Morgunblaðið - 03.04.1990, Blaðsíða 13

MQRGTfflBiLiAgHp' ÞRID.JIjDftGUR 3)'ARRIL;)99Q
Yerðmæti útflutnings á
flöttum, ferskum fiski
eftir Gunnar
Tómasson
Eftir að sjávarútvegsráðherra
setti á tímabundið bann við útflutn-
ingi á flöttum, ferskum fiski, hófst
mikil umræða um þau verðmæti
sem væru fólgin í þessum útflutn-
ingi og þá jafnan borið saman við
þau verðmæti sem saltfiskafurðir
okkar gæfu. Menn nefndu háar
prósentur, af því að háar prósentur
fara vel í munni, 20%, 30%, 40%
hærra en eitthvað annað. Sjaldnast
spurðu fréttamenn nánar út í þess-
ar tölur (hvar eru rannsóknarblaða-
mennimir?) en tóku þær bara góðar
og gildar. Slík fréttamennska dæm-
ir sig sjálf.
Eftir nokkra leit tókst mér að
hafa upp á raunverulegum tölum
og þeim verðmætum, sem fólgin
voru í „ferskum, flöttum fiski“ og
birti ég þær með þessum skrifum
mínum og ber þær saman við út-
borgunarverðtöflu SÍF.
Sá kostnaður, sem dreginn er frá
verðinu, er fenginn úr reikningum
kaupmanna sjálfra og eru það um-
boðslaun, flutningsgjöld, svo og
aðrar sporslur, sem þeim einum er
lagið að bæta inn á reikninga sína.
Þessi frádráttur er gerður til að
auðvelda samanburð við útborgun-
arverðtöflu SÍF en hún gengur jafn-
an manna á milli í saltfiskheimin-
um, því að flestra áliti er hún hin
eina rétta viðmiðun og jafnan tafla
yfír heimsmarkaðsverð á saltfiski.
Reyna menn ýmsar kúnstir til að
sýna hærra verð en hún, líkt og
spretthlaupari sem reynir að slá
met í miklum meðvindi og páska-
fastan er saltfiskframleiðendum.
Þær nýtingartölur, sem birtast í
samanburðartöflunni, eru fengnar
úr dagbók SÍF og eru þær byggðar
á umfangsmiklum rannsóknum
undanfarinna áratuga. Þessar tölur
hafa kaupmenn í Reykjavík jafnan
notað þegar þeir hafa verið að sann-
færa menn um að versla við þá.
Eftir þeim upplýsingum, sem ég
hef, þá hafa ekki allir áttað sig á
því, að þegar talað er um flatnings-
nýtingu 70%, er ekki gert ráð fyrir
venjulegri 4% yfirvikt, þannig að
lokanýting verður aðeins 67%.
Hvers vegna er munurinn 20-55
kr. á hráefniskílóið? Það er líklega
vegna þess, að sá sem selur sinn
físk ferskan og flattan, sleppur við
að borga vinnulaun við frekari
vinnslu fisksins, svo og alltof háa
vexti af afurðalánum, svo eitthvað
sé talið. Athygli vekur mikill munur
á einstökum stærðarflokkum. Hvað
veldur því? Ef menn leika sér svo
með þessar tölur, þá má reikna það
út, að 4 milljarðar króna myndu
tapast úr gjaldeyrisöflun þjóðarinn-
ar, ef allur þessi fiskur væri fluttur
út ferskur, flattur í staðinn fyrir
fullsaltaðan og frágenginn hér
heima.
Á þessu má sjá, að Guðmundur
J. Guðmundsson formaður Verka-
mannasambandsins, má vera stolt-
ur af því að hafa hjálpað til við að
sýna ráðamönnum fram á þetta
mikla vinnu- og verðmætatap.
Þessu til skýringar birti ég hér
einfaldað dæmi yfir stærðardreif-
ingu útflutts, saltaðs þorsks 1989,
reiknað yfír í ferskan, slægðan fisk
með haus og margfaldað síðan með
áætluðu tapi á hvern stærðarflokk
fyrir sig samanber töflu I.
Núna síðast hefur svo utanríkis-
ráðherra gefið völdum hópi kaup-
manna, útflutningsleyfi fyrir létt-
saltaðan saltfisk í takmarkaðan
tíma.
Ég hef fyrir mér nokkuð skýrt
dæmi um vinnu og gjaldeyristap
við svona útflutning, þar sem fýrir-
tæki það er ég veiti forstöðu gerir
út tvö togskip, sem salta aflann um
borð og skila honum í land í svip-
uðu formi og þessi léttverkaði fisk-
ur er. Þegar svo fiskurinn kemur á
land, þá er hann snyrtur og endur-
saltaður og þar næst gæða- og
stærðarmetinn og pakkað að mestu
leyti, 25 kg í pappakassa og fluttur
út til markaðslandanna þannig. Við
þetta starfa 40 manns.
