Morgunblaðið - 27.09.1997, Blaðsíða 34

* 34 LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Þjónusta við
aldraða - hver
borg-ar hvað?
AÐ UNDAN-
FÖRNU hefur mikið
verið rætt og ritað um
fjármál aldraðra. Á
aðalfundi Landsam-
’ taka aldraðra í maí sl.
var m.a. til umfjöllun-
ar greiðsluþátttaka
aldraðra í þjónustu
sem sérstaklega er
ætluð öldruðum og
skipting kostnaðar
milli ríkisins, sveitar-
félaga og aldraðra
sjálfra.
Um skiptingu verk-
efna milli ríkis og
sveitarfélaga er varð-
ar þjónustu við aldr-
aða sérstaklega er kveðið á um í
lögum um málefni aldraðra frá
1989. Samkvæmt lögunum ber
TÞ' ríkinu að annast fjármögnun
stofnanaþjónustu við aldraða, s.s.
hjúkrunarheimili, dvalarheimili,
dagvistun og heimahjúkrun aldr-
aðra sem veitt er frá heilsugæslu-
stöðvum. Sveitarfélög annist hins
vegar opna öldrunarþjónustu sem
m.a. er félags- og tómstundastarf
og félagsleg heimaþjónusta, s.s.
heimilishjálp og heimsendur mat-
ur. Kostnaður við rekstur öldrun-
arþjónustu er þannig fjármagnað-
ur með skatttekjum ríkissjóðs og
útsvarstekjum sveitarfélaganna en
einnig með umtalsverðum tekjum
frá öldruðum sjálfum, þeim er
þjónustunnar njóta. Hlutur þjón-
ustuþeganna er mismikill eftir því
hvaða þjónustu um er að ræða.
Á meðfylgjandi töflum má sjá
hvernig greiðsluhlutdeild í þjón-
ustu við aldraða skiptist hlutfalls-
lega milli þessara þriggja aðila.
Það sveitarfélag sem hér um ræð-
ir er Reykjavík þar sem undirrituð
þekkir best til. Byggt
er á meðaltalskostn-
aði á hveija einingu
miðað við árið 1996
þar sem niðurstöðu-
tölur þess árs liggja
nú fyrir.
Heildarkostnaður
Reykj avíkurborgar
vegna heimilis-
hjálparinnar á árinu
1996 var rúmar 379
milljónir króna. Á
móti þessum kostnaði
komu tekjur frá þjón-
ustuþegum er numu
rúmum 20 milljónum
króna eða um 5,3%.
Gjaldskrá fyrir heim-
ilishjálp í Reykjavík gerir ráð fyrir
að einstaklingur með tekjur um-
fram 56 þúsund kr. á mánuði
greiði fyrir heimilishjálp kr. 218 á
klukkustund (var 209 kr. 1996).
Hann greiði þó aldrei hærri upp-
hæð en sem nemur 75% af tekjum
umfram 56 þúsund kr. á mánuði.
Samsvarandi tekjuviðmiðun fyrir
hjón eru 83.000 kr. á mánuði.
Þegar hlutur aldraðra er skoð-
aður í stofnanaþjónustu er hér litið
svo á að bætur almannatrygginga,
ellilífeyrir og tekjutrygging, séu
þær tekjur sem íslenska ríkið
tryggir hveijum þeim er náð hefur
67 ára aldri og tryggður eru skv.
iögum um almannatryggingar,
hvort heldur hann býr á stofnun
eða í eigin húsnæði. Heimilisuppbót
og sérstök heimilisuppbót eru rétt-
indi sem falla niður við það að við-
komandi flytur á stofnun.
Hin síðari ár hefur öldrunar-
þjónusta í vaxandi mæli verið fjár-
mögnuð með greiðsluþátttöku frá
öldruðum sjálfum. Margt bendir
tii þess að sú þróun muni halda
Sigurbjörg
Sigurgeirsdóttir
Tafla I. Þjónusta: Eining: Reykjavík: Þjónustuþesri: Samtals:
Heimilishjálp: Klukkustund: 451 kr. (68%) 209 kr. (32%) 660 kr.
