Morgunblaðið - 14.12.1994, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 14. DESEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þau eru búin að vera voðalega óþæg á meðan þú varst í Kína. Alltaf að hrekkja okkur.
Tillögnr nefndar um bætta umgengni um auðlindir
sjávar varðandi útkast fisks og löndun framhjá hafnarvog
Herða ber viðurlög
og þyngja við síbrot
BEITA þarf veiðileyfissviptingum
og kvótaskerðingum þegar menn
verða uppvísir að því að varpa
nýtanlegum fiski í sjóinn eða landa
framhjá vigt. Viðurlög við þessum
brotum eiga að þyngjast við endur-
tekin brot. Þetta er á meðal niður-
staðna í áfangaskýrslu samstarfs-
nefndar um bætta umgengni um
auðlindir sjávar til sjárvarútvegs-
ráðherra, sem skipaði hana í maí
síðastliðnum.
Nefndin telur einnig, að til að
stemma stigu við útkasti fisks eða
löndun fram hjá hafnarvog sé
mikilvægst að aflaheimildir bygg-
ist á vísindalegri ráðgjöf og að
afli fari ekki fram út aflaheimild-
um.
Stuðla beri að því að það sem
veitt er af fiski komi að landi.
Reglur um veiðar og umgengni
um auðlindina þurfa að vera ein-
faldar, skýrar og öllum kunnar,
og vanti í því sambandi skýrari
lagaákvæði en nú eru í gildi, þann-
ig að hægara sé að kæra fyrir
brot og fá brotlega aðila dæmda
til refsingar.
Samræmi þurfí að vera í afla-
heimildum milli tegunda og veiði-
eftirlit þurfi að vera markvisst og
beinast að vandamálum hvers
tíma. m
Könnun meðal sjómanna
Þannig eigi veiðieftirlit t.d. að
leggja höfuðáherslu á verndun
smáfisks þegar helstu stofnar eru
í góðu ástandi og yngstu árgangar
eru stórir, en leggja aukna áherslu
á að fyrirbyggja útkast og löndun
framhjá vigt þegar aflaheimildir
eru litlar, yngstu árgangar einnig
og uppeldisstöðvar að mestu
lokaðar fyrir veiðum.
Nefndinni var jafnframt falið
að reyna að meta í hve miklum
mæli sjávarafla er varpað fyrir
borð á íslenska fiskiskipaflotanum
og segir í skýrslunni að það starf
sé erfitt. I því skyni að afla vitn-
eskju um útkasts fisks á sjó hefur
nefndin sett af stað úrtakskönnun
meðal íslenskra sjómanna og er
vonast til að hún gefí a.m.k. vís-
bendingu um hvort útkast hafi
fremur aukist eða minnkað að
undanfömu og hvaða tegundum
sé helst hent.
„Nær útilokað má telja að
hægt sé að meta af nákvæmni
með þeim gögnum sem tiltæk eru
hversu miklu er hent af fiski í
sjóinn og hversu miklu er landað
framhjá vigt. Þetta stafar af því
að eðli málsins samkvæmt fer
slíkt athæfi dult og hefur eftirlit
ekki beinst að því sérstaklega.
Sögusagnir hafa hins vegar auk-
ist undanfarið ár. Enda þótt lík-
legt megi telja að sögusagnir geri
meira úr slæmri umgengni en til-
efni er til, eins og oft vill verða,
þá er það samdóma álit nefndar-
innar að umgengni hafi versnað
að undanförnu.“
Nefndin, sem skipuð er fulltrú-
um Farmanna- og fiskimannasam-
bands íslands, Fiskistofu, Haf-
rannsóknastofnun, Vélstjórafélags
íslands, Landssambands íslenskra
útvegsmanna, sjávarútvegsráðu-
neytis og Sjómannasambands Is-
lands, telur að hvati til að henda
físki eða landa fram hjá vigt mynd-
ist helst þegar kvóti er mjög tak-
markaður samanborið við veiði-
getu skipa og þá helst á síðari
hluta fiskveiðiárs.
Besti fiskurinn nýttur
Viðleitni til að gera sem mest
verðmæti úr heimiluðum afla
kunni þá að hafa þau áhrif að
besti fískurinn sé nýttur og lakari
físki hent.
Einnig þegar fiskur hefur
skemmst í veiðarfærum, við sér-
veiðar með smáriðnum veiðarfær-
um fyrir rækju, humar og annað
smávaxið sjávarfang, einnig þeg-
ar fiskurinn er af óhefðbundinni
tegund sem ólíklegt sé að kaup-
andi sé að og þegar sjómenn telji
fiskinn ekki hæfan til vinnslu sök-
um sýkingar, sníkjudýra eða
smæðar.
Kjaramál verslunarmanna
„Við viljum
semja á starfs-
greinagrunni“
Ingibjörg R.
Guðmundsdóttir
ULLGILDIR félag-
ar í samtökum
verslunarmanna
um land allt eru um
15.000. Um 75% tilheyra
Verslunarmannafélagi
Reykjavíkur og lands-
samtökunum tilheyrir
verslunarfólk og skrif-
stofufólk sem ekki starfar
hjá svéitarfélögum og
hinu opinbera.
- Hverjar verða helstu
kröfur í komandi kjara-
sanmingum?
„Það er verið að vinna
þetta hjá landssambönd-
unum og hvert um sig
hefur átt fyrstu viðræður
við VSÍ. Við verslunar-
menn erum að bíða eftir
annarri umferð og aðal-
spurningin í sérkjaravið-
ræðunum er hvort þeir
vilji semja við okkur á
starfsgreinagrunni. Að hægt verði
að taka á ákveðnum hópum í stað
þess að líta á þjóðfélagið í heild.
