Morgunblaðið - 10.08.1985, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. ÁGÚST 1985
19
fölsku fréttum úr DV og NT. Hitti
ég þann ágæta mann skömmu sfð-
ar og er mér ljóst að þarna sá
hann ekki í gegnum lygavefinn úr
NT og DV og þurfti að gæta hags-
muna stéttarbræðra sinna. Ann-
ars virðast blaðamenn vera furðu
viðkvæmir fyrir gagnrýni á sama
tíma sem þeir hika ekki við að
beita beittum penna sínum um
samborgara sína. Hinsvegar
keyrði um þverbak hjá skríbent
NT, séra Baldri nokkrum Krist-
jánssyni (Benediktssonar, borg-
arfulltrúa Pramsóknar), núver-
andi þénandi presti að Bjarnar-
nesi í Hornafirði. Hann tók þessar
frásagnir DV og NT sem góðar og
gildar og fór lítillækkandi orðum
um okkur hrl. Svein Snorrason i
því sambandi. Hann hafði nokkru
áður veist í skrifum sínum að ísl.
stjórnmálamönnum, er hann kall-
aði verstu nöfnum og sagði m.a. að
þeir væru slíkir aumingjar að þeir
ættu að fá vinnu á Þjóðminjasafni
eða Landsbókasafninu. Kom þar
fram álit klerksins á ágætum
embættismönnum þessara stofn-
ana. Annars virðist landlægt að
beita fúkyrðum í umræðu um
þingkjörna fulltrúa. Hér áður fyrr
var rætt um pokapresta en skrif
séra Baldurs voru meira i ætt við
pokadýr — a la kengúra.
Þá hafa DV og NT fjallað nokk-
uð um málið síðan og kærði ég
m.a. til ríkissaksóknara einn af
fyrri ritstjórum DV vegna leiðara-
skrifa hans. Var í kærunni m.a.
vísað til fyrri dóma og ferils ritstj.
og í þvi sambandi vitnað til
ákvæða hegningarlaga um si-
brotastarfsemi. I leiðara NT 30.
júli er því haldið fram i framsókn
blaðsins i sambandi við Skafta-
málið, að íslendingar verði að
segja börnum sinum að þau geti
ekki náð rétti sinum fyrir dóm-
stólum með lögin að vopni. NT
virðist eins og viðrinislegt af-
styrmi DV eins og oft þar sem
Pramsókn ætlar sér að ná blæ-
brigðum einkaframtaksins. 1 þess-
um áróðri virðist gilda, að sjaldan
er svo leiður að ljúga að ljúfur
verði ekki til að trúa. Þarna er
ekki reynt að hafa það sem sann-
ara reynist heldur reynt að selja
æsifréttir sennilega með i huga
orð Shakespeares — bakbekkja-
rílinn, sem sjaldan er fær um að
skilja annað en skvaldur og
skrípalæti. Annars væri það
áhugavert rannsóknarefni fyrir
félagsfræðinga að kanna hvers
vegna almenningur kaupir svona
dagblöð? Br fólk ekki að leita
sannra frétta?
Bítast hestarnir
Vegna stöðu mála nú verður
opinber umfjöllun um embætti
ríkissaksóknara að bíða, enda hef-
ur embættisfærsla þess verið
kærð til dómsmálaráðherra í sam-
bandi við nokkur atriði málsins og
fleiri kærur væntanlegar. í grein
Skafta Jónssonar kemur fram að
hann vill fría sig ábyrgð af hinni
fáránlegu ákæru í málinu og sama
gerði vararíkissaksóknari við
málflutning í Sakadómi Reykja-
víkur. í ræðu ríkissaksóknara i
Hæstarétti kom fram, að hann
kvaðst ekki hafa samið ákæru-
skjalið heldur einvörðungu léð
nafn sitt þar undir. Þá bítast hest-
arnir er heyið er af jötunni. Fram-
sókn ákæruvaldsins í máli þessu
hefur verið með slíkum endemum
að helst minnir á sögu Cervantes
af þeim félögum Don Kikote og
Sansjó. Þannig reyndi vararíkis-
saksóknari með blekkingum að fá
umbjóðanda minn, dyravörðinn i
Leikhúskjallaranum, er Skafti
veitti líkamsáverka i fólskulegri
ofbeldisárás, til að falla frá skaða-
bótakröfum sinu. Skaðabótamál
þetta varðandi er enn rekið i Borg-
ardómi Reykjavikur, en meðferð
þess beið þar Hæstaréttardóms-
ins. Skafti hefur reynst ófáanleg-
ur til að greiða umkrafðar skaða-
bætur.
