Morgunblaðið - 12.01.1999, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÞRIÐJUDAGUR 12. JANÚAR 1999 43
Fellur áltjaldið
fyrir kosningar?
BYGGING ál-
bræðslu á Reyðarfirði
hefur verið stærsta ein-
staka málið í umræðu á
Austurlandi allt árið
1998. I þessari grein er
spáð í stöðu þess og
leiddar líkur að því að
lítið sem ekkert sé á
bak við tjöld ráða-
manna. Vikið er meðal
annars að bágri fjár-
hagsstöðu og sam-
drætti hjá Norsk
Hydro.
Risaálbræðsla
skyldi það vera
Hálft annað ár er nú
liðið frá því að forysta Framsóknar-
flokksins færði Austfírðingum þau
tíðindi að þeir þyi-ftu að búa sig und-
ir að taka við risaálveri dótturfyrir-
tækis Norsk Hydro (Hydro Alu-
minium), sem staðsett yrði á Reyð-
arfirði. Málið myndi skýrast á næstu
mánuðum. Haustið
1997 svaraði Finnur
Ingólfsson fyrirspurn-
um undirritaðs á Al-
þingi meðal annars um
það hver væri áætluð
hámarksstærð og
áfangaskipting ál-
bræðslunnar og ráð-
gerður byggingartími
með þessum orðum:
„Hydro TUuminium
hefur lýst áhuga á
byggingu álbræðslu
með 240.000 tonna
framleiðslugetu á ári
sem stækka mætti í allt
að 720.000 tonn. Athug-
unin miðast í upphafí
við tvo áfanga með allt að 240.000
tonna framleiðslugetu á ári í hvorum
og er gert ráð fyrir að fyrsti áfang-
inn tæki til starfa árin 2004 eða 2005
og síðari áfanginn fimm árum síð-
ar.“
En mánuðirnir hafa liðið og aftur
Hjörleifur
Guttormsson
Er hægl að „fram-
leiða“ ljóðskáld?
VIÐ erum svo heppin
að eiga sérfræðinginn
Þórð Helgason, skáld og
lektor við Kennarahá-
skólann, sem veit allt
sem máli skiptir um
ljóðagerð. Til hans leita
allskonar menn, sem
langar til að verða
skáld. Vita að hann get-
ur hjálpað heilmikið:
„Um þetta ríkir ná-
kvæmlega sama lögmál
og þeirra sem langar til
að mála eða leika á
hljóðfæri. Það er hægt
að hjálpa með æfingum
og öðru.“
Skelfing er manni nú
farið að förlast að halda
að skáldgáfan sé oftar en ekki tekin
að erfðum og menn sem lítið vita um
ljóðagerð og enn minna um brag-
fræði séu ekki líklegir til stórræða,
þótt þeir fari á námskeið hjá Þórði.
Nemendur Þórðar fást meira við nú-
tíma-ljóð en hin hefðbundnu. „Nú-
tíma ljóð „hefir vinninginn“. Þetta
forna rifrildi er liðið undir lok. Þetta
heimskulega blaður, orustur milli
þessara tveggja forma. Ég sé ekki
betur en það sé horfið og fólk nennir
ekki lengur að tala um hvort sé
merkilegra. Það er mjög gott,“ segir
meistari Þórður.
Er þá málum svo komið að Kenn-
araháskóli Islands leggi að jöfnu
allskonai’ rugl bögubósa og snilldar-
ljóð byggð á glæsileik íslenskrar
bragfræði? Engu máli skipti hvort
henti betur til ljóðagerðar?
I lok námskeiðanna hefir Þórður
valið úr bestu ljóðin og sl. vor kom út
ljóðabókin „Sex í ljóðum". Grein
Þórðar fylgja sýnishorn, sem rétt er
að skoða nánar. Þau hljóta að vera
meðal þeirra bestu:
Hai'aldur S. Magnússon:
ÞINGMAÐURINN
Meðalmennskan var svo algjör
að enginn tók til máls.
Þar til einn úr hópnum ræskti sig.
Samhljóða var hann kosinn á þing.
Þórhallur Jónsson:
ENDAL0K LAPPA
Það vissu allir
að það varst
ekki þú
en þetta má ekki koma fyrir aftur.
Eru menn ekki heillaðir af „nú-
tíma ljóðinu“? íhugið snilldina! Er
ekki von að blessaður Þórður segi:
„Þetta heimskulega blaður um hvort
sé merkilegra...“
Getur Kennaraháskólinn verið
þekktur fyrh- að setja samasem-
merki á milli framangreindra óljóða
og bundins máls?
Hvers vegna steinþegir
þjóðin yfir svona
„trakteringum“?
Ég skal viðurkenna
að ég hef ekki keypt
eða lesið umrædda
Ijóðabók af heilsufarsá-
stæðum. Nenni ekki að
ergja mig á slíkum
lestri.
