Morgunblaðið - 08.02.1997, Blaðsíða 22

22 LAUGARDAGUR 8. FEBRÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FJÓRAR ÁSJÓIMUR
KEiSARAIMS
FYRIR mörgum árum var keis-
ari nokkur, sem hafði svo ákaf-
lega miklar mætur á fallegum
nýjum fotum, að hann eyddi öllum
peningum sínum í það að geta verið
sem allra skrautklæddastur. Hann
kærði sig ekki um dáta sína, og ekki
hirti hann um leikhússkemmtanir né
skemmtiakstur út í skóga, nema að-
eins til að sýna nýju, fallegu fötin sín.
Hann átti sér kjól fyrir hverja dags-
stund, og eins og sagt er um konung:
„Hann er í ráðinu,“ eins var um
keisarann alltaf sama viðkvæðið:
„Hann er í fataskápnum."
I stóru borginni, þar sem hann
hafði aðsetur sitt, var sérlega
skemmtilegt, og komu þar margir
útlendingar á degi hverjum. Og ein-
hvern dag bar svo við, að þar komu
tveir svikahrappar; þeir þóttust vera
vefarar og kváðust kunna að vefa
þann fegursta vefnað, sem hugsazt
gæti. Það væri ekki aðeins litirnir og
mynztrin á vefnaðinum, sem væri
Við lestur sagna
og ævintýra
kemur ákveðin
mynd af sögu-
sviðinu óhjá-
kvæmilega upp í
huga lesandans,
og sú mynd er sjálfsagt
eins misjöfn og menn-
irnir eru margir.
svo óvenjufagurt, hvort um sig, held-
ur fylgdi líka sú náttúra fötunum,
sem úr honum væru saumuð, að þau
yrðu ósýnileg hveijum þeim manni,
sem óhæfur væri í embætti sínu eða
ófyrirgefanlega heimskur.
Hvernig sérð þú
til dæmis fyrir
þér sögusviðið í
ævintýri H. C.
Andersens um
nýju fötin keis-
arans? Fjórir
myndlistarmenn gáfu
ímyndunaraflinu lausan
tauminn.
„Já, það væru reyndar afbragðs-
fót,“ hugsaði keisarinn. „Með því að
vera í þeim gæti ég komizt fyrir,
hverjir í ríki mínu eru nýtir menn og
dugandi í embætti sínu, ég gæti þá
þekkt vitsmunamennina frá heimsk-
vn
m
ingjunum. Já, þess konar fataefni
verða þeir undir eins að vefa handa
mér.“ Og hann greiddi báðum svika-
hröppunum mikið fé fyrirfram, til
þess að þeir byrjuðu á verki sínu.
Þeir settu líka upp tvo vefstóla og
létu eins og þeir ynnu, en höfðu alls
ekki neitt á vefstólunum. Þeir heimt-
uðu óðum fínasta silkið og fegursta
gull, en það létu þeir allt niður í sína
eigin poka og ófu á tómum vefstólun-
um og það langt fram á nætur.
„Nú þætti mér gaman að vita,
hvað þeim líður með fataefnið,"
hugsaði keisarinn, en einhvern veg-
inn lagðist það ekki vel í hann, þegar
hann hugsaði til þess, að sá, sem
heimskur væri eða illa hæfur í emb-
ætti sínu, gæti ekld séð það. Nú hélt
hann reyndar, að hann þyrfti ekki
neinu að kvíða um sjálfan sig, en
hann viidi samt senda einhvem iyrst
til að sjá, hvemig allt væri. Hvert
mannsbam í borginni vissi, hvaða
náttúra fylgdi vefnaðinum, og allir
brunnu í skinninu af löngun til þess
að sjá, hversu ónýtur eða heimskur
nágranni sinn væri.
„Ég held það sé bezt, að ég sendi
minn gamla valinkunna ráðgjafa til
vefaranna," hugsaði keisarinn.
„Hann getur borið um, hvemig fata-
efnið er áferðað, því hann hefur vit á
því; hann er greindur maður, og eng-
inn gegnir embætti sínu betur en
hann gerir.“
Nú fór þessi gamli, skikkanlegi
ráðgjafí inn í salinn, þar sem
báðir svikahrapparnir sátu og ófu á
tóma vefstólana. „Hvað er þetta?“
hugsaði ráðgjafmn gamli og glennti
upp augun, „ég sé ekki nokkum
hlut“. En ekki sagði hann það.
Báðir svikahrapparnir beiddu
hann að gera svo vel að koma nær og
spurðu, hvort þetta væri ekki fallegt
mynztur og fallegir litir. Bentu þeir
svo á tóman vefstólinn, og veslings
ráðgjafinn gamli hélt áfram að
glenna upp augun, en gat ekki séð
neitt, sem ekki var von, því þar var
ekki neitt. „Drottinn minn!“ hugsaði
hann, „skyldi ég vera heimskur? Það
hef ég aldrei haldið, og það má eng-
inn vita. Skyldi ég vera óhæfur til að
vera í embætti mínu? Nei, það tekur
engu tali, að ég segi frá því, að ég
sjái ekki vefnaðinn."
„Nú, nú, þér segið ekkert um
það,“ sagði annar vefarinn.
„O, það er gullfallegt, það er
hreinasta afbragð," sagði ráðgjafínn
gamli og horfði í gegnum gleraugun,
„þvílíkt mynztur og þvílíkir litir! Já,
ég skal segja keisaranum, að mér
geðjist það sérlega vel.“
„Nú, það þykir okkur vænt um að
heyra," sögðu báðir vefararnir og
tjáðu honum nú, hvað litirnir hétu og
nafnið jafnframt á þessa frábrigði-
lega mynztri. Ráðgjafinn gamli tók
vel eftir, til þess að geta munað það
orðrétt, þegar hann kæmi heim aftur
til keisarans, - enda varð honum
ekki skotaskuld úr þvi.
