Morgunblaðið - 14.12.1994, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 14. DESEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Smámyndir
MYNPOST
Listhúsið Cmbra
BLEKSPRAUTUMYNDIR
EDDAJÓNSDÓTTIR
Opið frá 13-18 virka daga 14-18
laugardaga og sunnudaga. Lokað
mánudaga. Til 16. desember.
LISTAKONAN Edda Jónsdóttir
situr ekki auðum höndum þessa
dagana frekar en endarnær. Þann-
ig var rétt lokið sýningu á sykurak-
vatintu í listhorni Sævars Karls,
er hún opnaði sýningu á bleksp-
rautu- og vatnslitamyndum í list-
húsinu Umbru.
Á þessum sýningum virðist hún
vera að hvfla sig á hinum stærri
flötum. því í báðum tilvikum eru
þetta eins konar leikur í miniatúr-
íuformi, þ.e. smámyndir.
Edda er ein af þeim dugmiklu
listakonum, sem kunna einnig þá
list að markaðsetja sig, sem er
þýðingarmikill eiginleiki nú á tím-
um, en þar erum við af eldri kyn-
slóð nær undantekningarlaust fá-
kunnandi og utangarðs.
Ekki er rýnirinn alveg klár á
þessari blekspraututækni, en hún
sýnist mjög einföld og líkist því
helst að þræðir eða bandspottar séu
settir á kruss og þvers á pappírs-
flötinn og sprautað svo yfir með
bleki. og þamæst málað með pensli,
en svo er þó ekki, heldur mun hér
um tölvu og skannatækni að ræða
að hluta til. Hitt er þó alveg klárt
að Edda vinnur mjög hreint og vel
úr þessu og tekst að gæða flötinn
lífi. Nýtur þar bersýnilega í senn
verkkunnáttu sinnar í málmgrafík
og vinnu með vatnsliti.
Edda er hér öðru fremur að vinna
Nýjar bækur
Annað bindi Hringa-
dróttinssögn
ANNAÐ bindi Hringa-
dróttinssögu eftir
J.R.R. Tolkien er kom-
ið út í þýðingu Þor-
steins Thorarensens,
en ljóðin eru í þýðingu
Geirs heitins Kristjáns-
sonar.
í fyn-a kom út 1.
bindi „Föruneyti
hringsins", en 2. bindi
er framhald af því og
nefnist „Tveggjatuma
tal“. Alls verður verkið
þtjú bindi og er áætlað
að lokabindið, sem
nefnist „Hilmir snýr
heim“, komi út að ári
liðnu.
í kynningu útgefanda segir m.a.:
„Tolkien er viðurkenndur einn mesti
sagnameistari sem uppi hefur verið.
Hann skapar í bókum sínum nýjan
hugarheim, byggir upp ný tungumál
álfa, dverga og orka og fínnur þeim
stað i ímynduðum heimi, sem menn
þykjast þó finna samlíkingar við í
núverunni.
Hið nýútkomna bindi hefst í von-
leysi, þar sem föruneyti
hringsins tvístrast.
Hringberinn Fróði
leggur af stað inn í
myrkralandið Mordor.
Bókin skiptist í tvo
meginhluta, annar ger-
ist á vesturslóð og seg-
ir frá baráttunni við
svikarann Sarúman og
kemur þar mjög við
sögu Trjáskeggur sem
er einskonar konungur
skóganna.
í seinni hlutanum er
Ijallað um einmanalega
ferð hringberans Fróða
um auðnir Mordors, en
hann kemst að sam-
komulagi við hinn illvíga Gollir um
leiðsögn um landið, en Gollir sem
ásælist hringinn undirbýr svika-
brögð. Margt hefur áunnist, en á
sama tíma undirbýr myrkrakonung-
urinn Sauron lokaatlögu að hinum
vestræna heimi.“
Útgefandi er Fjölvaútgáfan. 2. bindi
Hringadróttins sögu, Tveggjatuma tal
er 370 bls. Verð 3.680 krónur.
J.R.R. Tolkien
Fjölskylduspilið í ár!
Fyrirtæki, götur, verslanamiðstöðvar,
banki, hús og hótel.
- þú getur eignast það allt í M0N0P0LY.
Fæst í bóka-, spila- og leikfangaverslunum um land allt.
Dreifing: Eskifell hf., sími 670930..