Þá gat ríkissaksóknari þess, er
þeir læknarnir Stefán Ólafsson og
Stefán Skaftason veittust að um-
ræddum sakadómara i vetur og
kölluðu hann m.a. óskhyggjudóm-
ara i réttarhaldi Sakadóms
Reykjavikur, að hann gerði þeirra
orð að sínum. Þá lýsti rikissak-
sóknari því yfir að hann legði
embættisheiður sinn að veði í
sambandi við mál þetta og setti
hann ofurþunga i vægi málsins.
Hér hefur því verið beitt ýmsum
brögðum sem yrði heilt legio upp
að telja. { grein hæstv. rikissak-
sóknara »Um opinberan ákær-
anda“ i Úlfljóti 2. tbl. XII árg. seg-
ir m.a.: „Þá myndi það vera mikiil
styrkur fyrir opinberan ákær-
anda, þegar dómstólar tækju
ákærur hans til greina. Ennfrem-
ur myndi eftirlit ráðherra með
embættisfærslu opinbers ákær-
anda geta orðið til þess, að ráð-
herrann tæki upp vörn fyrir hann
gegn tilhæfulausum árásum sem á
hann kynnu að verða gerðar." í
þessu máli féll ákæran að öllu
leyti. Eftir er að vita um viðbrögð
hæstv. dómsmálaráðherra i máli
þessu.
Framsóknin
Lögboðinnar hlutlægni gætti
ekki í ræðu ríkissaksóknara og var
það einkennandi i framsókn máls-
ins. Málflutningur hans var meira
eins og um væri að ræða einka-
talsmann kærandans. Slfkt er
andstætt lögum um meðferð
opinberra mála. Þá birti ríkis-
saksóknari ákæru með fréttatil-
kynningu viku áður i fjölmiðlum
en fyrir lögreglumönnunum og
áfrýjun rúmum mánuði áður í
fjölmiðlum en fyrir hinum ungu
mönnum. Slikt athæfi er andstætt
lögum um meðferö opinberra mála
sbr. 38. gr. 1 74/1974 sbr. grund-
vallarreglur. Hvernig yrði al-
mennum borgara við, ef hann væri
að aka bifreið sinni og hefði opnað
fyrir útvarpið í bifreiðinni og
heyrði slíka frétt um sjálfan sig,
þar sem hann sæti undir stýri?
Væri ekki eðlilegra að ákæra væri
fyrst birt fyrir viðkomandi áður
en birting færi fram í fjölmiðlum.
Pramsóknin i málinu var og meira
í anda sovéskrar stofnanalögfræði
en lögbundinna mannúðlegra
sjónarmiða hins frjálsa heims, þar
sem í öndvegi eru almenn mann-
réttindi einstaklings og grundvall-
arsjónarmið er, að enginn telst
sekur nema sekt hans sé sönnuð
(in dubio pro reo). Verjendur í
opinberu máli sem þessu þurfa að
hafa frammi harða gagnrýni
gagnvart slíkri saksókn m.a. til að
afstýra réttarfarslegum slysum,
sem alltaf geta orðið ef ekki er
gætt löglegra sjónarmiða undir
því álagi, sem dómstólar búa við
hjá jafn þrætugjarnri þjóð og býr
í þessu landi. En þrátt fyrir þenn-
an sovéska blæ á sókn málsins
getum við andað léttara, þar sem
við fengum að heyra það á síðast-
liðnum vetri úr næsta nágrenni
við hús Hæstaréttar, Þjóðleikhús-
inu sjálfu þar sem var baksvið
umræddra réttarhalda, já á sviði
þess var sýnt í vetur leikritiö
„Stalín er ekki hér“.
Opinbert vald og ábyrgð ríkis-
saksóknara skv. íslenskum lögum
er mikið og vægi embættisfærslu
hans þungt á metaskálunum. Hér
er um að ræða í máli þessu heiður
og réttindi opinberra starfs-
manna, sem eru að gegna skyldu-
störfum sínum við erfiðar aðstæð-
ur. Annar aðili er valdur að þeim
aðstæðum. Röng ákæra og þungar
sakargiftir fá snörp andsvör frá
verjendum og harða gagnrýni.
Jafnvel sýknudómur í opinberu
máli kemur inná sakaskrá við-
komandi. Hér er því um að ræða
viðurhlutamikla hagsmuni en ekki
varnir í borgaralegum fjármuna-
rétti.
AÖ lokum
Samkvæmt því sem nú liggur
fyrir ber ríkissaksóknara að taka
til greina kærur mínur m.a. varð-
andi Skafta Jónsson, að þvi er
varðar rangar sakargiftir, fólsku-
lega ofbeldisárás á dyravörðinn og
einnig sama varðandi löggæslu-
mennina, svo sem varðstjórann,
þar sem Skafti játar að hafa ráð-
ist á hann en muni ekki hvort
hann lamdi eða sparkaði i hann.
