Morgunblaðið - 03.11.1999, Blaðsíða 42

42 MIÐVIKUDAGUR 3. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
KARL Á.
ÓLAFSSON
+ Karl Á. Ólafs-
son fæddist í
Múlaseli í Hraun-
hreppi 1. ágúst
1923. Hann lést á
hcimili sínu 7. ágiíst
síðastliðinn og fór
útför hans fram frá
Borgarneskirkju
14. ágúst.
Það er alkunna að
við brotthvarf kærra
^Samtíðarmanna hvarfl-
ar hugurinn oftar en
ekki til baka og leitar
sjónmynda bernsku-
ára sem varpað geta ljósi á upphafs-
kynni og minningar er þeim tengj-
ast.
Svo er því einnig farið nú er ég
minnist góðs vinar, Karls Ágústs
Ólafssonar frá Álftártungukoti,
sem lézt óvænt hinn 7. ágúst síð-
astliðinn. Aðstæður þær að ég var
að koma heim úr Ameríkuför þegar
frestur til að skila minningargrein-
um var alveg að renna út urðu þess
hins vegar valdandi að mér var
engan veginn unnt að minnast háns
.J^annig á sjálfan útfarardaginn. I
pví sambandi verð ég þó að álíta að
minning okkar allra sem þekktum
Kalla, eins og kunnugir nefndu
hann jafnan, sé enn og verði áfram
það skýr að slík töf skipti kannski
fremur litlu máli.
Gamla býlið Múlasei, bernsku-
heimili Karls og systkina hans,
blasir við frá æskuheimili mínu
neðan undir lágum fjallsrana, líkt
og einhver dulúðugur áfangareitur
þar sem inndalir byggðarinnar
mætast. Hef ég fyrr og síðar heyrt
jahnsa róma víðsýni og náttúrufeg-
urð á þessu aldna kotbýli og sakna
þess er horfíð var á braut.
Eg minnist einnig þeirra Ólafs
og Ágústínu, foreldra Karls, sem
nágranna foreldra minna um ör-
stutt skeið. Er það ein skýrasta
sjónmynd bemsku
minnar þegar fjöl-
skyldan var að flytja
sig um set og leiðin lá
niður með Svarfhóls-
túninu austanverðu
með nautgripi heimil-
isins. Ekki man ég
ljóslega, þá sex til sjö
ára gamall, hversu
margir eða hverjir
ráku gripina niður
göturnar, en úr þessu
nágrenni var þá að
flytja níu manna fjöl-
skylda. Það var raunar
fleira en eitt sem
tengdi okkur Karl sem einstak-
linga auk upphafsnágrennis og fé-
lagsmálasamvinnu síðar. Foreldrar
okkar beggja höfðu búið á Svarf-
hóli, því þau Ólafur og Ágústína
höfðu verið ábúendur þar á árabil-
inu 1913-1920 og mæður okkar
voru þremenningsfrænkur. Að
öðru leyti kynntist ég Kalla ekki
náið á uppvaxtarárum mínum þótt
báðir vissu vel hvor um annan.
Fjarlægð vai' nokkur á milli, þó nú
yrði hún ekki álitin teljandi, en
minnkaði í raun svo um munaði
með tilkomu símans.
Svo vildi til er ég gerðist formað-
ur í ungmennafélaginu í heimasveit
að Kalli var þá formaður nágranna-
félagsins. Augljóst var að þeir sem
komnir voru í þá aðstöðu að þurfa
að leiða félögin um stund þurftu að
taka upp einlæga samvinnu, því
ýmislegt var í þann veginn að fara í
hönd. Samkomuskálinn í Arnar-
stapa, helzta félagslegt athvarf á
Mýrum, þurfti umönnunar við og
það stundum meiri en eigendurnir
voru umkomnir að veita. Félags-
heimilishugmyndin var vöknuð og
nokkur íþróttastarfsemi í þann
veginn að hefjast.
