Morgunblaðið - 27.09.1997, Blaðsíða 24

VIKU
LM
MORGUNBLAÐIÐ
24 LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 1997
Dýrgripir
þýska
rákakó-
stílsins
Þýski rókokóstíllinn varð aldrei svo fágað-
ur sem franski rókokóstíllinn var. Hin
þýski stíll lagði upp úr stórfenglegum
heildarsvip, þar sem húsgögn voru hlaðin
„barokk spennu“, sem gáfu honum sér-
stakan svip. Þetta veldur því að Frakkar
eru tregir til að viðurkenna þýskan
rókokóstíl sem raunverulegan rókokóstíl,
skrifar Sigríður Ingvarsdóttir, sem fjallar
hér um rókokótímabilið í Þýskalandi og
Austur-Evrópu á 18. öld.
EGAH þrjátíu ára stríðinu
lauk 1648 var að vonum
víða ófagurt um að litast í
Þýskalandi. I stórum landshlutum
gaf að líta eyddar sveitir og brunn-
in þorp. íbúamir höfðu ýmist týnt
lífinu eða hrakist á vergang.
Þegar Þýskaland hafði náð sér
eftir hörmungar styrjaldarinnar
var hafist handa við að endurreisa
og stækka byggingar. Furstar end-
urbyggðu hallir sínar og leituðust
við að hafa þær stærri og glæsi-
legri en fyrr. Þetta átti einkum við
í Suður-Þýskalandi og Rínardal
þar sem kaþólsk trú hélt velli. I
Suður-Þýskalandi gætti sterki-a
áhrifa frá Ítalíu. Barokkstíllinn
hafði verið ríkjandi í Þýskalandi,
en í byrjun 18. aldarinnar fór hann
að fjara út unz hann leið undir lok.
í norðurhluta Þýskalands gætti
hins vegar áhrifa stíls Lúðvíks
XIV, eða barokkstflsins, í langan
tínia.
Áður en lengra er haldið, er rétt
að geta þess, að með Þjóðverjum
er hér átt við alla þýskumælandi
SPEGLASALUR í Amalíuborg, eftir Cuvillies.
SKÁPUR með
skattholi úr hnotu,
fflabeini, brons-
skreytingu og inn-
lögn, frá 1738. Eft-
ir Franz Anton
Hermann frá Ma-
inz. Innlögnin og
bronsskreytingin
eru dæmigerð fyr-
ir húsgögn frá Ma-
inz á þessum tíma.
menn að Svisslendingum undan-
skildum. Stundum eiga samt aðrar
þjóðir, sem í ríkinu bjuggu, hlut að
máli, einkum Slavar, sem voru fjöl-
mennir í löndum Habsborgara og
einnig í nýfengnum lénum kjör-
furstanna í Brandenburg. Hvert
hinna mörgu þýsku ríkja átti hvert
sína sérstæðu sögu. Samt var leit-
ast við að halda við lýði yfirvarpi
sameinaðs þýsk ríkis. Ennþá hét
svo að keisarinn væri stjórnandi
ríkisins, þótt hendur hans væru
bundnar í þeim efnum. Rfldsborgir
voru margar og blómguðust marg-
ar umhverfis hirðir, herbúðir og
annað umstang furstanna, sem oft
höfðu lamandi áhrif á aðra þegna
þeirra en þá, sem næstir voru vett-
vangi og framfleyttu sér á alls
kyns þjónustu á þágu yfirstéttar-

Rauðir draumar
DRAUMSTAFIR Krisljáns Frímanns
_ Mynd/Kristján Kristjánsson
SYMFON haustsins í rauðum draum.
HEIMUR draumsins er óháður
tíma, þar kemur hvorki haust né
vetur og veðrið er ekki veður þótt
sviptingar verði. Draumurinn not-
ar hins vegar Hti og áferð árstíða
sem tákn í mynd dreymandans af
eigin tilfinningum, túlkun hans á
umhverfinu og ímynd draumsins
af aðstæðum tímans í öðru rúmi og
víddum. Nú þegar haustar í ytri
heimi okkar þar sem lykt, bragð,
sjón, heyrn og tilfinning eru þættir
sem gera okkur kleift að „lifa“ með
haustinu og skynja meðvitað
skamma tilveru þess, þá getum við
vakað með þessum breytingum tfl
skilnings á draumnum og notkun
hans á skeiði haustsins í tákn-
myndagerð sinni. Haustið fellir
ham sumars og undirbýr jörðina
fyrir svefn vetrar: Það afklæðir
gróandann og notar „íbtin“ sem
brekán til verndar jörð gegn kulda
vetrar. Það breytir skapgóðum
vindum sólskinsdaga í hryssings-
legar kveðjur, blautar og kald-
ranalegar. Það dregur tjald myrk-
urs yfir sviðið og fer úr gulum lit-
um í rauða sem síðan samlagast
jörðinni í brúnum og svörtum tón-
um. Rauður litur haustsins er í
leiktjaldi liðins tíma, hann er fald-
urinn í hött Verðandi og skartið í
eyrum Skuldar. Rautt er tákn-
gervingur ólíkra afla í vöku sem
draumi og hann á sem litur lengri
sögu en aðrir litir og er sem slíkur
fom túlkunarlitur á eðlisþætti
mannsins og ytri aðstæður sem
glögglega má sjá í myndum frum-
manna og lesa úr textum Biblíunn-
ar. Hann er frá upphafi merki
orku í víðustu mynd og tákn þeiira
krafta sem skapa þennan heim. í
kínverskri leikhefð merkir hann
heiðarleika, hreinskilni og traust.
