Morgunblaðið - 03.03.1988, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. MARZ 1988

AFERÐ
með
Kópal
Dýrótóni
Veldu Kópal
með gljáa við hæfi.
Gljáandi
HARKA
með
Kópal
Geisla
Veldu Kópal
með gljáa við hæfi.
Kjartan Jóhannsson
„Þessi staðreynd
minnir okkur á nauðsyn
þess að treysta sam-
heldni Atlantshafs-
bandalagslandanna, því
að slík samheldni er
lykillinn að áframhaldi
þeirrar þróunar sem er
haf in í minnkun spennu
og afvopnun. I þeim
efnum tel ég að Islend-
ingar eigi að leggja sitt
af mörkum og hvetja
aðrar bandalagsþjóðir
til slíks hins sama.“
Það er í samræmi við þetta mik-
ilvægi sem við höfum tekið þátt i
ákvörðunum um endumýjun og
uppbyggingu eftirlitsaðstöðunnar
hér á landi. Sumir, einkum al-
þýðubandalagsmenn, hafa haft
hom í síðu þessarar endumýjunar,
viljað hefta hana og tefja. A flótta
sínum frá gömlu stefnunni um ís-
Iand úr NATO og herinn burt hafa
þeir staðnæmst við það stefnumið
að takmarka og draga úr umsvif-
um vamarliðsins eins og það heitir
á þeirra máli.
Þetta ætlunarverk hefur þeim
ekki tekist, heldur hefur verið unn-
ið markvisst að endumýjun og
uppbyggingu, enda bæði sjálfsagt
og nauðsynlegt. Gmndvallarstað-
reyndin er nefnilega sú, að sú vam-
ar- og eftirlitsstöð sem ekki svarar
kröfum tímans er ekki trúverðug,
en trúverðugheitin er undirstaða
gagnsemi í viðleitninni til að
tryggja frið.
Það er reyndar rétt að benda á
í þessu sambandi að á sama tíma
og þessi uppbygging hefur átt sér
stað, þá hefur samband okkar við
Sovétríkin fari batnandi og sam-
skipti aukist. Þetta er vitaskuld
vísbending um það, að Sovétríkin
viðurkenna hlutverk okkar og
hvemig við rækjum það.
Sambúð okkar við vamarliðið
er góð og nánast snurðulaus. Allar
spár um ánnað hafa ekki ræst,
allur ótti um hættu fyrir íslenska
menningu af vera vamarliðsins hér
á landi hefur rejmst ástæðulaus.
í þessu sambandi hlýt ég hins
vegar að víkja að þeirri mengun
vatnsbóla af olíuleka sem átt hefur
sér stað og láta þá eindregnu skoð-
un í ljós að þeir aðilar sem vatns-
bólunum spilltu eigi afdráttarlaust
að greiða kostnað af öflun nýrra
vatnsbóla með tilheyrandi vatns-
lögn, sem afhent verði Keflavík-
urbæ og Njarðvík til fullra umráða.
Annað veifið og úr ýmsum her-
búðum heyrist gagnrýni á vamar-
bandalög og er þá gjaman höfðað
bæði til Atlantshafsbandalagsins
og Varsjárbandalagsins og látin í
ljós ósk um að þau verði leyst upp
fyrr eða síðar. Auðvitað geta menn
látið sig dreyma um slíkt, en ég
held að það sé beinlínis rangt að
gæla við slíkar hugmyndir eða
gera þær að nærtæku markmiði.
Sannleikurinn er nefnilga sá, að
bandalögin era afleiðing ástands
Eigum að leggja rækt
við hlut okkar í NATO
eftirKjartan
Jóhannsson
Margir hafa orðið til þess að
láta í ljós efasemdir um samkomu-
lag stórveldanna um eyðingu með-
aldrægra kjamorkueldflauga. Einn
hópurinn hefur látið í ljós ótta um
að með eyðingu þeirra sé öryggi
Vestur-Evrópu ótryggara. Annar
hópurinn hefur gert lítið úr sam-
komulaginu af því að fækkun í
heildarvopnabúram samkvæmt því
sé svo smávægileg. Ég tel að báð-
ir aðilar hafí á röngu að standa.
Vígbúnaðaijafnvæginu í Evrópu
var ekki raskað Vestur-Evrópu í
óhag. Og heildarfækkunin í vopna-
búrinu er ekki réttur mælikvarði á
gildi samningsins. Vissulega er af
nógu að taka, en það er ekki kjami
málsins.
