föstudag
kl. 14 (2) og syngja saman hress og
fögur ljóð og lög. Stjórnandi Guð-
mundur Magnússon. Kaffi og heima-
bakað meðlæti fáanlegt.
Félagsstarf aldraðra, Garðabæ |
Slökunarjóga og teygjur kl. 10.30 í
Kirkjuhvoli, badminton kl. 13.10 í Mýri,
bútasaumur kl. 13.30 í Kirkjuhvoli.
Opið í Garðabergi kl. 12.30–16.30.
Félagsstarf Gerðubergs | Kl. 9–16.30
vinnustofur opnar, m.a. rósamálun,
umsjón Helga Vilmundardóttir. Kl.
10.30 létt ganga um Elliðaárdalinn.
Frá hádegi spilasalur opinn. Kl. 16
„Hjáverk í amstri daga“, opnuð list-
munasýning Einars Árnasonar, m.a.
syngur Gerðubergskórinn undir
stjórn Kjartans Ólafssonar.
Furugerði 1 | Í dag kl. 9 aðstoð við
böðun, smíðar og útskurður. Enn er
hægt að bæta við fólki í smíðina. Kl.
13.30 er boccia og kaffi kl. 15.
Hraunbær 105 | Kl. 9 kaffi, spjall,
dagblöðin, útskurður, baðþjónusta,
fótaaðgerð (annan hvern föstudag),
hárgreiðsla. Kl. 10 Pútt. Kl. 11 Spurt og
spjallað. Kl. 12 hádegismatur. Kl. 13
bókabíll. Kl. 15 kaffi. Kl. 14 bingó.
Hraunsel | Moggi, rabb og kaffi kl. 9.
Leikfimi í Bjarkarhúsinu kl. 11.30. Tré-
skurður kl. 13. Brids kl. 13. Pútt á
Hrafnistuvelli kl. 14–16.
Hvassaleiti 56–58 | Frjáls aðgangur
að opinni vinnustofu – postulínsmáln-
ing kl. 9–12. Böðun virka daga fyrir
hádegi, hádegisverður. Bingó kl. 14,
kaffi og meðlæti. Fótaaðgerðir
588 2320. Hársnyrting 517 3005.
Hæðargarður 31 | Félagsstarfið er
öllum opið. Betri stofa og Listasmiðja
kl. 9–16. Fastir liðir eins og venjulega.
Ef þú vilt hitta fólk, spjalla yfir kaffi-
bolla, fá þér hádegisverð, líta í dag-
blöð, taka þátt í frjóu tómstunda-
starfi þá kíktu við hjá okkur og
skoðaðu haustdagskrána. Síminn
okkar er 568 3132.
Korpúlfar, Grafarvogi | Sundleikfimi í
Grafarvogssundlaug á morgun kl.
9.30.
Vesturgata 7 | Kl. 9–16 hárgreiðsla
og fótaaðgerðir. Kl. 9.15–14.30 hann-
yrðir. Kl. 11.45–12.45 hádegisverður.
Kl. 13.30–14.30 sungið v/flygilinn. Kl.
14.30–15.45 kaffiveitingar. Kl. 14.30–
16 dansað í Aðalsal.
Vesturgata 7 | Kl. 13.30 sungið við
flygilinn við undirleik Sigurgeirs. Kl.
14.30–16 dansað við lagaval Sig-
urgeirs. Daime-rjómaterta í kaffinu.
Vitatorg, félagsmiðstöð | Smiðjan
og leirmótun kl. 9, morgunstund kl.
9.30, leikfimi kl. 10, leirmótun kl. 13
og bingó kl. 13.30.
Kirkjustarf
Breiðholtskirkja | Foreldramorgunn
kl. 10 -12. Kaffi og spjall.
Hallgrímskirkja | Opið hús fyrir aldr-
aða alla þriðjudaga og föstudaga kl.
11–14. Leikfimi, súpa, kaffi og spjall.
MENNING
TÓNLIST
Salurinn í Kópavogi
Kammertónleikar
György Geiger (trompet) og Eva Maros
(harpa) fluttu tónlist eftir ýmis tónskáld.
Sunnudagur 11. september.
MJÁ, mjá, mjá söng hörpuleikari á
fyrstu tónleikum Tíbrárraðarinnar í
Salnum í Kópavogi á sunnudags-
kvöldið. Það hlýtur að vera sjaldgæft,
a.m.k. man ég ekki eftir að hafa heyrt
hörpuleikara mjálma fyrr en nú. Ég
hef ekki heldur heyrt trompetleikara
mjálma en það gerðist einnig á þess-
um tónleikum. Þetta voru þau Eva
Maros hörpuleikari og György Geig-
er trompetleikari og fluttu þau Katt-
ardúettinn sem aukalag, en hann er
eftir Karel Bendl ef ég man rétt.
Maros spilaði undurfallega á hörpuna
og mjálmaði með, en Geiger mjálmaði
í gegnum lúðurinn og var ótrúlegt
hversu sannfærandi það hljómaði.