Eg hugsa með ánægju til fyrsta
símaviðtals okkar, en Kalli þurfti
að bregða sér yfír á nágrannabæ-
MINNINGAR
inn til þess að við hann næðist sam-
band. Þennan dag var fastmælum
bundið að halda sameiginlegan
fund ungmennafélaganna Egils
Skallagrímssonar og Bjarnar Hít-
dælakappa í þeim megintilgangi að
ræða ásigkomulag og framtíð skál-
ans og leggja fyrstu línur fyrir
frjálsíþróttakeppni sem hugsuð var
á hentugum stað þegar líða tæki
frekar á sumarið. Kalli var þá, eins
og jafnan síðar, fús til samstarfs og
kallaði félaga sína til hins sameig-
inlega fundar, sem svo var haldinn
eins og til stóð. Margt vai' að von-
um rætt en minna hægt að gera
fyrir skálann en margir hefðu vilj-
að. Þótti bæði fyrr og síðar ljóst að
honum yrði ekki bjargað frá sí-
versnandi ástandi og hnignun
nema með miklu meiri fjármunum
en félögin höfðu yfir að ráða. Auk
þess voru sjónir manna í auknum
mæli farnar að beinast að þeim
möguleikum sem nýleg lög um fé-
lagsheimili veittu landsbyggðinni.
Til þess möguleika litu margir,
enda liðu ekki nema örfá ár þar til
segja mátti að enginn ungmennafé-
lagsfundur væri haldinn hér á
Mýrum án þess að félagsheimilis-
málið skipaði þar æðsta sess. En
það er af öðru aðalmáli umrædds
fundar félaganna að segja að
ákveðið var að stofna til tímamóta-
viðburðar í hreppunum báðum með
því að halda frjálsíþróttamót. Und-
irbúningur gekk hratt fyrir sig og
mótið, hið fyrsta af nokkrum slík-
um næstu árin, var haldið á Leiru-
lækjarbökkum 20. ágúst 1950.
Fáir meðal heimamanna höfðu á
þessum tíma notið þjálfunar tO
keppni, en fjölmargir virtust hafa
ósvikið gaman af að spreyta sig.
Skipti þá aldurs- og stærðarmunur
keppenda ekki öllu máli en reynt
eftir föngum að láta jafningja eig-
ast við.
I þessari framkvæmd eins og
öðrum var Kalli traustur aðili.
Hvort tveggja var að hann var sem
formaður oddamaður félags síns
við að koma þessum starfsþætti í
gang og lét ekki sitt eftir liggja í
sjálfri keppninni. Varð hann til
dæmis meðal hinna fremstu í 100
VIGDIS
HANSEN
+ Gróa Vigdís
Hansen fæddist
í Reykjavík hinn
“■^24. október árið
1913. Hún iést á
Hjúkrunarheimil-
inu Grund hinn 21.
október síðastlið-
inn. Foreldrar
hennar voru hjónin
Valgerður Þórðar-
dóttir og Guðjón
Egilsson. Auk Vig-
dísar áttu þau Þórð
og Pálínu. Vigdís
missti móður sína
fjögurra ára göm-
ul. Þá fór hún í fóstur til Gróu
ömmu sinnar, en hún missti
hana líka þegar hún var aðeins
__ ^átta ára gömul. Þá átti hún því
láni að fagna að fara í fóstur
til Rannveigar Jónatansdóttur
og Hilaríusar Guðmundssonar
á Njálsgötu 39 og reyndust þau
henni sem bestu foreldrar. Þau
áttu fyrir eina dóttur, Krist-
Það er með mildum söknuði, en
ekki síður þakklæti sem við systkin-
in kveðjum hana Vigdísi ömmu í
hinsta sinn. Amma var okkur svo
mikil stoð og stytta í gegnum árin.
Alltaf var hún til staðar fyrir okkur
og tiibúin að hjálpa okkur með það
við tókum okkur fyrir hendur.
r 3lómabúðin ^
öoþðskom
, v/ Possvo0skit*kjwga>*3 j
V Sími: 554 0500
jönu, sem nú er Iát-
in.
Vigdís giftist Ge-
org Richard Han-
sen, fv. útibús-
stjóra Landsbanka
Islands á Isafirði, f.
27.11. 1911, d. 21.6.