Þá eru ýmis önnur atriði í emb-
ættisfærslu rikissaksóknara sem
þarfnast opinberrar skoðunar í
máli þessu.
í skilmerkilegu viðtali við hinn
vandaða embættismann, Hallvarð
Einvarðsson, rannsóknarlögreglu-
stjóra, i Morgunblaðinu 4. mars
vitnar hann m.a. til ummæla Jón-
atans heitins Hallvarðssonar,
fyrrum forseta Hæstaréttar ís-
lands: „Störf sín vinna lögreglu-
menn frekar en nokkrir aðrir fyrir
opnum tjöldum. Þeir og verk
þeirra fá ekki dulist. Verður
mönnum því tíðræddara um störf
lögreglumanna en flestra annarra,
og eru oft um þau felldir ómildir
dómar. En minnast mega menn
þess, að lögreglumenn verða oft án
nokkurs fyrirvara og án teljandi
íhugunar að taka ákvarðanir og
framfylgja þeim hiklaust, jafnvel
þó um ina mestu áhættu þeirra
sjálfra eða annarra sé að tefla. Er
hollt að þetta sé haft i huga, er
slík verk eru siðan metin í góðu
tómi af æðri stjórnvöldum eða
öðrum.“
Höfbmdmr er bæstmréttarlögmmdur.
L ± 3-
Þeir félagar Þórhallur Oskarsson og Þorvaldur Vestmann voru að mæla fyrir
nýrri laxeldisstöð á túni rétt við Húsavík sem á að vera tilbúið í haust.
Bjartsýnir þrátt fyr-
ir svartsýnisspádóma
„VERIÐ er að ganga frá hluta-
félagsstofnun og erum við mjög
bjartsýnir þrátt fyrir svartsýn-
isspádóma,“ sögðu þeir Þorvaldur
Vestmann og Þórhallur Óskarsson
í samtali við blaðamann Morgun-
blaðsins, en þeir voru að mæla út
fyrir nýrri laxeldisstöð í vikunni,
sem á að rísa rétt við Húsavík.
„Húsið verður væntanlega til-
búið í haust, 8x17,70 metrar að
stærð. Við erum að leita eftir
sumaröldum seiðum til að geta
verið með sjógönguseiði næsta
sumar. Það er ekki enn ákveðið
hvaðan seiðin koma, en við von-
umst til að fá þau úr héraðinu. Við
gerum ráð fyrir að stöðin geti
annað 40.000 seiðum á ári.“
Austur-Barðastrandarsýsla:
Kjörmannafundur
um fulltrúa
H. ágÚNt, Miöhúmm A-Barö.
Kjörmannafundur var haldinn í
Austur-Barðastrandarsýsiu í hótel
Bjarkarlundi á miðvikudag.
Hlutverk þessa fundar var að
ræða stöðu landbúnaðarmála og
kjósa fulltrúa á aðalfund Stéttar-
sambands bænda til tveggja ára.
Á fundinn mættu meðal ann-
arra Guðmundur Stefánsson, hag-
fræðingur stéttarsambandsins, og
Guðmundur Ingi Kristjánsson,
stjórnarmaður þess.
Miklar umræður urðu eftir er-
indi Guðmundar Stefánssonar og
kom þar fram að útlit hafi sjaldan
á aðalfund
verið dekkra síðan 1930 til ’40.
Þó nokkuð var deilt á Samband
íslenskra samvinnufélaga fyrir
lina stefnu í sölumálum búvara og
á ríkisstjórnina fyrir þá svörtu
mynd sem blasir við of stórum
hópi bænda, sérstaklega á jað-
arsvæðum.
Þórður Jónsson, bóndi f Árbæ,
og Halldóra Játvarðardóttir,
bóndi i Miðjanesi í Reykhólasveit,
voru kjörin fulltrúar Austur-
Barðastrandarsýslu á aðalfund
Stéttarsambands bænda.
Sveinn
Sjúkur maður sóttur í
Herðubreiðarlindir
Björk, Mýritnnreil, 8. ágiuL
KLUKKAN sex f morgun var beðid
um flugvél frá „Mýflugi" hf. til að
sækja mann sem veikst hafði í
Herðubreiðarlindum.
Brá Tryggvi Jónsson flugmaður
snögglega við og sótti manninn og
flutti á AðaldalsflugvöU. Þar beið
þá sjúkrabíll og læknir. Var hinn
sjúki síðan fluttur i sjúkrahúsið á
Húsavík. Þess má geta að aðeins
leið ein klukkustund frá þvi að
beiðnin barst úr Herðubreiðar-
lindum og þar til hinn sjúki var
kominn undir læknishendur.
Kristján