Kjami málsins er að samning-
amir skyldu vera gerðir. Kjami
málsins er að þeir skyldu jafnframt
vera undir gagnkvæmu eftirliti
samningsaðila. Þessum samning-
um um niðurskurð kjamavopna á
reyndar einmitt að framfylgja, með
sama hætti og Alþingi tiltók í
ályktun sinni í maí 1985, nefnilega
„á gagnkvæman hátt þannig að
málsaðilar uni því og treysti". Að
frátöldu því að samningarnir vora
yfírhöfuð gerðir, er þetta merkast.
Nú er unnið að undirbúningi nýs
samnings um helmingsfækkun
langdrægra vopna. Margir tor-
tryggja það. Aðrir spá því að þessi
viðleitni muni renna út í sandinn
eða stranda, eins og það er venju-
lega nefnt. Ég léyfi mér á hinn
bóginn að vera bjartsýnn á að þess-
ir samningar um langdrægu vopn-
in verði gerðir, en ég vil benda á
að meginatriði er ekki hversu mik-
ill niðurskurðurinn verður, í prós-
entum talið, heldur samningurinn
sjálfur. Og þá jafnframt að hann
verði í góðu jafnvægi og afvopnun
á einu sviði leiði ekki til aukningar
vopnaburðar á öðra sviði. Lít ég
sérstaklega til Norður-íshafsins í
þessu sambandi og hafsvæðanna
umhverfís Island.
Mikilvægasti þáttur samning-
anna er ekki umfang niðurskurðar
vopnanna. Samningaumleitanirnar
sjálfar era nefnilega tæki til þess
að draga úr undirrót vopnakapp-
hlaupsins, tortryggninni. Samn-
ingaumleitanimar era tilefnið og
tækifærið til samskiptanna sem
era helsta leiðin til þess að draga
úr tortryggninni. En það er hún,
tortryggnin, sem er undirrót og
orsök vopnakapphlaupsins.
Þess vegna er mikilvægi samn-
inganna fyrst og fremst fólgið í
þeim sjálfum en ekki í umfangi
niðurskurðar eða takmarkana.
Þess vegna er betra að ætla sér
ekki um of í hveiju þrepi, heldur
taka frekar minna fyrir hveiju
sinni og forðast þannig vonbrigði
og samningsstrand.
Sú ánægjulega þróun sem nú á
sér stað í vopnatakmörkunum og
minnkun spennu er árangur af
stefnufestu Atlantshafsbandalags-
ins annars vegar og hins vegar af
breyttum viðhorfum í Sovétríkjun-
um. Segja má að enn einu sinni
hafi Atlantshafsbandalagið sannað
gildi sitt. Öllum aðildarþjóðum
bandalagsins ætti nú að vera enn
betur Ijóst en áður að þær hafa
verið og era á réttri leið. Þeim
ætti líka að vera enn betur ljóst
en fyrr að önnur leið er ekki fær
til þess að ná árangri.
Sumir kalla sífellt eftir einhliða
aðgerðum, einhliða afvopnun eða
vopnafækkun eða yfirlýsingum af
ýmsu tagi. Ég hef áður í umræðum
um utanríkismál varað við slíkum
aðgerðum. Ég geri það enn. Sú
leið er ekki fær. Sérhver tilraun
af því tagi mun fara út um þúfur.
A hinn bóginn höfum við nú sann-
anir fyrir því að staðfesta, krafa
um gagnkvæmni og öraggt eftirlit
jafnframt því að sýna engan bilbug
— sú leið skilar árangri.
Þessi staðreynd minnir okkur á
nauðsyn þess að treysta samheldni
Atlantshafsbandalagslandanna,
því að slík samheldni er lykillinn
að áframhaldi þeirrar þróunar sem
er hafin í minnkun spennu og af-
vopnun. í þeim efnum tel ég að
íslendingar eigi að leggja sitt af
mörkum og hvetja aðrar banda-
lagsþjóðir til slíks hins sama. Um
þetta eigum við að reka virka
stefnu innan bandalagsins sem
utan og feimnislaust, því að hlut-
verk okkar í NATO er mikilvægt
fyrir NATO, fyrir aðrar bandalags-
þjóðir og fyrir okkur með sama
hætti og NATO er okkur mikil-
vægt.
|Ui/£|ai 6)íS)|£ yimi
InfelKI IKH lr i\m II
FYRIR ALLA
SNORRABRAUT
Blazer-jakkar Kr. 7.500-
Buxur____________Kr. 2.890.-
Skyrtur__.........Kr. 1.780.-
Rúskinnsjakkar.-.Kr. 8.900-
Leöurjakkar......Kr. 14.900.-