1971. Börn þeirra
eru þrjú: 1) Valde-
mar Hansen, lækn-
ir, kvæntur Ernu
A. Hansen. 2) Dóra
Valgerður Hansen,
hjúkrunarfræðing-
ur, gift Jóni Krist-
jánssyni fískifræð-
ingi. 3) Hikla Rannveig Han-
sen, starfsmaður Flugleiða,
gift Jóhannesi Fossdal flug-
stjóra. Barnabörn Vigdísar eru
11, og barnabarnabörnin eru
orðin tíu. Vigdís var hár-
greiðslumeistari að mennt.
Útför Vigdísar fer fram frá
Fossvogskirkju í dag og hefst
athfönin klukkan 15.
Og ekki bara okkur heldur vinum
okkar líka. Það má því með sanni
segja að hún hafi verið amma alls
vinahópsins. Helst er að minnast
góðu matarlyktarinnar sem kom á
móti okkur þegar við komum heim
úr skólanum. Það er oft sem maður
kann ekki að meta svona hluti fyrr
en síðar á ævinni.
Einna skemmtilegustu minning-
arnar eru um hinar fjölmörgu ferðir
í bústaðinn á Þingvöllum. Þar var
amma ávallt í broddi fylkingar og
oft með stóran bamahóp á eftir sér.
Hún beið okkar ætíð með smurt
brauð og heitt kakó þegar við kom-
um inn á kvöldin eftir að hafa verið
að leika okkur úti eða að veiða í
vatninu. Það var einnig árviss við-
burður, fyrir tilstill ömmu, að fara
til Kaupmannahafnar og leigja þar
íbúð í vikutíma. Þai' fór hún með
okkur í Tívolí og í dýragarðinn og
margt fleira. Öll nutum við þessara
ferða enda var mjög gaman.
Amma var engin venjuleg amma.
Hún var kona sem var búin að fmna
fyrir lífinu. Fjögurra ára gömul
missti hún móður sína úr veikind-
um. Þar af leiðandi passaði hún
alltaf vel upp á það að við værum
vel klædd þegar við fórum út. í bú-
staðnum á Þingvöllum geymdi hún
alltaf kopp undir rúminu sínu svo að
hún þyrfti ekki að fara út um miðjar
nætur. I því sambandi sagði hún
okkur alltaf söguna um veikindi
móður sinnar. Svona var hún vön að
nota sína persónulegu lífsreynslu til
þess að kenna okkur á lífið.
Amma var mjög trúuð kona. Hún
kenndi okkur bænir og vers. Það
var siður að hún fór með lítið vers
með okkur áður en við fórum út að
leika, því hún vildi biðja Guð að
passa okkur þegar hún gat ekki
sjálf verið með okkur.
Það er erfítt að gera sér grein
fyrir því hversu samfléttað líf okkar
er fyrr en einhver nákominn okkur
fellur frá, því að þá breytist svo
margt. Það má samt ekki gleyma
sér í söknuði, því að í huga okkar lif-
ir hún amam okkar enn góðu lífi og
við getum yljað okkur við minning-
arnar um hana um ókomin ár.
Nú, þegar við kveðjum ömmu í
hinsta sinn, langar okkur til að
kveðja hana á sama hátt og hún
kvaddi okkur, með litla versinu sem
við fórum alltaf með áður en við fór-
um út:
Vertu, Guð faðir, faðir minn,
í frelsarans Jesú naíhi,
hönd þín leiði mig út og inn,
svo allri synd ég hafni.
(Hallgr. Pét.)
Hvíl í friði, elsku amma.
Georg, Ólafur og Herdís.
metra hlaupinu þótt hann hefði
ekki svo vitað væri lagt stund á
spretthlaup sem keppnisgrein.
Og samstarfið hélt áfram, sam-
vinna félaganna tveggja sem innan
tíðar voru búin að taka ákvörðun
um að berjast til þrautar fyrir því
að eignast sitt eigið fullkomna fé-
lagsheimili. Ekki lá á hverri stundu
ljóst fyrir hvaða tiltektir væru ár-
angursríkastar við að vinna félags-
heimilismálinu fylgi. Til dæmis
hittumst við Kalli einu sinni sem
oftar áður en lokasóknin var hafin
og kom þá saman um að undirrita
persónulega ályktun sem félagsfor-
menn og staðfesta með því stefnu
þá sem við kusum að félög okkar
fylgdu varðandi húsmálið.