Hjá Maya indíánum í Suður-Amer-
íku var hann velgengnistákn og
sigurmerki. Indverjar rjóða rauð-
um bletti á enni sér sem ímynd
þriðja augans - auga viskunnar
og í kristni er rauður litur tákn
Krists. Rauði liturinn skírskotar til
jákvæðrar orku í blöndun sinni við
aðra liti: Við blátt - trúarlegt
tákn, framsýni, upphefð. Við gult
- guðleg nánd, eðalmerki, hreins-
un. En rauði liturinn er einnig
breytflitur sem knýr hið veika til
styrkleika, reiði tfl meðvitaðrar
orku, kraft sköpunar til fullkomn-
unar og löngun til fullnægju. Þeg-
ar guð rauða litarins „Vulcan“
reiddist gerðum konu sinnar, þreif
hann kolamola og kreisti svo úr
varð demantur, æðstur eðalsteina.
Báðir draumarnir eru innhverfir
en tengjast ytri aðstæðum, táknin
tala fyrir hönd sálarinnar og sjálfs-
ins.
Draumur frá „MEL“
Mér fannst ég standa á svölum í
blokk sem ég bý í, en í draumnum
voru svalimar stórar og náðu yfir
alla blokkina. Eg halla mér fram á
handriðið og horfi út sundið ásamt
fleira fólki sem þama var. Þá kem-
ur breiðþota fljúandi inn til lend-
ingar rétt fyrir framan okkur og
mér fannst engin hús nálæg. Hún
snýr sér með bakið í okkur og
lækkar flugið, þá sé ég að hún er
að missa jafnvægið, vinstri væng-
urinn titrar og skyndilega kemur
svartur strókur aftur úr henni og
hún brotlendir á hvolfi beint fyrir
framan mig en mér er ekkert
bragðið. Við brotlendinguna kem-
ur stór rifa á síðu vélarinnar og ég
geri mér grein fyrir að allir í vél-
inni séu látnir. Mér fannst ég
kannast við konu í vélinni (sem var
að koma frá Dublin) en get ekki
munað nafnið en fannst hún vera
kona Braga mágs míns. Mér varð
ekkert um að sjá líkin og hugsaði
að það kæmu brátt björgunar-
menn. Eg fór samt niður að vélinni
og inn um rifuna og kem inn í far-
angursgeymsluna en ekki farþega-
rýmið. Þar er taska konunnar
brotin og í henni tveir naggrísir og
kettlingur, allir lifandi. Ég verð
glöð og tek þá með mér inn í
blokkina sem er ekki lengur blokk,
heldur strandhús (íbúðar), ég geng
inn eins og ég eigi heima þarna,
inni er eitthvert fólk. Ég geng inn
í herbergi og rétti litlum tælensk-
um stúlkum dýrin, þær verða mjög
glaðar en ég fer fram og finnst
björgunarmennimir nálægir, ég
geng yfir stofuna með eitthvað á
bakka og verð hissa þegar ég lít
niður og sé að ég er berfætt og
geng í matar“slabbi“ sem er um
alla stofuna. Ég geng út á svalir
(blokkin) og það er orðið rokldð, ró
færist yfir mig og ég hugsa um
konuna og það hljóti að vera skrýt-
ið að fara utan og koma ekki aftur,
heldur deyja.
Ráðning
Þú ert hjartahlý manneskja (býrð í
blokk (þú) með stóram svölum) og
vilt öllum vel en hjartahlýja þín er
misskilin af samferðafólki í lífinu
(kona frá Dublin) sem hefur í för
með sér áfall (breiðþotan (sálin)
fórst) sem kostar umhugsun og I' j
jafnvel vinslit en þetta áfall er ekki
alvarlegt (varð ekkert bragðið) og L
þú eflist að verðleikum (naggrís-
irnir - þolinmæði, kettlingarnir -
lipurð, sjálfstæði), eignast ný mið
(strandhúsið), nýja vini (tælensku
stúlkurnar) og víðsýni (matar-
slabbið - næring hugans). Þú
stendur með pálma í hönd.
Draumur „K.B.“
„Eg var á ferð í rauðum bíl með
tveim konum, ég sat í miðju aftur-
sæti og teygði mig fram til þeirra.
Allt í einu sá ég að sjór flæddi yfir
veginn (malarvegur), bflstjórinn
hélt óhikað áfram. Elgurinn jókst í