Hið eina sanna á íslensku
LISTIR
í myndheildum hægrar formrænnar
þenslu, þar sem burðargrindin er
nokkurs konar línunet misstórra
möskva. Listakonan virðist vera að
fjarlægjast vörðuna, sem hefur
dugað henni svo vel á undangengn-
um árum, og fíka sig nær ljóð-
rænni frásögn með áherlu á skýr-
leikann í myndmálinu. Varðan
sagði hins vegar sögu sem svaraði
uppeldi og ímyndunarafli skoðand-
ans, minnti í senn á kennileiti og
fórnarhaug.
í þess konar vinnubrögðum eru
gjallhomin útilokuð og jafnframt
hvers konar sjónrænn pataldur og
fjölkynngi. Galdurinn er myndflöt-
urinn sjálfur þenslumöguleiki hans,
hið litræna flæði og hófstillta tákn-
mál. Allt atriði sem margur er að
fjarlægjast í dag, en eru þó ekki
síður fersk fullgild og áleitin og
áður. Sér í lagi er menn hafa skyn-
færin í lúkunum, sem ofgnótt óhóf
og mengaður heimur hafa ekki
grómað.
Bragi Ásgeirsson
EITT verka Eddu
Ævintýri eftir Astrid Lindgren
BÖKMENNTIR
Barnabók
ÞÝTUR f LAUFI,
ÞRÖSTURSYNGUR
eftir Astrid Lindgren. Gunnlaugur
R. Jónsson þýddi. Mál og menning,
1994 - 99 síður. 1.290 kr.
ASTRID Lindgren er löngu
heimsfræg fyrir bamabækur sínar
og fáir era þeir íslendingar sem
ekki þekkja Línu Langsokk og
Emil í Kattholti. Færri hafa haft
tækifæri til að kynnast ævintýra-
sögum hennar og sú bók sem nú
kemur út var til dæmis gefin út
1959. En nú hefur verið úr því
bætt og bók með fjórum ævintýrum
er út komin í íslenskri þýðingu.
Þýtur í laufi, þröstur syngur er
safn ævintýra sem samin era í
anda gamalla þjóðsagna og gætu
þess vegna verið komin úr safni
Grimmsbræðra. Heimur ævintýr-
sins er samt raunveraleikinn, dapur
og skelfilegur, fátæk börn og sorg-
mædd, dauði og veikindi, en jafn-
framt gullfallegar sýnir á annan
heim þar sem allt er gott og fagurt.
Fyrsta sagan, Suðurengi, segir
frá tveimur fátækum börnum,
Matthíasi og Önnu, sem eru mun-
aðarlaus og komið fyrir hjá bónd-
anum á Mýri. Þar eiga þau slæma
vist og fá lítið að borða og öll til-
vera þeirra er grá eins og mýsnar
í hlöðunni. En þau kynnast ævin-
týrinu. Lítill eldrauður fugl vísar
þeim í Suðurengi þar
sem fegurð, gleði og
friður er alls ráðandi,
þar sem Mamma allra
barna hugsar um þau
og gefur þeim að borða
það besta sem þau
þekkja.
í sögunni Þýtur í
laufi, þröstur syngur
er Malín litla á mun-
aðarjeysingjahæli en
báðir foreldrar hennar
eru dánir úr bijóst-
veiki. Tilveran er dauf
og lítið til að borða.
Sveitarómagarnir eru
vansælir og veggja-
lýsnar helstu félagar
þeirra. Malín hefur aldrei kynnst
neinu fallegu fyrr en hún heyrir
ævintýri sem verið er að lesa fyrir
böm á prestssetrinu. Þar heyrir
hún hendingarnar: Þýtur í laufi,
þröstur syngur og með henni
kviknar sá draumur að allt muni
verða betra ef henni takist að
rækta linditré svo að hægt sé að
heyra laufþyt og þrastarsöng. Hún
sáir baun í kartöflugarðinn og upp
vex fagurt linditré en samt vantar
það líf og Malín er fús að gefa því
þann lífsanda sem hún á.
Þriðja sagana er Kindurnar á
Kirkjubæ. Þar ræðst úlfur á kind-
urnar og drepur þær allar svo ekk-
ert er fyrir fólkið að lifa á. Stína
María fer í ferðalag til undirheima
til svartálfanna sem vilja tæla hana
til sín. Henni tekst þó að sleppa
og getur fært fjölskyldunni kindur
í stað þeirra sem úlfur-
inn drap.