Nú heimtuðu svikahrapparnir
meirí peninga og meira silki og gull
til vefnaðarins, og stungu þeir því
öllu í sína eigin vasa. Á vefstólinn
kom ekki hætishót af því, en þeir
héldu áfram að vefa á tómum
vefstólunum.
Keisarinn sendi nú bráðum aftur
annan skikkanlegan embættis-
mann til að líta eftir, hvað vefnaðin-
um liði og hvort fataefnið væri ekki
bráðum búið. En það fór fyrír hon-
um á sömu leið og fyrri ráðgjafanum,
hann horfði og horfði, en af því að
ekki var neitt nema tómir vefstólarn-
ir, þá gat hann ekki heldur séð
nokkra vitund.
„Er það ekki fallegur vefnaður að
tarna?“ sögðu báðir svikahrapparnir
og sýndu honum og útskýrðu fyrir
honum mynztrið, sem ekkert var.
„Heimskur er ég ekki,“ hugsaði
maðurinn, „það er þá heldur hitt, að
ég er óhæfur til að vera í þessu mínu
góða embætti. Það þykir mér nú
nokkuð skrítið, en á því má maður
ekki láta bera.“ Hældi hann svo
vefnaðinum, sem hann ekki sá, og
vottaði vefurunum gleði sína yfír því,
hvað litirnir væru fallegir og mynzr-
ið prýðilegt. „Já, það er ljómandi
gull,“ sagði hann við keisarann.
Kurhurínn í
tappanum
Korkur gegnir mikilvægu hlutverki þegar
vín er annars vegar. Steingrímur Sigur-
geirsson segir að án korks væru ekki til
nein gæðavín en jafnframt megi í flestum
tilvikum kenna korkinum um skemmd vín.
FLESTIR velta korknum er
lokar vínflöskunni ekki sér-
staklega fyrir sér. Hann er
dreginn úr með tappatogara og
honum síðan hent. Þrátt fyrir það
er korktappinn einn þeirra mörgu
þátta er ráða gæðum vínsins og
raunar einn veikasti hlekkurinn
því að þegar vín er „skemmtÖ er
sökudólgurinn í langflestum tilvik-
um korkurinn.
Korkurinn er ekki bara tappi
heldur forsenda þess að
hægt sé að gera há-
gæðavín. Vissulega hafa
verið gerðar tilraunir með alls
konar skrúfutappa og tappa úr
gerviefnum, sem valda ekki
skemmdum á víninu, og gegna
hlutverki sínu jafnvel ef ekki bet-
ur en korktappar í mörgum tilvik-
um. Þegar um gæðavín er að
ræða, vín sem geyma þarf árum
saman, getur ekkert komið í stað
korks. An hans væru ekki til nein
kampavín, árgangspúrtvín eða eð-
alvín frá Bordeaux og Bourgogne
líkt og við þekkjum þau. Korkur-
inn er líka öryggisventill. Allir
betri framleiðendur merkja tappa
sína og þvi segir tappinn til um
hvaðan vínið kemur jafnvel þótt
flöskumiðinn sé ónýtur eða hafi
verið skipt út.
Korkurinn er einnig hið full-
komna innsigli fyrir vínið og notk-
un hans má rekja allt aftur til forn-
Grikkja og Rómverja. Hann leyfir
víninu að þroskast á sama tíma og
hann verndar það fyrir utanað-
komandi áhrifum, lofti og ljósi.
Með hnignun Rómar-
veldis glataðist þekk-
ingin á korki og það var
ekki fyrr en í Frakklandi í byrjun
átjándu aldar að hann var upp-
götvaður á ný í tengslum við þróun
á kampavíni.
Korkur er náttúruleg afurð,
unnin úr berki korktrésins, eik-
arafbrigði er á latínu nefnist
Quercus Suber, og er Portúgal
langmikilvægasti ræktandi korks
með um helming af heimsmark-
aðnum og um 70% af framleiðslu
korks fyrir víntappa. Einungis um
15% af heildarframleiðslu á korki í
heiminum eru notuð í víntappa en
þeir eru eftir sem áður langverð-
mætasta afurðin og standa á bak
við um helming af tekjum kork-
framleiðenda.
Börkurinn er íyrst skorinn af
trjánum er þau ná tuttugu til þrjá-
tíu ára aldri og síðan á níu ára
fresti. Undir ytri berkinum er innri
börkur er gerir að verkum að tréð
bíður ekki skaða þótt börkurinn sé
skafinn af. Aldrei eru hins vegar
meira en tveir þriðju hlutar af
berkinum fjarlægðir í einu. Kork-
urinn verður betri eftir því sem
trén eldast og ef allt er með felldu á
ekki að nota kork í tappa fyrr en í
þriðja til fjórða skipti, sem tréð er
skafið. Börkurinn er síðan þurrkað-
ur og að því búnu soðinn til að fjar-
lægja tannín, er gætu haft áhrif á
bragð, og til að drepa örverur. Að
því búnu er hann þurrkaður á ný og
loks eru bestu bútamir valdir úr.
KarkskemmcHr
Vandaðir víntappar eru langir
og unnir úr heilum stykkjum, sum-
ir eru allt að 6 sm langir. Ódýrari
SæJkerinn