Morgunblaðið - 12.01.1999, Qupperneq 46

MORGUNBLAÐIÐ
46 ÞRIÐJUDAGUR 12. JANÚAR 1999
UMRÆÐAN/PRÓFKJÖR
Fj órðungssjúkra-
húsið á Akureyri
- nú og í framtíð
FJÓRÐUNGSSJÚKRAHÚSIÐ
á Akureyri (FSA) er eitt þriggja
sérgi'einasjúkrahúsa landsins og hið
eina utan höfuðborgarsvæðisins.
Því er ætlað þríþætt
hlutverk: 1) að vera al-
mennt sjúkrahús fyrir
Akureyri og nærsveit-
’-f ir; 2) að vera sérdeilda-
sjúkrahús fyrir Norð-
urland, Norðaustur-
land og Austflrði að
hluta; og 3) að vera að-
alvarasjúkrahús lands-
ins utan höfuðborgar-
svæðisins.
Samkeppnisstaða
FSA
Fjórðungssjúkrahús-
ið á Akureyri hefur eitt
fárra heilbrigðisstofn-
ana verið rekið innan
ramma fjárlaga mörg
undanfarin ár. Stjórnendur sjúkra-
hússins hafa lagt metnað sinn í að
sníða stofnuninni stakk eftir vexti.
Eftirspurn eftir þjónustu hefur þó
aukist verulega og FSA þjónar nú
allt að 40 þúsund íbúum Norður- og
Austurlands. Framfarir í heilbrigð-
isvísindum gera kröfur til mikilla
fjárfestinga í tækjabúnaði auk þess
sem ný og dýr lyf eru sjálfsagður
meðferðarþáttur. Allt þetta kallar á
auknar fjárveitingar til stofnunar-
innar.
Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri
er ekki aðeins í samkeppni við önn-
_ur sjúkrahús um fjárveitingar held-
ur ekki síður um hæft starfsfólk.
Sérfræðingar gera réttmætar kröf-
ur um fullkominn tækjabúnað til
rannsókna og meðferðar, búnað
sambærilegan þeim er þeir hafa
kynnst í sérfræðinámi
sínu. Sé slíkt ekki fyrir
hendi er hætt við að
erfiðlega gangi að laða
að ungt og vel menntað
starfsfólk. Það er aftur
forsenda þess að FSA
geti staðið undir nafni
sem sérgreinasjúkra-
hús sem standist þær
kröfur um þjónustu
sem almenningur ger-
ir.
Einn mikilvægasti
hvati í störfum heil-
brigðisstarfsfólks er
þjálfun nemenda í
fræðunum. Kennsla og
þjálfun nemenda gerir
kröfur til starfsmanna
um fagmennsku og færni, viðhald
eigin þekkingar og framsýni. Metn-
aðarfullir stjórnendur heilbrigðis-
stofnana sækjast því gjarnan eftir
að fá nemendur í heilbrigðisgrein-
um til þjálfunar. Fjórðungssjúkra-
húsið á Akureyri hefur um árabil
séð um þjálfun hjúki-unarfræði-
nema, læknanema og sjúkraliða-
nema. Slík verkleg þjálfun hefur
mikil áhrif á hvar nemendur kjósa
að hefja störf að námi loknu. I því
sambandi má benda á að yfir 30%
starfandi hjúkrunarfræðinga á FSA
hafa hlotið menntun sína við Há-
skólann á Akureyri (HA).
Samstarf sjúkrahússins við aðrar
heilbrigðisstofnanir í nágrenninu er
einnig mikilvægt og nú þegar má
sjá fyrsta vísi að slíku samstarfí
milli FSA, Sjúkrahússins á Húsavík
og Sjúkrahússins á Sauðárkróki. Þá
er ógetið þeirra möguleika sem
samstarf FSA við Heilsugæslustöð-
ina á Akureyri og aðrar heilsu-
gæslustöðvar á starfssvæðinu býður
upp á. Þar má sérstaklega nefna
möguleikann á starfsþjálfun og end-
urmenntun lækna sem er veigamik-
ill þáttur til lausnar þeim vanda að
fá heilsugæslulækna til starfa í
Fjórðungssjúkrahúsið
á Akureyri gegnir lykil-
hlutverki í heilbrigðis-
þjónustu utan höfuð-
borgarsvæðisins, segir
Elsa B. Friðfínnsdóttir,
og hefur mikla þýðingu
í þróun byggðar
í landinu.
dreifbýli, ekki hvað síst í Norður-
Þingeyjarsýslu.
Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri
gegnir lykilhlutverki í heilbrigðis-
þjónustu utan höfuðborgarsvæðis-
ins og hefur mikla þýðingu í þróun
byggðar í landinu. Stjórnvöld þurfa
að tryggja áframhaldandi uppbygg-
ingu FSA með auknu framlagi til
tækjakaupa, með þvi að veita fé til
að hægt verði að ljúka nýbyggingu
sjúkrahússins, og með því að hlut-
ast til um að Fjórðungssjúkrahúsið
á Akureyri verði skilgreint sem há-
skólasjúkrahús með þeim réttindum
og skyldum sem það felur í sér,
sjúklingum til hagsbóta.
Höfundur tekur þátt i prófkjöri
Framsóknarflokksins á Norðurlandi
eystra.
►Meira á Netinu
Elsa B.
Friðfinnsdóttir
Geigvænleg byg’g’ðaröskun
BUSETUÞROUN á
Islandi hefur tekið
geigvænlega stefnu á
síðastliðnum árum.
Fólksflutningar til höf-
uðborgarinnar aukast
stöðugt sem og köstn-
aður þjóðfélagsins
vegna þeirra. Á sl. 10
árum hafa rúmlega
12.000 manns flutt af
'*-landsbyggðinni til höf-
uðborgarinnar - og
aldrei fleiri en síðustu
fjögur árin.
Mikill vöxtur borgar-
innar skapar ýmis
vandamál, m.a. í um-
hverfísmálum og um-
ferðarmálum, auk þess
sem spennuástandi fylgja ýmis fé-
lagsleg vandamál og húsnæðis-
skortur. Það kostar mikið fé að
kaupa land og brjóta það undir
byggð, byggja upp götur og græn
svæði, leiksvæði, leikskóla o.fl.
Vegna þessa fer minna í endurgerð
og endurnýtingu borgarhverfa.
Daníel
Árnason
SOLUKENNSLA GUNNARS ANDRA
Einkaþjálfun • Námskeið • Ráðgjöf • Fyrirlestrar
ViA höfum sameiginlegt markmið -
að þár gangi vel!
Upplýsingar í síma 561 3530 og 897 3167
Þannig heldur boltinn
áfram að hlaða utan á
sig. Fleira fólk, meiri
byggingarframkvæmd-
ir, aukinn kostnaður
o.s.frv.
36-60 milljarða
króna sóun
Það hefur komið
fram, m.a. í máli for-
sætisráðherra á Al-
þingi fyrir skömmu, að
gróflega reiknað kostar
það samfélagið 3-5
milljónir króna á hvern
íbúa þegar einstakling-
ur flytur af lands-
byggðinni á höfuðborg-
arsvæðið. Þar er ann-
ars vegar um að ræða kostnað
vegna nýframkvæmdanna sem fyrr
Áratugum saman hafa
svonefndar byggðaað-
gerðir stjórnvalda verið
ómarkvissar, segir
Daníel Arnason, og
borið sterkt svipmót
handahófskenndra
Innheimtukerfi
KERFISÞROUN HF.
Fákafeni 11 • Sími 568 8055
www.islandia.is/kerfisthroun
smáskammtalækninga
o g björgunaraðgerða.
eru nefndar og hins vegar kostnað
vegna verr eða ónýttra mannvirkja
á landsbyggðinni. Við skulum held-
ur ekki gleyma því að inni í þessum
tölum er ekki kostnaður fólksins
sem flytur; fólks sem í mörgum til-
fellum kveður verðlitlar eða verð-
lausar eignir í heimabyggð sinni og
byrjar því sem næst með tvær
hendur tómar „á mölinni“ syðra.
Sé ofangi-eind tala margfölduð
með fjölda þeirra sem flutt hafa af
landsbyggðinni til höfuðborgarinn-
ar á síðastliðnum 10 árum, fæst
skelfileg útkoma: 36-60 milljarðar
króna! Kostnaður samfélagsins
vegna byggðaröskunarinnar er því
3,6-6,0 milljarðar króna árlega og
hygg ég að það sé varlega áætlað.
Fyi-ir slíka upphæð mætti gera gíf-
urlega margt á skömmum tíma:
byggja sjúkrahús, heilsugæslu-
stofnanir, skóla, grafa jarðgöng,
byggja vegi, hækka ellilífeyri, ör-
orkustyrk og bamabætur, greiða
skuldir, lækka skatta - og þannig
mætti lengi telja.
