Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.05.2007, Page 80

sögunnar þrýstingur á söfn að selja
verðmæta gripi sem ekki væru í grunn-
sýningu (7) (Hooper et al., 2005).
Einnig skapast möguleg hætta á
tryggingasvikum á söfnum sem og
gripdeildum (e. looting) þar sem
forngripir lægju á glámbekk í fornleifa-
uppgrefti eða jafnvel í jörðu. Líkur á
stuldi á söfnum myndu aukast verulega.
Síðast en ekki síst benda Carnegie og
Wolnizer (1999) á að safngripir eigi að
njóta sannmælis vegna þeirrar arfleifðar
sem þeir bera með sér, hvort sem hún er
á sviði menningar, vísinda eða fræðslu.
Nánast útilokað er að leggja peningalegt
mat á slík almannagæði enda er það
ekki reynt í hinu hráa verðmati Nýsjá-
lendinga.

Almannagæði og einkavörur

Menning er almannagæði og hefur
mikið gildi fyrir sérhvern einstakling.
Einkenni almannagæða felast í að ekki
er hægt að útiloka aðra frá því að nota
þau. Notkun eins minnkar ekki nota-
gildi annarra (sjá t.d. Ágúst Einarsson,
2005). Línur eru þó ekki alltaf hreinar
hvað þetta varðar. Á meðan söfn eins
og British Museum í London standa
öllum opin án endurgjalds tekur Þjóð-
minjasafn Íslands gjald af almenningi
fyrir að skoða safnið. Ágúst Einarsson
(2005) hefur skoðað þátt almannagæða í
tengslum við hagræn áhrif menningar
og gerir íslenska fornminjastaði að
sérstöku umtalsefni í því samhengi:
Fornminjar eru almennt gerðar
öllum aðgengilegar og aðgangur
eins rýrir ekki möguleika annars að
njóta og fræðast um fornminjar.
Einkavörur eru þær vörur þar sem
hægt er að útloka aðra frá því að
Er rétt að setja verðmiða á menningarminjar?
__________
80
(7) Hér mætti benta á
skoðanaskipti sem
fram hafa farið í gegn-
um árin um lausa-
fjáreign íslenskra
ríkisfyrirtækja. Besta
dæmið er líklega hinn
verðmæti flygill Ríkis-
útvarpsins sem sumir
vilja að verði seldur til
að losa reiðufé.