Morgunblaðið - 08.02.1997, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 8. FEBRÚAR 1997 29
AÐSEIVIDAR GREINAR
Mísskílningur sjávar-
útvegsráðherra
ÞRIÐJUDAGINN
28. janúar síðastliðinn
birti Morgunblaðið
grein eftir Þorstein
Pálsson sjávarút-
vegsráðherra. í grein-
inni heldur ráðherra
því fram að veiðigjald
myndi bijóta niður
samkeppnisstöðu sjáv-
arútvegsins og gera
það að verkum að
frumvinnsla færðist í
stórauknum mæli út á
sjó og fullvinnsla til
útlanda. Að loknum
útreikningum kemst
hann síðan að þeirri
niðurstöðu að veiðigjald, sem færði
5-6 milljarða frá útgerðinni, yrði
til þess að fækka fiskvinnslustörf-
um um 2.000.
Veiðigjald eða atvinnuleysi
Sú fullyrðing er á misskilningi
byggð hjá ráðherra því að veiði-
gjald myndi þvert á móti fjölga
störfum í fiskvinnslu. Astæðan er
þessi: Auknar aflatekjur endur-
speglast í aukinni innlendri eftir-
spum eftir vöru og þjónustu. Þeir
aðilar, sem ekki em í samkeppni
við erlenda aðila, geta mætt aukn-
ingunni með verðhækkunum en
samkeppnisgreinarnar geta það
ekki án þess að missa í leiðinni
hluta af afurðamörkuðum sínum.
Af þessum sökum hækka þátta-
tekjur þ.m.t. laun og rekstaraf-
gangur minna í samkeppnisgrein-
um en öðmm greinum
og vinnuafl og fjár-
magn streymir úr sam-
keppnisgreinum yfir í
hinar sem varðar em
erlendri samkeppni.
Þetta átti sér stað á
ámnum 1983 til 1993.
Heildaraflatekjur fiski-
skipaflotans á föstu
verði hækkuðu um
61,6%. Þáttatekjur,
þ.m.t. laun og rekstr-
arafgangur í hagkerf-
inu í heild, hækkuðu
um 33% umfram þátta-
tekjur í fiskiðnaði. Á
sama tíma fækkaði
störfum í fiskvinnslu um rúm 1.700
og hlutdeild fískiðnaðar í vinnuafl-
snotkun alls fór úr 8,9% í 6,6%.
Þegar aflatekjur minnkuðu að nýju
myndaðist atvinnuleysi því að fyrir-
tækjum í samkeppnisgreinum hafði
fækkað til muna. Hefði útgerðin
greitt veiðigjald á þessum tíma og
tekjunum varið til að greiða erlend-
ar skuldir þjóðarbúsins hefði físk-
vinnslustörfum ekki fækkað eins
og raun varð á og atvinnuleysi
væri enn nær óþekkt hér á landi.
Trú á kraftaverk
Fáir telja heppilegt að láta aukn-
ar tekjur af nýtingu náttúmauð-
linda ryðja samkeppnisgreinum úr
vegi. Hagsagan sýnir nefnilega að
hagvöxtur er hraðari ef hann er
byggður á samkeppnisgreinunum
en ekki nýtingn náttúmauðlinda.
Talið er að það spretti m.a. af þeirri
staðreynd að tækniframfarir sem
og menntunarkröfur í samkeppnis-
greinunum em hraðari og meiri en
í öðmm greinum. Einnig er talið
að hnignun samkeppnisgreinanna
samhliða miklum og sveiflukennd-
um tekjum af nýtingu náttúmauð-
linda stuðli að atvinnuleysi og verð-
bólgu. Lágt menntunarstig, litlar
tækniframfarir, aukin verðbólga
og atvinnuleysi em allt þættir sem
halda þjóðartekjum á mann lægri
en ella.
Ráðherra skipar sér hins vegar
í fámennann hóp sem trúir á
Hagvöxtur er hraðari,
segir Ingólfur Bender,
ef hann er byggður á
samkeppnisgreinunum
en ekki nýtingu nátt-
úruauðlinda.
kraftaverk. Skoðun hans er sú að
hagkerfið læknist líkt og fyrir
kraftaverk og efnahagssveiflur
sem uppmna eiga í sjávarútvegi
heyri sögunni til. Svo er ekki.
Þenslumerki og 5,5 milljarða
tekjuauki
Milli áranna 1995 og 1996 juk-
ust heildartekjur útgerðarinnar um
tæpa 5,5 milljarða króna eða um
Ingólfur
Bender
tæp 8,5% á föstu verði. Gemm ráð
fyrir að 1.800 milljónir hafí farið
í viðbótarkostnað vegna olíu, veið-
arfæra og annarra aðfanga og að
útgerðin hafí greitt heilar 50 millj-
ónir í tekju- og eignarskatt. Af-
gangurinn, 3.650 m.kr., er hækkun
þáttatekna útgerðarinnar milli ár-
anna tveggja. Af þeirri fjárhæð
fóm tæpar 1.960 milljónir í hækk-
aðar launagreiðslur. Ætla má að
45% þeirrar hækkunar hafí mnnið
beint til ríkisins í staðgreiðslu
skatta. Að öllu saman lögðu má
því gera ráð fýrir að um 930 millj-
ónir af þessum 5,5 milljörðum hafí
mnnið til ríkisins áður en þær fóm
að veltast í hagkerfínu.
