Morgunblaðið - 27.09.1997, Qupperneq 18

18 LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 1997
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
"1
Mælti Palme með banda-
rísku herliði á Islandi?
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
FULLYRÐINGAR um að Olof
Palme þáverandi forsætisráðherra
Svíþjóðar hafi í samtali við Ólaf
Jóhannesson forsætisráðherra
1973 mælt með veru bandarísks
herliðs á íslandi hafa aftur skotið
upp kollinum í Svíþjóð og nú sem
ívaf í deilum um NATO-aðild. Pi-
erre Schori þróunarráðherra og
fyrrum náinn samstarfsmaður
Palmes tekur því fjarri í athuga-
semd í Svenska Dagbladet í gær
að Palme hafi haft þessa skoðun.
I stuttri athugasemd á leiðara-
síðu blaðsins 23. september bendir
Thomas Gúr leiðarahöfundur á að
það sé undarlegt að eftir því sem
samband Svíþjóðar og NATO verði
meira því örvæntingarfyllri verði
andstæðingar NATO-aðildar í
málflutningi sínum. Skrif Gúrs
spretta af blaðafregnum af fundi
Göran Perssons forsætisráðherra
og Javier de Solana framkvæmda-
stjóra NATO fyrr í vikunni, þar
sem sagði að Persson hefði sagt
að Svíar myndu „aldrei" veita
bandalaginu öryggistryggingu.
Gúr rifjar þá upp hvernig Svíar
hafí á sínum tíma hugleitt að
smíða sér kjamorkuvopn. Frá
þeirri áætlun hafi þeir horfið, og
í stað þess samþykkt að vera und-
ir kjarnorkuvopnahlíf Bandaríkj-
anna og gert upp flugvelli á aust-
urströnd Svíþjóðar svo þeir gætu
nýst flugvélum NATO, búnum
kjarnavopnum, á leið til eða frá
Moskvu. „Og einmitt þess vegna
Samtal við Ölaf
Jóhannesson
tengt sænsku deil-
unni um NATO
réð Olof Palme íslendingum bak
við tjöldin frá því að reyna að
koma bandarískum kjarnorku-
styrk frá Keflavíkurflugvelli.“
Það eru þessi orð um afskipti
Palmes, sem leiddu til svars Schor-
is í gær. Schori er einn af fáum
jafnaðarmönnum í fremstu línu af
kynslóð samstarfsmanna Palmes
og með þeim var náið samstarf,
þó Schori væri töluvert yngri en
Palme. Schori segir að í skrifum
sínum reyni Gúr enn að eigna
Palme skoðanir, sem alls ekki hafi
verið hans. Forsendur sínar sækir
Gúr í bók Leif Leiflands, „Frostens
Ár“, sem sagt hefur verið frá í
Morgunblaðinu. Samkvæmt henni
átti Palme að hafa rætt við Ólaf
á Norðurlandaráðsþingi 1973 og
er þar stuðst við minnisblað frá
Henry Kissinger fyrrum utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, en hann
hafði frétt af samtalinu.
Palme tók mið af
raunveruleikanum - ekki
aðeins hugmyndafræði
Schori hafnar því að gild heim-
ild sé fyrir afskiptum Palmes, sem
gangi þvert á „eðli hans og skoð-
anir“. Schori heldur því fram að
íslenskir stjórnmálamenn, sem
verið hafi á Norðurlandaráðsþing-
inu, kannist ekki við þessar um-
ræður Paimes og Ólafs, enginn
kannist við þær. Sama eigi við um
eftirgrennslan í skjalasöfnum.
Ennfremur segir Schori að Gúr
gangi enn lengra, þegar hann haldi
því fram að „Palme hafi samþykkt
bandarísk kjarnavopn á íslandi“.
„Sá sem vill láta taka sig alvar-
lega veit að ísland hefur aldrei
leyft kjarnavopn á sínu svæði,“
segir Schori. „Þegar spurningunni
um kjarnavopn á Keflavíkurvelli
hefur skotið upp hefur íslenska
stjórnin látið kanna málið og nið-
urstaðan hefur alltaf verið að ekki
væri hægt að finna nein rök fyrir
slíkum fullyrðingum. Er ekki kom-
inn tími til að Gúr láti af söguföls-
unum sínum?“
Gúr vitnar hins vegar í skjöl
máli sínu til stuðnings og bendir
síðan á að pólitískt raunveruleika-
skyn Palmes hafi ekki verið í takt
við þá hugmyndafræðilegu mynd,
sem ýmsir vilji draga upp af hon-
um. Gúr segist ekki hafa þrek til
að deila við Schori um eðli Pal-
mes. Hins vegar séu skýrar heim-
ildir fyrir því í sænskri utanríkis-
og öryggisstefnu, bæði á tímum
Palmes og forvera hans, Tage
Erlanders, að bæði hafi verið not-
ast við tvöfaldan boðskap og opin-
berar lygar í ákveðnu augnamiði.
Atlantis á
leið til Mír
BANDARÍSKU geimfeijunni Atl-
antis var skotið á braut um jörðu
frá Canaveral-höfða í fyrrinótt með
bandaríska geimfarann David
Wolf, sem á að fara um borð í rúss-
nesku geimstöðina Mír um helgina.
Wolf veifar hér til áhorfenda fyrir
geimskotið, en hann á að leysa af
hólmi landa sinn Michael Foale,
sem hefur verið í Mír frá því í
maí. Gert er ráð fyrir að Wolf verði
í geimstöðinni þar til í lok janúar.
Yfirmenn bandarisku geimferða-
stofnunarinnar NASA ákváðu dag-
inn áður að senda Wolf í Mír eftir
að hafa gaumgæft skýrslur um
öryggi geimstöðvarinnar vegna
tíðra bilana í henni að undanförnu.
„Ég vona að David hafi munað eft-
ir skrúfjárninu sínu til að aðstoða
við viðgerðirnar i Mír,“ sagði móð-
ir geimfarans glettnislega skömmu
fyrir geimskotið.
Semja um
frið í
sjónvarpi
Kaupmannahöfn. Morgnnblaðið.
VÉLHJÓLAGENGIN, sem hafa
vakið skelfingu í Danmörku og
víðar á Norðurlöndum, segjast
nú hafa samið frið. Fulltrúar
gengjanna voru klæddir leður-
vestum merktum Vítisenglum
og Bandidos, stríðandi klúbbun-
um tveimur, þegar þeir tókust
í hendur á sjónvarpsskjánum í
fyrrakvöld og sögðu að stríðsöx-
in hefði verið grafin.
Það hefur vakið undrun og
reiði ýmissa að fulltrúar svo
vafasamrar félagsstarfsemi
skuli fá að rækja almannatengsl
á þennan hátt. Átján mánaða
átök klúbanna hafa kostað 5
manns lífið og 38 hafa særst.
H é r e r tá
a ð ti ú. e r
í viðskiptu