Hinn fjölhæfi lista-
maður Hallgrímur
Helgason hefir gefið út
stóra kvæðabók, þar
sem hann hagnýtir
ljóðhefðina og allt ætl-
ar vitlaust að verða í
hópi „menningarvit-
anna“. Hann segir
réttilega að orðið ljóð sé merkingar-
laust. Svo rækilega sé búið að mis-
þyrma því. Þess vegna notar hann
Ljóð
Ef unga fólkið hefur
ekki áhuga á ljóðum,
segir Guðmundur Guð-
mundarson, þá er það
alvarlegt íhugunarefni.
orðið „kvæði“ um sína ljóðagerð.
Gerum okkur grein fyinr stað-
reyndum:
a) Ljóðlistin var allt fram að lýð-
veldisstofnun bundin fagurfræðileg-
um og listrænum viðmiðunum bund-
ins máls.
b) Islensk ljóðskáld, sem skorti
bæði hagmælsku, andagift og lág-
marks metnað, voru nefnd: bögubósar.
c) Ljóðlist er og á að vera kröfu-
hörð og það er hrein og klár
skemmdarstarfsemi að ætla að end-
urnýja hana með alþjóðlegri
flatneskju.
d) Lauslæti það, sem nú ríkir í
Ijóðagerð, slævir málvitund æskunn-
ar.
Þegar ég spurði greindan ungling
í menntaskóla, á hvaða Ijóðlist hann
hefði mestar mætur, þá svai’aði hann
strax: „Mín kynslóð hefir ekki áhuga
á ljóðum.“
Þessi einkunnargjöf er alvarlegt
íhugunarefni.
Ó þér unglingafjöld,
og íslands fullorðnu synir!
Svona er feðranna frægð,
fallin í gleymsku og dá.
(Jónas Hallgrímsson.)
Gleðilegt nýár!
Höfundur er ellilífeyrisþegi.
Guðniundur
Guðmundarson
og aftur hefur iðnaðarráðuneytið til-
kynnt um frestun á ákvörðun. Fyrst
skyldi hún liggja fyrir í ársbyrjun,
þá í maí, síðan var henni frestað
fram í september og nú síðast til-
kynnt að vart sé niðurstöðu að
vænta fyrr en næsta sumar - eftir
alþingiskosningar!
Norsk Hydro litinn
áhuga á Austurlandi
Það lá í loftinu þegar í fyrravetur
að áhugi Norsk Hydro á að fjárfesta
í álbræðslu á Islandi á umræddu
tímabili væri afar takmarkaður.
Fyrirtækið hafði hins vegar eins og
hliðstæðir fjölþjóðarisar áhuga á að
fá innsýn í orkumál á íslandi til að
eiga upplýsingar um virkjanakosti
og aðrar aðstæður í handraðanum
upp á seinni tíma. Raunverulegur
áhugi Norsk Hydro á fjárfestingu á
Austurlandi var frá upphafi lítill
sem enginn. Þetta mátti að vísu ekki
segja upphátt og voru iðnaðarráðu-
neyti og markaðsskrifstofa MIL
jafnóðum látin bera allar slíkar
fregnir til baka. Austfirðingar
skyldu trúa því og treysta að Fram-
sóknarráðherrarnir færu ekki með
neitt fleipur! Til að halda lífi í leikn-
um var svo síðastliðið sumar efnt til
könnunar á áhuga Austfirðinga á ál-
bræðslu og stórvirkjun í tengslum
við hana. Niðurstaðan leiddi i ljós
það sem flestir vissu, að skoðanir á
stóriðju í fjórðungnum væru afar
skiptar en óvæntasta niðurstaðan
var hins vegar sú að aðeins rúmur
helmingur aðspurðra lagði áherslu á
að virkjað yrði í fjórðungi.
Óraunsæjar og skaðlegar
hugmyndir
Undirritaður hefm’ frá upphafí
varað Austfirðinga við að taka alvar-
lega yfirlýsingar Framsóknarforyst-
unnar um risaálbræðslu Norsk
Hydro á Reyðarfirði. Ég hef talið
þær í senn óraunsæjar og andstæð-
ar íslenskum hagsmunum. Þess ut-
an rúmast þessi áform engan veginn
innan alþjóðasamninga um loftslags-
breytingar. Það er líka með öllu
ábyrgðarlaust að ætla að veita
Norðmönnum eða öðrum útlending-
um ráðstöfunarrétt á stórum hluta
af vatnsafli í landinu, orkulindum
sem þjóðin getur þurft á að halda til
framleiðslu á vistvænni orku í stað
olíu þegar líður á næstu öld. Um-
ræddar virkjanir eru afar umdeildar
frá umhverfissjónarmiði og með
byggingu þeirra myndu minnka til
muna möguleikar á að ná sátt um
umhverfisvernd á hálendinu. Bygg-
Stóriðja
Ég hef frá upphafi var-
að Austfirðinga við því,
segir Hjörleifur Gutt-
ormsson, að taka alvar-
lega yfírlýsingar Fram-
sóknarforystunnar um
risaálbræðslu Norsk
Hydro á Reyðarfirði.
ing risaálbræðslu á Reyðarfirði er
líka afar ófýsilegur kostur í félags-
legu og byggðapólitísku samhengi
og nettó-ávinningur af slíku fyi-ir-
tæki fyrir fjórðunginn í meira lagi
óviss.