Var dúettinn svo fyndinn að maður
gat ekki varist hlátri.
En ég er að byrja á öfuga end-
anum. Kattardúettinn var síðastur;
áður höfðu þau Geiger og Maros, sem
bæði eru ungversk, flutt smáverk eft-
ir allskonar tónskáld; Handel, Bach,
Bartók, Tchaikovsky, Schubert,
Telemann, Daquin og fleiri. Skemmst
er frá því að segja að spilamennskan
var í fremstu röð; trompetleikurinn
var svo tær og hljómfagur að maður
dáðist að. Air og tilbrigði eftir Handel
voru snilldarlega leikin af Geiger,
hröð tónahlaup voru afburða glæsileg
og ekki var að heyra eina einustu feil-
nótu. Svipaða sögu er að segja um
annað á efnisskránni; túlkunin var
einstaklega hrífandi, tilfinningarík og
laus við alla tilgerð, auk þess sem hún
var tæknilega fullkomin. Geri aðrir
trompetleikarar betur.
Ekki var hörpuleikurinn síðri;
Maros lék nokkur einleiksverk,
þ. á m. Clair de Lune eftir Debussy,
sem venjulega er spilað á píanó. Túlk-
unin var blæbrigðarík og fallega
byggð upp, og tæknileg atriði voru á
hreinu.
Sérstaklega verður að nefna
óvanalega útgáfu á Draumalandi Sig-
fúsar Einarssonar sem boðið var upp
á á tónleikunum. Geiger skreytti þar
laglínuna með allskonar krúsidúllum
og Maros söng á tímabili með óskól-
aðri rödd. Atriðið var eins og þau tvö
væru að spila fyrir vini sína í veislu
heima hjá sér og kom það skemmti-
lega út.
Óneitanlega lofa tónleikarnir góðu
um veturinn framundan í Salnum.
Jónas Sen
Mjá, mjá, mjá
MYNDLIST
Gallerí i8
Íslenskt dýrasafn
ljósmyndir og myndband, Ólöf Nordal
Til 15. október. Gallerí i8 er opið kl. 11–
17 miðvikudaga til föstudaga en 13–17
á laugardögum.
ÓLÖF Nordal er einn þeirra mörgu
íslensku myndlistarmanna sem rann-
saka á persónulegan hátt íslenskan
menningararf og skapa úr honum
nýjan heim sem á erindi við samtím-
ann. Þjóðsögur og fyrirbæri á mörk-
um veruleika og skáldskapar hafa
verið henni sérstaklega hugleikin,
sbr. skúlptúra hennar af hvítum
hröfnum. Nú hefur Ólöf leitað á náðir
Náttúrufræðistofnunar Íslands og
fengið að láni uppstoppaðar kynja-
verur sem margir muna eflaust eftir
að hafa séð í gamla Náttúrugripa-
safninu í den, aumingja tvíhöfða
lömbin, eitt með auga í miðju enni,
sexfætta lambið, skoffínið og fleiri.
Þessi uppstoppuðu dýr hefur hún
ljósmyndað úti í náttúrunni, á mjúk-
um mosaþembum, umlukt fögrum
fjöllum á ljúfum að því er virðist
haustdegi. Önnur myndröð sýnir
hvítingjafugla á borð við fyrrnefnda
hvíta hrafna, en hér má einnig finna
m.a. hrossagauk og lunda. Fuglarnir
virðast fljúga við allra fyrstu sýn en
fljótt kemur lífleysi þeirra í ljós og að
myndirnar eru samsettar, líflausa
búkana ber við bláan himin brotinn
upp með skýjum.
Ólöf er hér á mörkum veruleika og
skáldskapar, náttúru og menningar,
lífs og dauða, hún leikur sér einnig
með skrásetningu okkar á veru-
leikanum eins og hún birtist á söfnum
eins og náttúrugripasöfnum og í þjóð-
sögum á borð við þær sem skrásetja
sögu dýrsins sem sagt er vera skoffín,
afkvæmi hunds og refs. Allt eru þetta
viðfangsefni sem hafa verið lista-
mönnum mjög hugleikin undanfarna
áratugi og fleiri hafa fengist við en
Ólöf er augljóslega vaxandi í list sinni
og henni tekst að gera þessar myndir
persónulegar, hugmyndafræðilega
falla þær vel inn í ramma annarra
verka hennar. Vansköpun dýranna
minnir á skúlptúra þýska listamanns-
ins Thomasar Grunfeld úr samsettum
dýrum sem hann lætur atvinnumenn
stoppa upp, svokölluð „misfits“; héra
með andarfætur, strút með kýrhaus
og svo vel gert að engu líkara er en
um raunveruleg skrímsli sé að ræða.
