Morgunblaðið - 16.09.2005, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. SEPTEMBER 2005 11
FRÉTTIR
SIGURÐUR Bessason, formaður
Eflingar, telur engar líkur á að nýr
kjarasamningur milli félagsins og
Reykjavíkurborgar verði undirrit-
aður fyrir 1. október nk. líkt og
borgarstjóri hefur lýst áhuga á.
Hann sagðist skilja áhuga borgar-
stjóra á að flýta undirritun en
menn gætu samt sem áður „ekki
hlaupið til svona verka“.
Steinunn Valdís Óskarsdóttir,
borgarstjóri, hefur lýst áhuga á að
hinn 1. október verið lokið við gerð
kjarasamninga við starfsmenn á
leikskólum og frístundaheimilum
sem verða lausir í lok nóvember.
Starfsmenn á leikskólum eru ýmist
í Eflingu eða Félagi leikskólakenn-
ara og á frístundaheimilum starfa
margir félagar í Starfsmannafélagi
Reykjavíkurborgar.
Margþætt og
flókin samningagerð
Sigurður sagði að þó undirbún-
ingur að kjaraviðræðum væri löngu
hafinn og að samninganefndir
hefðu hert róðurinn væru engar
líkur á að nýr samningur yrði und-
irritaður fyrir 1. október. Á hinn
bóginn liti Efling svo á að kjara-
bætur sem samið yrði um myndu
miðast við þá dagsetningu, jafnvel
þó samningurinn yrði undirritaður
nokkru síðar. Sigurður minnti á að
samningurinn tæki til mikils fjölda
fólks, um 2.200 manns, og slík
samningagerð væri margþætt og
allflókin. Þá ætti eftir að ganga
endanlega frá starfsmati og svo-
kölluðu hæfnismati vegna núgild-
andi samnings. Þar að auki hefði
Reykjavíkurborg ekki lokið við að
gerð reiknilíkans sem yrði að liggja
fyrir í viðræðunum en í því eru
upplýsingar um launaflokka, kostn-
að o.fl.
Aðspurður sagði Sigurður að of
snemmt væri að segja frá þeim
kröfum sem Efling mun leggja
fram. Það væri þó ljóst að miðað
yrði við nýlega samninga annarra
stéttarfélaga sem nýlokið hefði
verið við en kostnaðaraukning
vegna þeirra hefði verið á bilinu
22–24%. Þetta ætti t.a.m. við um
samninga milli sveitarfélaga og
starfsmanna þeirra. Einnig yrði lit-
ið til þeirrar stöðu sem væri í
starfsmannamálum Reykjavíkur-
borgar.
Verðbólga og
mannekla hafa áhrif
Sjöfn Ingólfsdóttir, formaður
Starfsmannafélags Reykjavíkur-
borgar, sagði að félagið myndi
krefjast þess að almenn laun fé-
lagsmanna hækki „stórlega“. Enn
liggi þó ekki fyrir hversu mikla
hækkun farið verður fram á. „Það
sem við höfum rætt af kröfum eru
alveg hreinar línur, það er að
hækka almenn laun stórlega. Það
er grunnkrafan,“ sagði hún. Að-
spurð sagði hún að ekki hefði verið
rætt hversu mikil hækkunin þyrfti
að vera í krónum eða prósentustig-
um en félagið myndi alls ekki
semja um minni launahækkanir en
önnur félög hefðu nýverið samið
um. Þá muni verðbólgan að sjálf-
sögðu hafa áhrif á kröfurnar sem
og manneklan hjá Reykjavíkur-
borg. „Gott og vel, menn ætla að
umbuna fólki fyrir tímabundið álag
hér og þar en almenn hækkun
launa er eina aðferðin sem getur
dugað til framtíðar,“ sagði hún.
Sjöfn sagði að áður en viðræður
hefjast um nýjan kjarasamning
þyrfti að ganga frá eldri kjara-
samningi, m.a. yrði að ljúka við síð-
ustu eingreiðsluna vegna starfs-
mats. Aðspurð um hvaða líkur hún
teldi á að samningar tækjust fyrir
1. október sagði Sjöfn að menn
tækju slíkum tímamörkum með
jafnaðargeði. Þó það væri gott að
semja sem fyrst mættu menn ekki
heldur flýta sér um of. „Við viljum
ekki misstíga okkur,“ sagði hún.
Um 2.500–3.000 manns eru í
Starfsmannafélagi Reykjavíkur-
borgar. Auk borgarinnar semur fé-
lagið m.a. við Orkuveitu Reykjavík-
ur, Strætó bs. og Faxaflóahafnir.