Blekkingaleiknuin
þarf að linna
Þeir bera mikla ábyrgð sem enn
reyna að telja Austfirðingum trú um
að framundan séu gífurleg umsvif við
virkjunarframkvæmdh’ og byggingu
álverksmiðju. Með því er verið að
viðhalda væntingum sem ekki er
innistæða fýrir. A meðan eru hug-
myndir og frumkvæði um aðra at-
vinnuuppbyggingu drepin í dróma.
Meira að segja þingmenn Sjálfstæð-
isflokksins á Austurlandi eru famir
að ókyrrast vegna þessa máls. Bragð
er að þá bamið finnur. Mál er komið
að þessum blekkingaleik linni og
stjórnvöld sýni þess í stað lit á að
taka á hversdagslegum en raunveru-
legum vanda og ójöfnuði sem Aust>
firðingar búa við, meðal annars í
verði á orku til húshitunar.
Fyrirtæki í fjárhagskreppu
Við allt þetta sjónarspil bætist
það að rekstur Norsk Hydro hefur
gengið afleitlega á þessu ári. Fyrir-
tækið telur sig þurfa að bregðast við
miklum taprekstri í olíuvinnslu og
áburðarframleiðslu með samdrætti í
fjárfestingum og rekstri. Á stjórn-
fundi Norsk Hydro hinn 20. desem-
ber var ákveðið að fara yfir öll fjár-
festingaráform fyrirtækisins og
Myklebust forstjóri þess útilokar
ekki að grípa þurfi til uppsagna. í
viðtali við Áfteriposten í Osló talaði
hann einnig um verulegan samdrátt ^ ■
í fjárfestingum næstu árin frá því
sem verið hafi á dagskrá. I þessu
viðtali við forstjórann er ekki rætt
um áliðnaðinn og Island ekki nefnt á
nafn frekar en fyi’r á árinu. Verð á
áli á heimsmarkaði er hins vegar af-
ar lágt þessa stundina, meðal annars
fullyrt að vanti 400 dali per tonn til
að Norðurál í Hvalfirði nái endum
saman. Það er kannski ekki undar-
legt að Mr. Peterson sé að svipast
um eftir kaupanda eins og flogið
hefur fyi-ir.
Ekki sýnist líklegt að blásið verði
til fjárfestinga á Islandi af hálfu
Norsk Hydro við þessar aðstæður.
Um sparnaðarráðstafanir á að til-
kynna á stjórnarfundi íyrirtækisins
15. febrúar næstkomandi. Ekki er “
þó útilokað að eitthvað verði gert til
að gleðja þá Finn og Halldór. Við
minnumst þess að Jón Sigurðsson
fékk að skrifa undir sýndarsamn-
inga við Atlantsál um Keilisnes-
bræðslu fyrir kosningamar 1991.
Það þarf ekki að tjalda miklu til svo
gleðja megi íslenska ráðherra. Aðal-
atriðið frá þein-a bæjardyrum er að
áltjaldið falli ekki fyrir kosningarn-
ar að vori.
Höfundur er alþingismnður. £ .
Heilsa fyrir þig
Æfingabekkir Hreyfingar, Ármúla 24, sími 568 0677
Opið mánudaga og miðvikudaga frá kl. 9-12 og 15-20,
þriðjudaga og fimmtudaga frá kl. 9-18
* Er vöðvabólga að hrjá
þig í baki, öxluni eða
handlcggjum?
* Stirðleiki í mjöðmum
og þreyta í fótum?
* Vantar þi;
streymi o;
Þá hentar
okkar þér
Reynslan hefur sýnt að
erfi hentar
ýel fólki á öllum
ekki hefiir
einhverja líkams-
í langan tíma. Sjö
æfingakerfið liðkar,
kit og eykur blóð-
ii til vöðvanna. Hver
idar á góðri slökun.
memnig
'öngnbraut,
iga og tvo
riuddbekki.

Getur eldrafólk notið góðs afþessum bekkjum?
Já, þessi leið við að hreyfa líkamann er þægileg, liðkar og gefur góða slökun.
Og er þess vegna kjörin fyrir eldra fólk.
Svala Haukdal
„Ég hef stundað æfingabekkina meira og minna síðan
1989. Vegna þrálátra bakverkja og vökvasöfnunar átti ég
erfitt með að stunda leikfimi. Síðan ég byrjaði hef ég verið
laus við verki og ég fe alla þá hreyfingu og slökun sem ég
þarf. Hjá Æfingabekkjum Hreyfingar fæ ég einnig
einkaþjálfun, persónulegt viðmót og yndislegt umhverfi.
Ég hvet allar þær konur sem geta, að kynna sér æfingakerf-
ið, það er fyllilega þess virði.“
(fffrir kynningartimi
Gleðilegt ár!