Heimsendur matur: 1) Einn matarbakki: 151 kr. (26%) 420 kr. (74%) 571 kr.
Heitur hádegisv.: 2) Einn málsverður: 54 kr. (14,5%) 320 kr. (85,5%) 374 kr.
Akstursþjónusta: 3) Ein ferð heiman/heim: 276 kr. (48%) 300 kr. (52%) 576 kr.
1) Hér er dreifingarkostnaður meðtalinn í meðalverði.
2) Heitur hádegisverður seldur í félagsmiðstöð. Dreifingarkostnaður ekki meðtalinn.
3) Kostnaður vegna akstursþjónustu er breytilegur eftir heimaþjónustuhverfi. Útreikningur byggir á kostnaði
félags- og þjónustumiðstöðvarinnar við Bólstaðarhlið 43.
Tafla II. Þjónusta: Eining: Ríkið: Þjónustuþegi: Samtals:
Dagvistun- 4) Einn dagur á dagvist: 1.674 (77%) 500 (23%) 2.174
Heimahjúkrun: 5) Vitjun: 100%
Dvalarheimili: 6) Dvalargjald á mánuði: 48.285 (54%) 41.295 (46%) 89.580
Hjúkrunarheimili: 7) Dvalargjald á mánuði: 174.465 (81%) 41.295 (19%) 215.760
4) Hér er tekið daggjald Dagvistar aldraðra við Dalbraut 21-27, sem Reykjavíkurborg rekur.
5) Meðalkostnaður á vitjun í heimahjúkrun á árinu 1996 lá ekki fyrir, en allur kostnaður vegna heimahjúkrun-
ar greiðist af ríkissjóði.
6) Miðað við 30 daga mánuð og daggjald kr. 2.986 á dag. Einstaklingur með ellilífeyri og tekjutryggingu,
kr. 41.295 á mánuði og aðrar tekjur innan við kr. 28.093 sem eru þær aðrar tekjur sem hann má hafa áður
en hann fer að taka frekari þátt í greiðslu dvalarkostnaðar á dvalarheimilinu. Ellilífeyrir og tekjutrygg-
ing hans frá almannatryggingum ganga upp í dvalarkostnaðinn og verða þannig hluti af því daggjaldi
sem Tryggingastofnun greiðir viðkomandi dvalarstofnun. Hafi hann aðrar tekjur en bætur almannatrygg-
inga umfram kr. 28.093 á mánuði hækkar greiðsluhiutfall hans í daggjaldinu en hlutfall ríkisins lækkar.
7) Hér er gengið útfrá 30 daga mánuði og meðalhjúkrunargjaldi þriggja hjúkrunarheimila í Reykjavík eins
og það er gefið upp í fjárlögum ársins 1997. Föst fjárlög umreiknuð í daggjald. Við það að einstaklingur
flyst á hjúkrunarheimili til Iangdvalar falla bætur hans frá almannatryggingum niður. Hér er þó litið á
óskertan ellilifeyri og tekjutryggingn sem hlut hans í hjúkrunargjaldinu. Tekjuviðmið annarra tekna hjá
íbúum á hjúkrunarheimili eru kr. 22.570 á mánuði frá 1. september sl. Fjárlög gera ráð fyrir að aðrar
tekjur umfram þessa upphæð megi reikna sem sértekjur viðkomandi heimilis er virki til lækkunar fram-
lags ríkisins.
áfram. Okkar bíða viðamikil verk-
efni í uppbyggingu öldrunarþjón-
ustunnar hér á landi þó margt
hafi áunnist á undanförnum árum.
Þessi verkefni kosta umtalsverðar
fjárhæðir. Það er einnig ljóst, að
það að aðhafast ekkert, mun einn-
ig hafa kostnað í för með sér, þó
þeirri spurningu hafi ekki verið
svarað, hve mikill sá kostnaður
kynni að verða.