Formaður Eflingar segir ekki hægt að hlaupa til verka í kjaraviðræðum við Reykjavíkurborg
Ómögulegt að ljúka
samningi fyrir 1. október
Formaður Starfsmannafélags Reykjavíkurborgar
segir að farið verði fram á stórlega launahækkun
Sjöfn Ingólfsdóttir Sigurður Bessason
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
„ÞETTA virðist talsvert miklu
verra en menn gerðu sér grein fyrir
í fyrstu,“ segir Hjörtur Þráinsson
jarðskjálftaverkfræðingur sem
starfar fyrir bandaríska end-
urtryggingafyrirtækið American Re
og vinnur nú ásamt samstarfsfólki
sínu að því að
gera sér fyrir
grein fyrir því
hversu umfangs-
mikið tjónið
vegna fellibylsins
Katrínar í reynd
er. „Í fyrstu
héldu menn jú að
flóðgarðarnir
myndu standast
átökin, þannig að
fyrsta daginn önduðu menn talsvert
léttar, en síðan brustu flóðgarðarnir
og þá breyttist staðan mjög mikið
og það er eiginlega ekki ljóst ennþá
hvað þetta verður mikið. En þetta
verður gífurlega stórt,“ segir Hjört-
ur og bendir á að nú meti menn
stöðuna sem svo að tjónið í New Or-
leans nemi allt að 100 milljörðum
Bandaríkjadala, þ.e. rúmlega 6.000
milljörðum íslenskra króna.
Hjörtur hefur starfað hjá Ameri-
can Re síðastliðin fimm ár. Hann
lauk prófi í byggingarverkfræði frá
Háskóla Íslands og þaðan lá leið
hans til Kaliforníu þar sem hann
nam jarðskjálftaverkfræði. Að námi
loknu fór hann að vinna fyrir hug-
búnaðarfyrirtæki í Kísildalnum þar
sem hann hannaði hugbúnað fyrir
tryggingafyrirtæki sem ætlað er að
meta áhættu af völdum nátt-
úruhamfara og áhrif þeirra á trygg-
ingaáhættu. Þaðan lá leið hans síðan
til American Re sem er dótturfyr-
irtæki Münchener Rück (e. Munich
Re), sem er annað tveggja stærstu
endurtryggingafyrirtækja í heim-
inum.
Vil ekki þurfa að
finna lyktina aftur
Eitt af því fyrsta sem Hjörtur
þurfti að gera eftir að hann tók til
starfa hjá American Re var að fara
til New York og kanna aðstæður
eftir árásirnar á tvíburaturnana.
„Það var ekki góð reynsla og ég
myndi helst ekki vilja þurfa að end-
urtaka hana,“ segir Hjörtur og
bendir á að tjónið sem orðið hefur af
völdum Katrínar sé af svipaðri
stærðargráðu og þegar turnarnir
hrundu.
Að sögn Hjartar var starf hans á
vettvangi í New York fyrst og
fremst fólgið í því að kanna í hvaða
ásigkomulagi byggingarnar í kring-
um turnana voru. „Ástæðan fyrir
því að ég vil ekki reyna slíkt aftur er
að ég var þarna á ferð viku eða tíu
dögum eftir að turnarnir hrundu
þannig að það var ennþá verið að
grafa í rústunum í leit að líkams-
leifum. Lyktin, þessi sviðalykt, sem
lá yfir svæðinu er mér mjög minn-
isstæð og ég vil aldrei þurfa að finna
hana aftur.“
Aðspurður segir Hjörtur það hafa
reynst mjög erfitt að vinna úr mál-
efnum tvíburaturnanna trygg-
ingalega séð. Segir hann aðalvand-
ann hafa falist í því að þegar
turnarnir hrundu vildi svo óheppi-
lega til að þeir voru ótryggðir. Rifj-
ar Hjörtur upp að skömmu áður en
turnarnir hrundu hafi nýr leigutaki
tekið við rekstri þeirra af hafn-
armálayfirvöldum í New York.
„Nýi leigutakinn bar því ábyrgð á
tryggingamálum. Hins vegar hafði
tryggingasamningurinn reynst mun
flóknari en reiknað hafði verið með,
enda komu að samningum allt að
tuttugu tryggingafyrirtæki,“ segir
Hjörtur og bendir á að þetta sé ein
aðalástæðan fyrir öllum þeim mála-
ferlum sem tengja megi tvíbura-
turnunum.
Búast má við málaferlum
En aftur að Katrínu og áhrifum
hennar. Að sögn Hjartar munu lík-
lega líða tvær til þrjár vikur þar til
menn geta farið að koma með ein-
hverjar sæmilegar ágiskanir varð-
andi heildartjón í borginni New Or-
leans, en á þessu stigi er enn
algjörlega óljóst hvernig annars
vegar hreinsunarstarfi og hins veg-
ar uppbyggingu verður háttað.