Um og eftir mitt síðastliðið ár
fóm menn að hafa áhyggjur af
vaxandi þenslu í efnahagsstarfsemi
hér á landi. Við þessu brást Seðla-
bankinn með vaxtahækkunum sem
leiddu til verri samkeppnisstöðu
vegna aukins vaxtamunar milli ís-
lands og samkeppnislandanna. Að
mínu mati hefði ríkið betur tekið
a.m.k. helmingi hærri fjárhæð en
það gerði af þessari 5,5 milljarða
aukningu aflatekna, með veiði-
gjaldi eða öðmm hætti, og veitt
þeirri fjárhæð út úr hagkerfinu til
endurgreiðslu á erlendum skuldum.
Með því hefði ekki einungis unnist
Fallegar og
vandaðar
gjafavörur á
frábæru verði
Listhúsinu (gegnt Hótel Esju), sími 568 3750.
lægra vaxtastig og minni vaxta-
munur heldur einnig skapast minni
þrýstingur á launahækkanir sem
ógnar stöðu samkeppnisgreina um
þessar mundir.
Að lokum skal ráðherra og öðr-
um á það bent að veiðigjald er
ekki eina leiðin til að beina þeim
hluta aukningar í aflatekjum út úr
hagkerfínu sem þarf til að forða
samkeppnisgreinunum frá hnign-
un. Hún er hins vegar eflaust sú
sem hefur minnsta sóun í för með
sér. Auka má hlutdeild ríkisins í
vaxandi aflatekjum með því að
gera útgerðinni skylt að greiða
fullan skatt af hagnaði sem mynd-
ast við sölu kvóta, færa afskriftar-
hlutfall kvótaeignar niður í núll og
fella niður sjómannaafslátt. Líkt
og með tekjur af veiðigjaldinu ætti
að beina tekjuaukanum út úr hag-
kerfinu í uppsveiflu. Meginatriðið
er hins vegar að komið sé í veg
fyrir að auknar aflatekjur kollvarpi
samkeppnisgreinunum og rýri
fremur en auki hagsæld þjóðarinn-
ar.
Höfundur er hagfræðingvr
Samtaka iðnaðarins.
Einföld lausn á
flóknum málum
H KERFISÞRÓUN HF.
“ Fákafeni 11 - Sími 568 8055
www.treknet.is/throun
Hvalkjöt á disk-
inn minn strax
ÞAÐ ER krafa meg-
inþorra Islendinga að
heíja hvalveiðar strax
og láta ekki fámenna
kredduhópa, em eru
fjármagnaðir af útlensk-
um sérvitringum og eig-
inhagsmunaseggjum,
standa í veginum. Við
eigum að njóta auðæfa
hafsins eins og framast
er unnt, fyrst var það
hvalurinn og síðan
þorskurinn, næst verður
það nautið og lambið og
áður en við vitum af
erum við farin að lifa á
loftinu einu.
Ég tel að Hvalur hf.,
sem stundaði þessar veiðar undir
ötulli forsjá öðlingsins Lofts Bjarna-
sonar og síðan sonar hans, Kristj-
Við eigum að njóta
auðæfa hafsins, segir
Skúli Einarsson, eins mfundurerfymmmatsveinn.
Skúli
Einarsson
á milljónum árlega.
Þessir öfgahópar
ættu að snúa sér að
arðbærri vinnu, frekar
en að standa í mót-
mælum og eyðileggja
lífsafkomu fólks.
Vil ég benda ferða-
málaspekúlöntum á,
að það var ekki hægt
að telja þá útlendinga
og Islendinga sem
komu í rútum til að
skoða hvalskurð og
annað sem fylgdi. Það
voru svo margar rútur
stundum að það þurfti
að bægja fólki frá. Það
væri góð hugmynd að
byggja þama fyrir ferðamenn veit-
ingaaðstöðu o.þ.h. Það myndi verða
vel sótt, svo ekki mundi það fæla
ferðamennina frá. Það er nefnilega
örugglega hægt að samhæfa ferða-
þjónustu og hvalveiðar.
og framast er unnt.
áns, hafi verið stöndugt og gott
fyrirtæki sem átti ekki skilið að
undirstöðunum væri svipt svona
undan því. Hvar eru þessir skóla-
piltar sem komnir eru til vits og
ára? Eins og margir vita hefur
Hvalur hf. í gegnum tíðina aðstoðað
marga pilta um atvinnu, svo þeir
geti stundað skóla. Nú ættu þeir
að launa greiðann og láta í sér
heyra.
Af eigin reynslu vil ég nefna
dæmi að þegar bláhvalurinn var frið-
aður fjölgaði honum svo mikið að
það horfði til vandræða á miðunum.
Hefur fólk gert sér í hugarlund hvað
hvalurinn eyðileggur mikið af veið-
arfærum á ári hveiju? Tjónið veltur
rrrwin
Aflaðu upplýsinga
um heilsu og líkamsrækt.
Því upplýstari sem þú ert,
því betur gengur þér
að aðlagast nýjum lifsstil.
5afnaóu 5 hollrádum og þú færó 1000 kr.
afslátt af þriggja manaóa kortum i Mætti
oq Gatorade brúsa oq duft frá Sól hf.