Meðal vestrænna þjóða hefur
það verið metnaðarmál að byggja
upp fjölbreytilega þjónustu við
aldraða. Leitast er við að hafa
skipulag þjónustunnar með þeim
hætti að öldruðum gefist tækifæri
til að velja mismunandi leiðir til
að mæta sannanlegri þörf fyrir
þjónustu. Forsenda þess að aldrað-
ir geti við slíkar kringumstæður
valið sér þá þjónustu sem til boða
stendur er að þeir hafi ráð á að
færa sér hana í nyt. Ef svo fer
sem horfir að öldruðum verði ætl-
að að taka í vaxandi mæli beinan
Brýnasta verkefnið í
málefnum aldraðra er,
að mati Sigurbjargar
Sigurgeirsdóttur, skýr
stefnumörkun stjórn-
valda sem felur í sér
áætlun til 15-20 ára.
þátt í greiðslu kostnaðar við öldr-
unarþjónustu er hætt við að lítið
sitji eftir ef kjarabætur sem vinn-
ast þeim til handa eru umsvifa-
laust teknar aftur með sköttum
og tekjutengingum. Þá verður til
lítils að tala um valkosti í öldrun-
arþjónustu.
Nýlegar rannsóknir sýna að
skipulag þjónustunnar við aldraða,
samsetning hennar og innbyrðis
tengsl hafi meiri áhrif á kostnað
við heilbrigðisþjónustu en hækk-
andi hlutfall aldraðra af heild-
aríbúafjölda. Markviss fjármála-
stýring getur í þessum málaflokki
sem öðrum verið áhrifaríkt tæki
til að ná fram hagræðingu við
skipulag og stjórnun þjónustunnar
og skynsamlegri nýtingu úrræða.
Þá gætir áhrifa lögmáls framboðs
og eftirspurnar einnig á þessum
markaði. Markviss fjármálastýr-
ing kallar á skýrari stefnumörkun
yfirvalda. Yfirlýst markmið kalla
á viðeigandi aðgerðir. Að því er
varðar stefnumörkun í málefnum
aldraðra eru 4-5 ár of stuttur tími.
Skýr stefnumörkun yfirvalda sem
felur í sér áætlun til 15-20 ára
er núna eitt brýnasta verkefnið í
málefnum aldraðra.
Höfundur eryfirmaður
öldrunarþjónustudeildar
Félagsm&lastofnunar
Reykja víkurborgar.
Reikiheilunar- og sjálfstyrkingarnámskeið
Hmðfá þátttakendur út ^
úr slíkum námskeiðum?
* Læra að nýta sér orku til að lœkna sig
(meðfœddur eiginleiki hjá öllum)
ogleða koma sér í orkulegt og tilfinningalegt jafnvœgi.
4f- Lœra að beita hugarorkunni á jákvœðan og uppbyggilegan
hátt, í staðinn fyrir að beita henni til niðurrifs.
* Lœra að hjálpa öðrum til þess sama.
Námskeið i Reykjavík:
7.-9. okt. 1. stig, kvöldnámskeið.
11. -12.okt. I. stig, helgarnámskeið.
l4.-16.okt. II. stig, kvöldnámskeið.
Sáttmálinn. Hamingju og hugrœktarnámskeið.
4.-5. okt., helgarnámskeið, Jyrri hluti.
12. -14. nóv., kvöldnámskeið, seinni hluti.
Upplýsingar og skráning í síma 553 3934 kl. 10-12 virka daga.
Guðrún Óladóttir, reikimeistari.
Brúðhjón
Allnr borðbiinaður Glæsileg gjdíavara Briíðarhjóna listar
ýr,i//rX\\svV VF.RSL UNIN
Laugavegi 52, s. 562 4244.