Þegar sá áfangi hafði náðst að
eigendafulltrúar félagsheimilisins
voru búnir að undirrita samvinnu-
samning og komu saman meðal
annars til þess að kjósa fram-
kvæmdanefnd var Kalli fundar-
stjóri og stýrði málum af lagni eins
og hans var háttur. Að telja hversu
oft ungmennafélagar og aðrir
hreppsbúar mættu svo til sjálf-
boðavinnunnar næstu árin er eng-
inn kostur nema blaða rækilega í
gegnum gögn frá þessum tíma, en
víst er að Kalli var þar mjög fram-
arlega þegar upp var staðið. Og áð-
ur en við félagsheimilismálið er
skilið er gaman að geta þess að við
vígslu Lyngbrekku flutti hann
ávarp af hálfu félags síns, en hann
var þá raunar orðinn oddviti Álfta-
neshrepps. Hlutverkaröðun manna
við þá athöfn þurfti að móta eftir
hentugleikum, þar sem þáverandi
félagsformaður í Álftaneshreppi
var formaður vígslunefndar og þar
með samkomustjóri, og oddvitinn
þurfti að fá annan til að tala fyrir
hreppsfélagsins hönd. En hvað
stjórnarstörf í umf. Agli Skalla-
grímssyni snerti var Kalli um mjög
langt árabil virkur stjórnarmaður,
ýmist sem formaður eða með-
stjórnandi.
Leiklist áhugafólks hefur um
langan aldur verið útbreidd á landi
hér. Ekki hafa Mýramenn farið
varhluta af þeirri áhugaöldu sem
reis þegar ungmennafélögin höfðu
haslað sér völl og sér í lagi eftir að
hilla fór undir batnandi aðstöðu í
þeim efnum. Ungmennafélögin á
Mýrunum tóku snemma að skipt-
ast á um sérstakar árstíðabundnar
samkomur eftir að kalla mátti að
þau hefðu eignazt húsnæði. Og þar
var Kalli nokki'um sinnum á sviði
við góðan orðstír. Við slíkar að-
stæður sem og í hvers konar öðrum
mannfagnaði þótti hann gleðibætir,
enda kunni hann þá list að gleðjast
með glöðum á þann háttvísa máta
sem aldrei brást. Sungið gat hann
en lét í þeim efnum oftast lítið á sér
bera. Ræðuefni hans er hann tók
til máls á fundum voru laus við há-
reysti og skrum, og virtist hann
ætíð kappkosta að koma sem skjót-
ast að meginefni og færa fram sem
haldbærust rök. Skrifari var hann
einnig ágætur og hafði skýra og
auðlæsilega rithönd. Var sú hæfni
hans oft notuð þegar bókfæra
þurfti einhverjar niðurstöður hóp-
vinnu, til dæmis á vegum ung-
mennafélaganna.
Ef nefna ætti stuttlega félags-
og stjórnarstörf hans í heimasveit
er þess að geta að hann var for-
maður ungmennafélagsins um
fímm ára skeið en átti sæti í stjórn
þess samanlagt í tuttugu ár. Þá átti
hann og sæti í félagsheimilisnefnd
ár eftir ár, bæði á byggingartíma
Lyngbrekku og eftir að bygging-
unni lauk. Einnig átti hann á tíma-
bili sæti í stjórnum lestrarfélags og
sjúkrasamlags. Hann tók sæti í
hreppsnefnd 1954 og hlaut kosn-
ingu jafnan síðan þar til hann brá
búi og flutti með fjölskyldu sína í
Borgarnes, en það var árið 1977.
Oddviti var hann eitt kjörtímabil,
1966-1970. Þá átti hann sæti í bún-
aðarfélagsstjórn nálægt tveim tug-
um ára, var í þrjú ár formaður fé-
lagsins og safnaðarfulltrúi um
skeið.
Nokkur af búskaparárunum var
hann fjallkóngur í haustleitum.