Eftir hverju
er beðið?
Af framansögðu er ljóst að það er
þjóðarhagur að reyna að hafa stjórn
á byggðaröskuninni og draga úr
henni eftir föngum. Stjórnvöld ráða
yfir ýmsum tækjum til þess en svo
furðulegt sem það nú er hafa þau
ekki enn markað sér skynsamlega
stefnu í málinu! Áratugum saman
hafa svonefndar byggðaaðgerðir
stjórnvalda verið ómarkvissar og
borið sterkt svipmót handahófs-
kenndra smáskammtalækninga og
björgunaraðgerða.
Að mínu viti hefðu stjórnvöld fyr-
ir löngu átt að marka sér þá stefnu
að efla byggð í einum landsfjórð-
ungi í senn, til raunverulegs mót-
vægis við höfuðborgarsvæðið. Þeg-
ar það verk væri vel á veg komið
mætti einbeita kröftunum aðjieim
næsta - og svo koll af kolli. Eg er
sannfærður um að ef til þessa ráðs
hefði verið gripið fyrir 15-20 árum
byggju nú 40-50 þúsund manns á
Eyjafjarðarsvæðinu, á einu sam-
felldu atvinnusvæði. Þá hefði verið
hægt að snúa sér að Austurlandi
næst, svo dæmi séu tekin.
En betra er seint en aldrei: Því
fyrr sem markviss stefna verður
mótuð og henni fylgt, því betra. Eft-
ir hverju er beðið?
Höfundur er framkvæmdastjóri
Akoplasts og Kexsmiðjummr á
Akureyri og stefnir á 2. sætið í próf-
kjöri Framsóknarflokksins í Norð-
urlandskjördæmi eystra.
Bjóðum börn
velkomin!
Á ÞESSU kjörtíma-
bili var ákveðið að
tekjutengja barnabætur
að fullu, og nú ganga
þær eingöngu til barna
sem eiga foreldra undii’
ákveðnum tekjumörk-
um. Nú má halda því
fram að ekki sé rétt að
greiða framlög úr opin-
berum sjóðum til þeirra
sem séu þokkalega
stæðh’ og vissulega á
slíkur málflutningur
hljómgrunn. Hins vegar
er það svo að barnabæt-
ur eru hugsaðar sem
greiðsla til barnsins og
því má efast um rétt-
mæti tekjutengingar
þar. Ef hún yrði afnumin þyrfti hins
vegar að koma til móts við tekju-
lægstu hópana með öðrum leiðum,
þar sem hingað til hefur verið litið á
barnabætur sem n.k. láglaunaupp-
bót.
En af hverju ætti að endurskoða
tekjutenginguna? Bamafólk er iðu-
lega á þeim aldri að samhliða barna-
uppeldinu er það að koma sér þaki
yfír höfuðið og byrja að borga af lífs-
tíðarskuldbindingum eins og náms-
lánum og húsnæðislánum og því væri
eðlilegt að stjórnvöld styddu sér-
staklega við bakið á þessum hópi.
Því miður er það svo að fjölskyldu-
fólk upplifir ekki slíkan veruleika
hér á landi, það er flækt í gildru jað-
arskatta og það er ekki búið þannig
um hnútana að því sé gert auðvelt að
samræma fjölskyldu og atvinnulíf.
Stutt fæðingarorlof með lágum
greiðslum er ekki til fyrirmyndar og
þar erum við eftirbátur nágranna-
þjóðanna. Þjóðfélag okkar er ein-
faldlega ekki barnvænt.
Hvetjum til barneigna
Eitt verðugasta verkefni í nútíma
stjórnmálum er að hvetja til barn-
eigna því við stöndum frammi fyrir
því vandamáli að öldruðum mun
stórlega fjölga á komandi áratugum
á meðan vinnandi kynslóðir fai’a
hlutfallslega minnkandi á móti. Þetta
hefur ekki aðeins í fór með sér sífellt
dýi-ara samhjálparkerfi, heldur mun
þungi þess falla á herðar æ færri ein-
staklinga. Þessi þróun gæti haft í för
með sér að erfitt verði að halda uppi
því stigi velferðar sem við búum við í
dag þegar fram líða stundir. Stjórn-
völd þurfa að horfast í augu við þetta
og bregðast við á einhvern hátt. Við
gætum farið í stórfelldan niðurskurð
á þeim sviðum sem
fjárfrekust eru en það
er vart gerlegt að skera
frekar niður af félags-
legu samhjálpinni. Það
hefur verið farið ofan í
allar matarholur heil-
brigðiskerfisins á und-
anförnum áratug og
vei'ður vart hægt að
finna fleiri sparnaðar-
fleti þar. Þvert á móti
virðist niðurskurðurinn
hafa gengið of langt,
sjúkrahúsin eru rekin
með halla ár eftir ár og
mæta honum með lán-
tökum sem hafa í för
með sér stóraukinn
fjármagnskostnað.