Síðasta sagan heitir
Níels hirðsveinn frá
Eik og segir frá litlum
dreng sem býr til æv-
intýri út frá mynd á
gluggatjaldi. Á gard-
ínunni er mynd af
kastala sem dregur
Níels til sín. Hann fer
í leiðangur til að
bjarga kónginum frá
bráðum bana með
kænsku og fómarlund..
Ævintýri Lindgren
eru heillandi lesning.
Hér er alls staðar við
erfiðleikana að glíma
og sögurnar enda á jákvæðum
nótum enda hefur það alltaf verið
skoðun skáldkonunnar að
barnabækur eigi að veita lesendum
gleði og bjartsýni. Myndir Ilons
Wikland falla vel að efninu enda
hefur hann myndskreytt flestar af
bókum höfundarins.
Þýðing Gunnlaugs er á mjög
fallegu máli. Málfarið er mjög í
anda sögunnar og er bæði litríkt
og fágað. Hann fyrnir nokkuð mál
sitt og segir t.d. „gaukurinn gelur“
og „rennitjald" notar hann fyrir
það sem trúlega er kallað rúllug-
ardína á hversdagslegu máli.
En þessi orðanotkun gerir sög-
urnar ennþá meira heillandi og
kemur anda þeirra enn betur til
skila.
Sigrún Klara Hannesdóttir
Astrid
Lindgren
Flugannáll
BOKMENNTIR
Sagnfræði
ÞAÐ VERÐUR FLOGIÐ
Flugmálasaga íslands 1919-1994.
Agrip helstu atburða. Amgrímur
Sigurðsson tók saman. 143 bls.
Skjaldborg hf. Prentun: G. Ben. Edda
prentstofa. Reykjavík, 1994. Verð kr.
3.380.
ARNGRÍMUR Sigurðsson hefur
áður tekið saman Annála íslenskra
flugmála sem komið hafa út í sex
bindum og taka til áranna 1917-
1945. Þrátt fyrir annálsheitið er
þar um ítarlega flugsögu að ræða.
Það verður flogið er aftur á móti
samið sem annáll; upptalning
helstu viðburða frá ári til árs; ná-
kvæmni gætt en hvergi fjölyrt um
menn né málefni. Langa flugsagan
fyrrnefnda byggðist á óteljandi
samtímaheimildum. Þar var sann-
arlega hlaupið yfir fátt sem flugið
varðaði. Það verður flogið spannar
ekki jafnvítt svið.
Mest eru þetta bein-
harðar staðreyndir.
Flugrekstrarsagan er
þarna fyrirferðarmest
þótt öðrum þáttum
flugmálanna séu skil
gerð. Sagt er frá
stofnun flugfélaga,
starfsemi þeirra og
endalokum, það er að
segja þeirra sem ekki
varð langra lífdaga
auðið. En fyrstu flug-
félögin urðu eðlilega
skammlíf. Getið er
stjómenda og annarra
starfsmanna sem telj-
ast hafa unnið byaut-
ryðjendastarf. Áætl-
unarflugið fær veralegt rúm.
Nefndir eru áfangastaðir hérlendis
og erlendis og stundum getið um
ferðatíðni. Flugvöllum eru sömu-
leiðis viðhlítandi skil gerð. Flug-
slysa er líka getið. Minna gerir
höfundur af því að leggja mat á
málefni og atburði. Pólitískt og
hálfpólitískt þras, sem löngum hef-
ur sveimað í kringum íslenskan
atvinnurekstur, fær naumt
skammtað rúm í ritinu. Viðhafnar-
mælgi ennþá minna.
Frá opnun Flugstöðv-
ar Leifs Eiríkssonar er
t.d. sagt í sex línum.
Nafnaskráin gefur
hins vegar til kynna
hvflíkur fjöldi manna
er nefndur í bókinni.
Ljósmyndir eru engar
en teikningar fjöl-
margar og flestar eftir
höfundinn.
Bók þessi þjónar
vissulega sínum til-
gangi. Þetta getur ver-
ið eins konar handbók
flugáhugamanna. En
hún kemur engan veg-
inn í staðinn iyrir hina
yfirgripsmiklu Annála
íslenskra flugmála. Höfundur get-
ur því eftir sem áður haldið áfram
samantekt og útgáfu þeirra.
Erlendur Jónsson
Arngrímur
Sigurðsson.