Þótti hann frískur og léttur
gangnamaður, enda vel til þess
fallinn miðað við líkamsbyggingu
að því er virtist. Ég held að Kalli
hafi unnað fjallabyggð og afréttar-
löndum. Hann sleit barnsskónum í
faðmi fjalla og átti síðar eftir að
reika sem smali um dalagrundir á
haustdægrum og stundum einnig í
öðrum glöðum hópi er ungmenna-
félagar brugðu sér í sumarferð.
Gott var að leita til Kalla ef að-
stoðar þurfti með, og var hann einn
meðal þeirra er veittu okkur á
Svarfhóli þá þjónustu að flytja okk-
ur milli staða þar til bíll kom á
heimilið. Þær ferðir urðu allmargar
og engum erfiðleikum bundið að
njóta liðsinnis þó félagslegar annir
ykjust í Álftártungukoti, eins og til
dæmis þegar Kalli var orðinn odd-
viti.
I Borgarnesi lá leiðin inn í
verkalýðsfélag staðarins, og í þeim
félagsskap var Kalli einnig í lang-
tíma trúnaðarstörfum og mikils
metinn, var meðal annars stjórnar-
maður um skeið. I Vírneti h/h var
starfsvettvangur hans á atvinnu-
sviði þar til hann kvaddi vinnustað-
inn við lok hefðbundins starfstíma.
Karl Ólafsson var hár maður
vexti og vel á sig kominn, yfir-
bragðið tígulegt en öll tilgerð víðs-
fjarri. Sýndarmennska eða frama-
girni var ekki eiginleiki hans held-
ur miklu fremur yfirveguð hlé-
drægni samhliða jákvæðum vilja til
að leysa þau viðfangsefni er honum
höfðu verið falin. Að öllu leyti var
maðurinn hraustlegur ásýndum og
hiklaus í framgöngu, fjölhæfur í
viðræðum og búinn góðlátlegu
skopskyni þegar mannlífið tók á
sig einhverjar kynjamyndit' fyrir
sjónum hans. Ailir vita að um lang-
an aldur hefur viðgengist að stytta
í talmáli nöfn einstakra bæja, eink-
anlega hafi þau verið í lengra lagi.
Og því var aldrei hikað við að til-
færa vin okkar sem Kalla í Koti, og
mun hann hafa unað því allvel.
Ég flyt mínar eigin persónulegu
þakkir fyrir þau samskipti er við
áttum á sviði sameiginlegra bar-
áttumála, svo og fyrir aðrar eftir-
minnilegar stundir og langvarandi
vináttu. Fjölskyldu hans bið ég far-
sældar í von um að möguleikinn til
að ganga á vit hugljúfra minninga
um gengna tíð bæti sem mest af
þeim söknuði sem ótímabær að-
skilnaður hefur látið eftir sig nú
um stundir.
Bjarni Valtýr Guðjónsson.
ÞURÍÐUR
STEINGRÍMSDÓTTIR
+ Þuríður Steingrímsdóttir
fæddist, í Hafnarfirði 18.
október 1924. Hún lést í Reykja-
vík 2. október síðastliðinn og
fór útför hennar fram frá Sel-
fosskirkju 9. október.
Okkur langar til að minnast
Þuríðar vinkonu okkar með fáein-
um orðum. Hún veiktist mikið í lok
júlí sl. og átti ekki afturkvæmt
heim. Við bjuggum í sömu blokk og
var hún okkur mjög góð vinkona,
skilningsrík og traust. Hún kom
iðulega til okkar á kvöldin og þá
átti hún það til að dást að heimili
okkar. Við sögðum henni frá erfið-
leikum okkar í forræðismáli yfir
drengnum okkar. Hún var sár og
reið fyrir okkar hönd. Sagðist ekki
skilja þetta og taldi að þetta væri
mikil mannvonska og óskiljanlegt
að við fengjum ekki að hafa hjá
okkur eina barnið sem við eigum.
Við söknum Þuríðar mikið og hugs-
um mjög mikið til hennar. En nú
líður henni vel hjá Guði. Við biðjum
Guð að blessa dætur hennar og fjöl-
skyldu.
Guð blessi minningu vinkonu
okkar.
Ásrún og Guðbjartur.