Það segir sig sjálft, að ef fiskur-
inn væri fluttur út eins og kaup-
mennirnir tíðka núna, þ.e. í milliliði
í Bretlandi, Danmörku og Hollandi,
þá missti margur maðurinn vinnu
sína hérna heima, en aftur á móti
fengju margir vinnu í umræddum
Tafla 2.
Saitfiskur Sl.m/h Tapaður gjaldeyrii
2,7 kg. ogyfir 17959 tn. x 21 kr. kg. 377.139 þ.kr.
1,7 kg.-2,7 kg. 17765 tn. x 20 kr. kg. 355.300 þ.kr.
0-1,7 kg. 60634 tn. X 55 kr. kg. 3.334.870 þ.kr. 4.067.309 þ.kr.
Gunnar Tómasson
„Ef menn leika sér svo
með þessar tölur, þá
má reikna það út, að 4
milljarðar króna
myndu tapast úr gjald-
eyrisöflun þjóðarinnar,
ef allur þessi fiskur
væri fluttur út ferskur,
flattur í staðinn fyrir
fullsaltaðan og frágeng-
inn hér heima.“
löndum við frekari verkun og frá-
gang á fiskinum og kaupmenn í
Reykjavík væru yflr sig ánægðir.
Höfundur er verkstjóri hjá
Þorbirnihf. í Grindavík.
Tafla 1.
Samanburður á ferskum, flöttum físki annars vegar og söltuðum línufíski hins vegar.
Forsendur: Miðað er við 67% nýtingu (pökkunarnýting) á ferskum, flött-
um fiski m.v. slægðan fisk með haus, en 48% nýtingu (einn-
ig pökkunarnýting) á söltuðum fiski, m.v. slægðan fisk með
haus.
Útflutningskostnaður á ferskum, flöttum fiski er skv. yfirliti
Jóns Ásbjörnssonar kr. 22 pr. kg.
Fisknum er skipt niður í þijá stærðarflokka; I, II og III:
I. 4,5 kg. ferskur, flattur fiskur og þyngri samsvarar 60% í
2,7/4,0 kg. og 40% 4,0 kg./yfir í saltfiski.
II. 1,8 kg. — 4,5 kg. ferskur, flattur fiskur samsvarar 1,7/2,7 kg.
í saltfiski.
III. 0,5 kg— 1,8 kg. ferskur, flattur fiskursamsvarar 0,8/l,2kg.
í saltfíski.
Ferskur, flattur fiskur
Cif-verð Kostnaður Per. kg. af
(kr./kg.) (kr./kg.) Nýting slægðum
físki
Flattur, ferskur 4,5 kg og yfir IA 213,90 22,00 67% 128,57
Saltaður, 40% 4,0 kg./yfir IB 188,23 22,00 67% 111,37
60% 2,7kg./4,0 kg. IC 160,43 22,00 67% 92,75
Flattur, ferskur 1,8 kg.-4,5 kg. IIA 190,65 22,00 67% 113,00
Saltaður, 1,7/2,7 kg. IIB 167,77 22,00 67% 97,67
Flattur, ferskur 0,5 kg.-l,8 kg. 111A 93,00 22,00 67% 47,57
Saltaður, 0,8/1,2 kg. III B 83,70 22,00 67% 41,34
Saltfiskur FFF m.v. saltfisk
Skilaverð saltfisks Nýting Per.kg. af slægðum físki Mismunur kr./kg. Mismunur %
317,40 48% 152,35 +23,78 84,4
285,40 48% 136,99 +25,62 81,3
206,00 48% 98,88 +6,13 93,8
276,00 48% 132,48 +19,48 85,3
246,00 48% 118,08 +20,41 82,7
215,00 48% 103,20 +55,63 46,1
199,00 48% 95,52 +54,18 43,3
Ath. Hér er ekkert tillit tekið til hugsanlegra bakreikninga v/gæðarýrnunar.
Hér kemur fram hvaða stærð af fiski þeir vilja helst fá. Verðbilið eykst því sem fiskur smækkar.
Námsgagnastoíhun;
Tvær nýjar kennslu-
bækur í landafræði
KOMIN er út á vegum Námsgagnastofnunar bókin Landshorna á milli
eftir Torfa H(jartarson. Áður heíur komið út í sama bókaflokki Land
og líf eftir sama liöfund og hefur hún verið notuð til landafræðikennslu
á miðstigi grunnskóla í tvo vetur. Fjöldi litprentaðra ljósmynda, teikn-
inga, korta og grafa, prýðir bækurnar og fylgir þeim hljóðsnælda með
upplestri úr bókinni og umhverfishljóðum.
