Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.05.2007, Blaðsíða 24

helstu ættarhetjur dýranöfn, eins og t.d.
Beowulf, Björn, Bera, Bjarki, Eofor
(villisvín), Wulf, Hjort, Svann og Ottr.
Björninn virðist einkum og sérílagi
tengjast helstu hetjunum (Glosecki
1989, bls. 204). Dýraheiti eru oftar en
ekki hluti af nafni stríðsmanna, eins og
t.d. „Bardaga-Björn“, „Orrustu-Úlfur“,
„Sverð-Úlfur“ og „Her-Úlfur“ (Müller
1968, bls. 21). Á rúnasteinum frá Ysta-
bæ í Blekinge eru letraðar þrjár
kynslóðir manna frá sömu fjölskyldu:
Orrustu-Úlfur, Sverð-Úlfur og Stríðs-
hesta-Úlfur. Steinarnir þar eru reistir á
7. öld (Jansson 1987, bls. 119; Price
2002, bls. 373).
Athygli vekur að ákveðin dýraheiti
koma oftar fyrir en önnur í samsettum
nafnmyndunum, einkum úlfur og sam-
setningar úlfs, bjarnar, galtar, auk arnar,
virðast ríkjandi. Aðrar samsetningar
sem eiginlega ættu að vera jafn vana-
legar eru það í raun og veru ekki, eins
og t.d.: göltur + björn, björn + hrafn,
örn + hrafn, göltur + hrafn, örn + björn,
örn + ormur (Müller 1968, bls. 209).
Niðurstaða:
• Dýrategundir, hvers heiti eru
falin í mannnöfnum, eru oftast
úlfur, en þar fyrir utan björn,
göltur, örn og ormur. Þau ganga
aftur í skreytilistinni.
• Dýrategundirnar eru einkum
valds og kraftadýr.
• Samsetning dýrategunda í sam-
settum mannanöfnum er ekki
tilviljunum undirorpið.

Dýr í hlutverki manna og öfugt:
Hugr – Hamr – Fylgja

Það bendir margt til þess að myndlistin,
frá stílfræðilegu jafnt og myndrænu
sjónarhorni, samræmist mannanafna-
hefðinni að því leyti að dýr og menn eru
birtingarmyndir hliðstæðra hugmynda í
norrænni heimsmynd fornri. Þunga-
miðja kristindóms aftur á móti er sá
skilningur að maðurinn sé skapaður í
guðsmynd og því í grundvallaratriðum
frábrugðinn allri annarri lifandi skepnu.
Af mönnum og dýrum og þess konar skepnum
__________
24
Mynd 6. Sylgja frá Sutton Hoo á Englandi
(uppdr. e. Bruce-Mitford 1979, mynd 79).