Áhrifaríkasta leiðin gangvart þess-
um vanda komandi kynslóða er sú að
snúa vörn í sókn og hvetja fólk til
bameigna. Slík hvatning felst ekki
Eitt verðugasta verk-
efni í nútíma stjórnmál-
um, segir Bryndís
Hlöðversdóttir, er að
hvetja til barneigna.
síst í því að samfélagið bjóði nýja
einstaklinga velkomna í heiminn á
þann hátt að barnafólki séu búnar
mannsæmandi aðstæður, sem er því
miður ekki raunin í dag.
Styðjum barnafólk - hækkum
fjármagnstekjuskatt
Nauðþurftarkostnaður vegna
ungabarna er óhemju stór hluti út-
gjalda hjá fólki, s.s. bleiur og aðrar
daglegar nauðsynjar. Barnavagnar,
bílstólar, matarstólai- og annar bún-
aður er stór biti fyrir flesta og væri
fróðlegt að vita hversu mikið ríkið
fær í aðra hönd árlega vegna gjalda
á slíkum vörum. Því umhverfi sem
fjölskyldufólki er búið í dag þarf að
breyta með aðgerðum á borð við
myndarlegra fæðingarorlof og
barnabætur til allra barna. Til móts
við kostnað ríkisins vegna slíkra að-
gerða mætti t.d. koma með því að
hækka fjármagnstekjuskatt, sem er
aðeins 10%. Fjármagnseigendum
væri þannig gert að auka byi’ðar sín-
ar, í þágu framtíðar og samhjálpar.
Höfundur er alþingismaður fyrir Al-
þýðubandalagið f Reykjavík.
Bryndís
Hlöðversdóttir
Suðurstrandavegur
MARKVISS byggða-
stefna er eitt af þeim
málum sem ég legg
ríka áherslu á. Suðvest-
urhornið er þéttbýlasta
byggða svæði á íslandi
og því er mikilvægt að
færa byggðina enn bet-
ur saman með tengingu
Suðurstrandavegar.
Hagkvæmnin felst í
bættu atvinnumhverfí,
auknu atvinnuöryggi
og samfelldu þjónustu-
svæði. Miklir möguleik-
ar skapast fyrir fisk-
flutninga og annan
flutning af öllum stærð-
um og gerðum íyrir
markaðina bæði sunn-
an og austan frá. Aukið umferðarör-
yggi skapast við lagningu vegarins
þar sem bílaumferð mun dreifast
Mikilvægt er, segir
Kristín Þórarinsdóttir,
að færa byggðina
enn betur saman með
betur og einnig er
hugsanlegt að vegurinn
verði mun snjóléttari.
Sú nátturfegurð sem
umlykur Suðurstranda-
veg verður aðdráttarafl
fyrir ferðamenn og
fjölgun á ferðamönnum
mun verða um allt Suð-
urland. Tenging Suður-
strandavegar við um-
heiminn er bein braut
fyrir Sunnlendinga í
gegnum Keflavíkur-
flugvöll. Nærliggjandi
byggðir gætu nýtt sér
betur hafnaraðstöðu við
aðalhöfn Suðurlands í
Þorlákshöfn til að
stytta vegalengd á sjó.
Einnig myndi nýtingin á höfninni
verða enn betri með stækkun hafn-
arinnar og nýtingu hennar sem toll-
höfn. Oseyrarbrúin þótti sumum
óþörf, en er sjálfsögð í dag og eins
er það með Hvalfjarðargöngin. Við
þurfum ekki að bíða eftir breytingu
á kjördæmaskipan. Suðurstranda-
vegur er framtíðin og því ekki eftir
neinu að bíða.
Kristín
Þórarinsdóttir
tengingu Suður-
strandavegar.
Höfundur er hjúkrunurfræðingur
og tekurþátt í prófkjöri Sjálfstæðis-
nutnnn á Suðurlandi.