Torfi sagði í samtali við Morgun-
blaðið að seinni bókin, Landshorna
á milli, hefði verið í vinnslu undanfar-
in tvö ár. „Það er óhætt að fullyrða
að brýn þörf hafí verið á nýrri bók
til kennslu í landafræði. Þessar bæk-
ur leysa af hólmi Landafræði I. hefti
eftir Erling Tómasson sem kom út
fyrir um það bil 25 árum. Við höfum
fengið óvenjumikil og góð viðbrögð-
um frá kennurum. Þeim hefur þótt
bókin aðlaðandi og höfða vel til nem-
enda sinna. Við lögðum mikla vinnu
í að velja myndir til að styðja við
efnið og gera það aðlaðandi fyrir
þennan aldurshóp," sagði Torfi. Ljós-
myndir eru flestar teknar af Birni
Rúrikssyni.
Fyrri bókin fjallar um náttúrfar
og lífshætti á landinu en í þeirri
seinni er fjallað um einstaka lands-
hluta. í Landshorna á milli eru börn
á hveijum stað tekin tali og rifjaðar
upp þjóðsögur sem tengjast hveijum
Torfi HjarLirson, höfundur nýrra
kennslubóka í landafræði.
stað.
í ráði er að gefa út verkefni og
vinnukort með bókunum ásamt
myndböndum um einstaka lands-
hluta.
■ „HVER er framtíð lífeyris-
sjóðanna?" er yfirskrift borgara-
fundar Verkalýðsfélags Borgar-
ness og Neytendafélags Borgar-
Qarðar sem haldinn verður á Hótel
Borgarnesi miðvikudaginn 4. apríl
kl. 20.30. Frummælendur verða
Guðni Ágústsson, alþingismaður,
Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri VSÍ og Ásmundur
Stefánsson, forseti ASÍ. Fundurinn
er öllum opinn.
■ SJÁLFSTÆDISFÉLAG
Bessastaðahrepps hefur gengið
frá framboðslista sínum fyrir kom-
andi kosningar. í fyrsta sætinu er
Guðmundur G. Guðmundsson,
María Sveinsdóttir í öðru sæti,
Birgir Guðmundsson í þriðja,
Guðmundur Ingvi Sigurðsson í
fjórða og Jón G. Gunnlaugsson í
fimmta sæti. í Bessastaðahreppi
eru nú um 1.000 íbúar og hefur
fjölgað um 26% frá síðustu sveitar-
stjórnarkosningum.
M

----—ssr
Suzuki Swift GL, ’BB. Rauður,
S gíra, útv/segulb., sum-
ar/vetrardekk. Blll sem nýr.
Ek. 11 .OOO km. Verð 600.000.
Ford Escort GL ’87 1400 cc.
Beige met., 5 gira, útvarp,
vetrardekk. Ek. 42.000 km.
Verð 530.000.
Volvo 740 GLE ’88. Dökkblár
met., sjálfsk., vökvast., rafdr.
rúður, álfelgur. Ek. 62.000
km. Verð 1.450.000.
Cltroen AX '89. Hvítur, 5 gira,
útv/segulb., sumar/vetrar-
dekk. Ek. 10.000 km. Vefð
590.000.
Volvo 240 GL '88. Sllfurgr.
met., sjálfsk., vökvast.,
útv/segulb. Ek. 49.000 km.
Verð 840.000.
Mazda 323 GLX 1500 ’87.
Hvítur, 6 glra, útv/segulb.,
vetrardekk. Ek. 53.000 km.
Verð 550.000.
Toyota Camry GL 1800. Belge
met., sjálfsk., vökvast.,
útv/segulb. Ek. 31.000 km
aðelns. Verð 650.000.
Daihatsu Rocky Wagon '85
dlesel 2,8. Sllfurgrár, 5 glra,
vðkvast., upphœkkaður og
brelð dekk. Ek. 48.000 km
aðeins. Verð 1.120.000.
Volvo 740 GL >87. Dökkgár
met., sjálfsk., vökvast.,
útv./segulb. Plussákl. Ek.
66.000. Verð 1.190.000.
FJöldi annarra notaðra úrvals
bíla á staðnum og á skrá.
Brimborg hf.
Faxafeni 8, s. (91) 685870.
BÍLAGALLERÍ
Opið virka daga frá kl. 9-18.
Laugardaga f rá kl. 10-16.