Það er mjög mikið mál hjá okkur.
Við erum með afgreiðslufólk og
skrifstofufólk og það er gífurlegur
launamunur á þessum hópum,
bæði innbyrðis og milli greina."
- Hvað veldur því?
„Ég kenni afgreiðslutímanum
um að hluta til hvað afgreiðslu-
fólk varðar og þessari hugsun að
það sé alveg nóg að manna búðirn-
ar. Það sé allt í lagi að fá inn
krakka svo dæmi sé tekið eftir
klukkan sex, bara á meðan ein-
hver sé í búðinni. Laun í verslun
hafa farið lækkandi á mjög lön'g-
um tíma. Það þótti tiltölulega góð
staða að vera afgreiðslumaður í
búð fyrir nokkrum áratugum og
heilmikið af fagfólki í greininni
sem hefur sérkunnáttu á öllum
mögulegum sviðum. Sums staðar
fær það greitt fyrir það að hluta,
annars staðar ekki, en afgreiðslan
almennt er orðin mjög illa launuð.
Hvað vinnutímann varðar er opið
á hverjum degi til tíu í sumum
verslunum og frá 1-6 á sunnudög-
um. Forsvarsmenn þeirra segja
að enginn sé nauðbeygður til að
vinna og hægt að fá inn annað
fólk á þessum tímum en dagvinnu-
launin eru miðuð við þetta. Svo
er annað að ekki er hlaupið að
því að fá fólk til að sækja börn
starfsfólks á barnaheimili og sjá
þeim fyrir vistun á kvöldin. Mér
er óskiljanlegt hvernig þeir sem
ekki eiga maka fara að.“
- Hver eru laun verslunar-
manna í dag?
„Afgreiðslufólk fær 48.000-
65.000 krónur en taxtamir fara
ekki hærra. Ætli sé ekki algengt
að fólk fái frá 53.000 upp í 57.000
í nýlenduvöruversluninni og stór-
mörkuðum en hjá skrifstofufólki
er mikill munur milli höfuðborgar-
innar og landsbyggðarinnar. Skrif-
stofufólk fær borgað frá 50.000
upp i um 150.000, sem ekki þekk-
ist hjá afgreiðslufólki.
Kjör þess eru líka mjög
mismunandi innbyrðis,
starfsfólk í byggingar-
vöruverslunum er t.d.
með öðruvísi launasam-
setningu en lagermenn eru á svip-
uðum kjörum og afgreiðslan. Fólki
sem fær borgað eftir taxta fer
fjölgandi í báðum greinum og við
erum með greinar þar sem Iaunin
hafa stöðvast. VR var að gera
kjarakönnun sem birt verður fljót-
lega og ég get ekki greint frá tölun-
um fyrr en þær verða birtar.“
- Eru kjörin mikið lakari úti á
landi?
► INGIBJÖRG Rannveig Guð-
mundsdóttir fæddist 19. ágúst
1949 í Reykjavík. Ingibjörg
varð stúdent frá Verslunar-
skóla Islands árið 1971. Hún var
í sljórn VR 1976-1990, formað-
ur Landssambands íslenskra
verslunarmanna frá 1989 og
fyrsti varaforseti ASÍ frá 1992.
„Já. Ég held að fákeppni ráði
mestu þar um. Mikið af verslunar-
fyrirtækjum hefur lagt upp laup-
ana og kaupfélög hafa mörg átt
í vandræðum. Fólk hefur ekki í
önnur hús að venda. Sama gildir
um skrifstofufólk, það er mikið á
hreinum töxtum úti á landi.“
- Hver er launamismunur milli
kynja hjá aðildarfélögunum?
„Hann er misjafn eftir hópum.
í sumum greinum er enginn sam-
anburður en það kemur fram
hreinn mismunur við kjarakann-
anir, bæði hvað varðar grunnlaun
og heildarlaun, hæst 40%.“
- Hvað um verktöku launa-
fólks í verslun?
„Þessi svokallaða verktaka er
tiltölulega nýtt fyrirbrigði og kem-
ur í kjölfar kreppuástands. Það
er jafnvel verið að taka krakka
eða táninga í verktöku og ætla
þeim að standa skil á virðisauka-
skatti. Þetta þekkist mikið í sjopp-
um og þegar þau biðja um launa-
seðla er þeim sagt að nóg sé af
físki í sjónum. Þau fá einhveija
brúttótölu út og er skipað að koma
og fara eftir hentugleikum. Eitt
það alvarlegasta sem er að gerast
upp á síðkastið er að það er verið
að ala upp hóp unglinga sem finn-
ur að enginn stendur vörð um
hagsmuni þeirra."
- Hvað annað ætlið þið að fara
fram á?
„Aðalatriðið er starfsgreina-
grunnurinn, en fáum við neitun
verðum við að hugsa dæmið upp
á nýtt. Við höfum ekki gert ráð
fyrir því enda fínnst okkur þetta
svo sanngjörn krafa og ekki þurfi
að fara fram á launa-
hækkun fyrir alla þjóð-
ina til þess að laga það
sem bersýnilega er úr
lagi gengið. Og svo aft-
ur sé vikið að vinnutím-
anum er í gildi samningur í Reykja-
vík um að megi vera opið til 18.30
á kvöldin og eitt kvöld í viku til
20.00 og á laugardögum til 16.00.
Einnig segir í samningi að eigi að
bytja að greiða frá níu, en margir
atvinnurekendur vilja opna klukk-
an tíu af því það hentar þeim bet-
ur. Það er alveg nóg að hjá þessum
hópi án þess að ekki sé verið að
reyna að hnika til vinnutímanum."
Fleiri fá nú
laun skv.
taxta