Staðsetning uppstoppaðra dýranna
úti í náttúrunni minnir líka á verk eft-
ir belgíska listamanninn Guillaume
Bijl, en hann lét koma fyrir uppstopp-
uðum máfum á ljósastaurum við
höfnina í hollenskum hafnarbæ,
þannig að erfitt var að sjá hvaða máf-
ur var lifandi og hver uppstoppaður.
Grunfeld og Bijl vísa hvor á sinn hátt
til hollenskrar og belgískrar menn-
ingar rétt eins og Ólöf til íslenskrar
en öll eiga þau sameiginlegt að fjalla
um söfnun og um skrásetningu veru-
leikans. Í bók sinni „Les mots et les
choses“ fjallar Michel Foucault um
náttúrufræðina og hvernig á
sautjándu öld urðu ákveðin kafla-
skipti í skrásetningu hennar. Hann
segir frá Aldrovandi sem á 16. öld
skrifaði um höggorma og dreka, en í
bók hans eru allar upplýsingar jafn-
gildar. Útliti og háttalagi dýra er lýst
í sömu andrá og goðsögum um dýrin
eða hvernig hátta beri matreiðslu
þeirra. Á sautjándu öld kemur síðan
fram ákveðin skipting milli hins vís-
indalega og þess mýtólógíska, skipt-
ing sem enn er við lýði. Undantekn-
ing er þó kannski netið, en þegar flett
er upp á netinu í dag kemur aftur upp
heimur Aldrovandis þar sem enginn
greinarmunur er gerður milli veru-
leika og skáldskapar.
Skoffín Ólafar Nordal er hluti af
þessum heimi þar sem vísindaleg
skrásetning birtist í uppstoppun
dýrsins en uppstoppunin byggist á
goðsögu, sögu um skoffín, afkvæmi
hunds og refs. Vísindin og goðsagan
haldast þarna hönd í hönd en það er
einmitt þetta handaband sem er rauði
þráðurinn í verkum hennar. Það má
túlka það sem svo að þrátt fyrir vís-
indalegar framfarir sé heimur skáld-
skaparins, goðsögunnar og hins
ómögulega ávallt hluti af veröld okk-
ar, rétt eins og ómögulegt er að úti-
loka drauma úr vitundinni. Ljós-
myndirnar af lömbunum sem bera
goðsögulega titla undirstrika þetta
enn frekar en þar vinnur Ólöf listavel
með birtu og liti svo að erfitt er fyrir
áhorfandann að sjá hvað er raunveru-
legt, jafnvel sólarljósið virðist plat.
Myndirnar af skoffíninu og lömb-
unum eru það sterkar, bæði húm-
orískar og óþægilegar eins og Ólafar
er vandi, að erfitt er að keppa við
þær. Þannig virka hvítingjafuglarnir
ekki eins sterkt á áhorfandann og
verið gæti og myndband í kjallara
gæti án efa notið sín betur. Hvítingj-
arnir bjóða upp á dreymna og ljóð-
ræna upplifun og kalla fram hugleið-
ingar um mörk lífs og dauða, en hin
dýrin kallast frekar á við söfn, skrá-
setningu og fríksýningar. Hin passífa,
útafliggjandi stelling fuglanna er
annars eðlis en uppstilltar stellingar
skoffínsins og lambanna og ef til vill
væri spennandi að sjá sýningu sem
hefði fugla að meginþema, en Ólöf
hefur einnig unnið með sögur um
hvíta hrafna og geirfuglinn. Í heildina
er þetta flott sýning hjá listakonunni,
marglaga og eftirminnileg eins og allt
sem frá henni kemur.
Ragna Sigurðardóttir
Á mörkum lífs og dauða
Morgunblaðið/Kristinn
„Í heildina er þetta flott sýning hjá listakonunni, marglaga og eftir-
minnileg eins og allt sem frá henni kemur.“
SÝNING Einars Árnasonar,
Hjáverk í amstri daga, verður
opnuð í Boganum í dag kl. 16. Á
sýningunni er að finna klippi-
myndir, uppfinningar og teikn-
ingar eftir Einar sem lést í
fyrra.
Einar hóf ungur að gera
klippimyndir fyrir systkin og
seinna að gera hinar ýmsu upp-
finningar til að auðvelda störfin.
Með vasahnífnum einum tálgaði
Einar smáhluti úr tré og dýra-
hornum. Þá eru til teikningar
eftir hann, einkum skopmyndir,
sem fanga tiltekin augnablik
eða draga fram einkenni í fari
vina hans og samferðamanna.
Einar Árnason er fæddur 30.
nóvember 1924 í Neshjáleigu í
Loðmundarfirði.
Sýningin stendur til 6. nóv-
ember og er opin virka daga kl.
11–17, miðvikud. kl. 11–21 og
um helgar kl. 13–16. Sigríður
Ólafsdóttir myndlistarkona sá
um uppsetningu sýningarinnar.
Næsta sýning í Boganum
verður opnuð föstudaginn 11.
nóvember og sýnir Sólveig Eg-
gerz Pétursdóttir nýjar vatns-
litamyndir.
Verk Einars
í Boganum