Skipulega unnið að málefnum
fatlaðra í framhaldsskólum
MORGUNBLAÐINU hefur bor-
ist eftirfarandi athugasemd frá
menntamálaráðuneytinu:
„í fréttatíma Stöðvar 2 þriðju-
daginn 23. september sl. var frétt
og viðtal við Jón Snorrason um
að tveimur fötluðum drengjum
hafi verið neitað um skólavist í
Borgarholtsskóla nú í haust. 25.
september birtist síðan í Morgun-
blaðinu grein eftir foreldra þessara
drengja þar sem efast er um að
fatlaðir nemendur njóti jafnréttis
á við aðra til skólagöngu í fram-
haldsskóla. Gerð er athugasemd
um að þroskaheftum og fjölfötluð-
um nemendum standi aðeins til
boða tveggja ára nám á fram-
haldsskólastigi meðan aðrir nem-

LOFTA
PLÖTUR
OG LÍM
Nýkomin sending
EINKAUMBOÐ
P.P0RGRÍMSS0N & G0
Ármúla 29 - Reykjavík - sími 38640
endur hafi tækifæri á að stunda
nám mun lengur.
Varðandi lengd náms fyrir
þroskahefta er það stefna ráðu-
neytisins að byggja upp heildstætt
tveggja ára nám í framhaldsskóla
fyrir þá áður en ákvörðun er tekin
um lengra nám. Brautir á fram-
haldsskóla eru allt frá hálfu ári
til fjögurra ára og því mjög mis-
munandi hve nemendur eru lengi
í skólanum. Það fer því víðs fjarri
að nám á öllum brautum taki fjög-
ur ár.
Sem betur fer hafa fatlaðir
nemendur í auknum mæli sótt í
framhaldsskólanám. Eftir að
grunnskólinn var fluttur til sveit-
arfélaganna hefur verið ákveðið
að allir nemendur ljúki þar skóla-
göngu við 16 ára aldur og fari þá
í framhaldsskóla ef hugur þeirra
stendur til þess. Þetta á við um
fatlaða nemendur eins og aðra.
Framlög til kennslu fatlaðra nem-
enda í framhaldsskólum hafa auk-
ist jafnt og þétt á síðustu árum
og hafa t.d. nálega þrefaldast frá
árinu 1994. Jafnframt hefur fjár-
framlag til Fullorðinsfræðslu fatl-
aðra aukist úr 52 milljónum í 72
milljónir á sama tíma. Það er því
ljóst að þessi málaflokkur hefur
verið efldur verulega síðustu ár.
í mörgum framhaldsskólum
hafa verið stofnaðar deildir fyrir
fatlaða nemendur og þar sem fjöldi
þeirra gefur ekki tilefni til stofnun-
ar sérstakrar deildar hafa nemend-
ur fengið stuðning og sérkennslu.
í Reykjavík hafa þroskaheftir
nemendur verið í Öskjuhlíðarskóla
til 18 ára aldurs hingað til. Á þessu
varð breyting nú í haust og hófu
flestir nemendur sem voru í 10.
bekk í Öskjuhlíðarskóla nám í
Borgarholtsskóla. í framtíðinni er
ráðgert að a.m.k. tveir framhalds-
skólar í Reykjavík bjóði fram nám
fyrir þroskahefta nemendur. Það
fer eftir fjölda þeirra sem útskrif-
ast úr 10. bekk grunnskólans á
svæðinu.
Það er stefna ráðuneytisins að
framhaldsskólinn geti tekið á móti
öllum nemendum sem útskrifast
úr grunnskóla eins og kveðið er á
um í lögum.
Að þessu er unnið m.a. með
gerð nýrrar aðalnámskrár sem nú
er unnið að. Þar er m.a. gert ráð
fyrir námskrám fyrir þroskahefta
nemendur.
Hvað varðar skólavist þessara
tveggja drengja sem gerð var að
umtalsefni í ofannefndu sjónvarps-
viðtali og í greininni í Morgunblað-
inu taldi ráðuneytið að búið væri
að finna lausn sem ásættanleg
væri fyrir alla aðila. Komið hefur
í ljós að svo er ekki og mun ráðu-
neytið því á næstu dögum reyna
að leysa það mál í samvinnu við
aðstandendur drengjanna."