„Það geta því liðið mánuðir, jafn-
vel ár, áður en öll kurl verða komin
til grafar. Og þá er ég ekki bara að
tala um fasteignatryggingar heldur
einnig ábyrgðartryggingar,“ segir
Hjörtur og bendir á að Bandaríkja-
menn séu sérlega lagnir við það að
finna ástæðu til að fara í mál, eins
og kunnugt er. „Mér kæmi því á
óvart ef það yrðu ekki einhver mála-
ferli út af þessu, t.d. um það hver
beri ábyrgð á því að flóðgarðar
brustu,“ segir Hjörtur og bendir á
að nánast öll bandarísk fyrirtæki í
þjónustu- og framleiðslugeiranum
séu tryggð fyrir málaferlum út af
ábyrgð, sem og flestallir læknar,
arkitektar, hönnuðir og lögfræð-
ingar, svo aðeins fáeinar starfs-
stéttir séu nefndar. „Það eru tak-
mörk fyrir því að hægt sé að fara í
mál við einstaka fylkisstjórnir og al-
ríkisstjórnina, en það er alltaf hægt
að finna einhverja einstaklinga eða
einhver fyrirtæki sem hægt er að
fara í mál við,“ segir Hjörtur og
bendir á að tryggingabransinn gæti
því, fyrir utan allar bætur á fast-
eignum, á endanum þurft að borga
háar fjárhæðir vegna ábyrgðarbóta.
Aðeins helmingur
borgarbúa var tryggður
Þó svo viðskiptavinir American
Re séu fyrst og fremst önnur trygg-
ingafyrirtæki sem endurtryggja sig
hjá fyrirtækinu er ekki úr vegi að
spyrja Hjört út í það hvernig trygg-
ingamálum almennings í New Or-
leans sé háttað. „Áætla má að í
kringum 150 þúsund heimili hafi
farið á kaf í New Orleans og gera
má ráð fyrir að aðeins helmingur
íbúa borgarinnar hafi verið tryggð-
ur,“ segir Hjörtur og segir það
óvenjulega lágt hlutfall miðað við
Bandaríkin almennt, sem megi fyrst
og fremst rekja til bágs efnahags
fólks. Spurður hvort meirihluti
borgarbúa muni þá standa uppi
eignalaus svarar Hjörtur því neit-
andi og bendir á að FEMA, stofnun
almannavarna í Bandaríkjunum,
bæti ótryggðu fólki skaðann að ein-
hverju leyti.
Ljóst má vera að ekkert venjulegt
tryggingafyrirtæki ræður við að
borga allar þær bætur sem falla á
það í tengslum við atburð á borð við
náttúruhamfarirnar í Bandaríkj-
unum. Þess vegna endurtryggja öll
tryggingafyrirtæki sig hjá end-
urtryggingafyrirtækjum á borð við
American Re.
Blaðamanni leikur eðlilega for-
vitni á að vita hvernig American Re
getur staðið í skilum þegar svona
kostnaðarsöm tjón verða. Að sögn
Hjartar endurtryggja öll end-
urtryggingafyrirtæki sig líka þannig
að áhættunni er dreift eins víða og
hægt er. Spurður hversu mörg stór
áföll stóru endurtryggingafyr-
irtækin ráði við fjárhagslega segir
Hjörtur að flest endurtryggingafyr-
irtæki hagi málum sínum þannig að
þau geti ráðið við eitt stórt áfall ár-
lega án þess að lenda í fjárhags-
vandræðum. „Þegar ég segi stór-
áfall þá erum við tala um
stærðargráðu samsvarandi því að
fellibylur á stærð við Andrew færi
yfir Miami, en þá værum við að tala
um tvöfalt eignatjón á við það sem
varð í New Orleans.“ Ekki er hægt
að sleppa áhættumatsfræðingnum
án þess að fá um það upplýsingar
hvaða náttúruhamfarir séu efstar á
áhættumatslista hans. „Af nátt-
úruhamförum hérna í Bandaríkj-
unum þá er fellibylur í Miami of-
arlega á lista ásamt jarðskjálftum í
annað hvort í Los Angeles eða San
Fransisco. Alþjóðlega erum við að
tala um jarðskjálfta í Tókýó, enda
gæti fylgt slíkum skjálfta gífurlegt
eignatjón sem væri í verstu tilfellum
þrefalt á við eignatjónið sem varð í
New Orleans.“
Hjörtur Þráinsson jarðskjálftaverkfræðingur tekur þátt í mati á tjóninu eftir fellibylinn Katrínu
„Enn of snemmt að meta
hversu gríðarlegt tjónið er“
Reuters
„Mér kæmi á óvart ef það verða ekki einhver málaferli út af þessu, t.d. hver beri ábyrgð á því að flóðgarðar við
New Orleans brustu,“ segir Hjörtur Þráinsson, jarðskjálftaverkfræðingur hjá fyrirtækinu American Re.
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
Hjörtur Þráinsson