Morgunblaðið - 03.04.1990, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDÁGUR 3. APRÍL 1990
s> r
12
Embættisstörf forseta
Islands, Yrkja og* fleira
eftirÁsdísi
Erlingsdóttur
Forseti íslands Vigdís Finnboga-
dóttir sagði í útvarpsræðu sinni
fyrir kjördag í forsetakosningunum
’88, m.a., að hún muni ekki nýta
sér það svigrúm sem stjómarskráin
heimilar til afskipta, nema að hún
muni ekki skrifa undir dauðadóm.
(Tilvitn. stytt). En samt sem áður
hafði hún lögfest með undirskrift
sinni „fijálsar fóstureyðingar".
Hvað var sú lögfesting við að fækka
landsmönnum annað en dauðadóm-
ur í fijálsu vali yfir óbornu lífi í
móðurkviði? Og þar að auki eru
aðgerðirnar borgaðar af skattpen-
ingum fólksins í landinu.
En þegar ríkisstjórnin þurfti und-
irskrift forseta til að setja iögbann
á verkfall flugfreyjanna sem bar á
sínum tíma upp á kvennafrídaginn,
þá mætti forseti ekki til vinnu eins
lengi og hún treysti sér til, vegna
þrýstings ráðherra.
Þannig mat forseti íslands
kvennafrídaginn meira en örlög
óborins lífs.
Að gera forsetaemb-.
ættið spennandi
Eftir að forseti íslands V.F. hafði
sigrað í síðustu forsetakosningun-
um ’88 þá spurði fréttakona sjón-
varps hana í lok viðtalsins hvað
væri næst á döfmni. Þá svaraði
forseti: Að skapa ný verkefni til að
gera forsetaembættið spennandi.
Slíkur skilningur á starfsgrunni
forsetaembættisins í framkvæmd
hefur í för með sér óhemju ijárútlát
af ríkisfé. Árið 1988 eyddi forseta-
embættið 130 milljónum króna
fram yfir leyfilega Ijárveitingu Al-
þingis og er viðgerðin á Bessastöð-
um ekki talin með í þeirri upphæð
en hún var áætluð 30-40 milljónir
króna.
Hlutleysismörk forseta-
embættisins
Ég las nýlega smá grein í Mbl.
eftir hr. Hilmar Jónsson, bókavörð
og rithöfund, undir fyrirsögninni:
Bókmenntaverðlaun forseta ís-
lands. Ég minnist þess einnig þegar
forseti Islands var í forsæti dóm-
nefndar til að verðlauna besta sjón-
varpsleikritið fyrir Evrópsku sjón-
varpsstöðvarnar.
Ég álít það ekki sæmandi fyrir
embætti forseta íslands að forseti
sé í forsæti dómnefnda til að gera
upp á milli og vega og meta bestan
árangur einstaklinga sem keppa til
verðlauna. Aftur á móti heiðrar
HAFP
DKÆTTI
SLYSAVARNAFÉLAGS
ISLANDS

A
p{] MIDA

HEILDARVERÐMÆTI VINNINGA KR. 18.000.000
DREGIÐ VERÐUR FOSTUDAGINN 6. APRIL 1990
Ásdís Erlingsdóttir
„Þegar ég skrifa þessar
línur þá er ég ekki viss
um að fá þær birtar.
Én ritstjórar dagblaða
hafa verið á verði fyrir
því að ekki sé skrifað á
neikvæðan hátt um
embættisstörf forseta
íslands.“
forseti íslands vinningshafa með
nærveru sinni við afhendingu verð-
launanna.
I 11. gr. stjórnarskrárinnar seg-
ir: Forseti íslands er ábyrgðarlaus
á öllum stjórnar athöfnum. Þessi
lagagrein felur í sér hlutleysismörk
forsetaembættis íslands.
Bókin Yrkja
Allt frá því að forseti íslands
V.F. tók við embætti ’80 hafa ráð-
gjafar hennar og vinir notað hvert
tækifæri til að skapa einhveija þjóð-
arhrifningu í kringum forsetaemb-
ættið. Allt sem hún gerir i embætt-
isstörfum í orði og verki er svo stór-
kostlegt og aðdáunarvert að aldrei
hefur þekkst annað eins. Og nú á
þjóðarhrifningin á henni að sýna
sig rétt einu sinni enn með útgáfu
bókarinnar Yrkju í tilefni 60 ára
afmælis forsetans. Fólkið í landinu
á að gefa forseta peningagjöf með
eigin undirritun svo að forseti geti
gefið þá gjöf til skógræktar, sjálfri
sér til heiðurs. En ég veit ekki bet-
ur en að stjórnvöld frá lýðveldis-
stofnun hafi gefið forsetum íslands
gjöf á tímamóta afmælum þeirra,
þ.a.s. frá þjóðinni.
Þá vitum við það
Þegar ég skrifa þessar línur þá
er ég ekki viss um að fá þær birt-
ar. En ritstjórar dagblaða hafa ver-
ið á verði fyrir því að ekki sé skrif-
að á neikvæðan hátt um embættis-
störf forseta íslands. Það er nú allt
prentfrelsið. Ef forseta hefur orðið
á m.a. í lagahlið embættisstarfa
sinna þá hefur hún ekki þurft að
leiðrétta eða viðurkenna mistök sín
eins og aðrir og þeir eru álitnir
óvinveittir í hennar garð, sem vilja
að allir sitji við sama borð í þeim
efnum.
Og það hefi ég fengið að heyra
því að ég hefí álitið að kvenforseti
Islands sé ekki rétt kjörin sam-
kvæmt 4. gr. stjórnarskrárinnar er
segir: Maður eldri en 35 ára má
bjóða sig fram í embætti forseta
íslands (tilvitn. stytt). En ef ein-
staklingar bjóða sig fram til Alþing-
is þá er það karl eða kona. (33. gr.
stjórnarskr.) í Lagasafni 1973 nr.
1 um stjórnskipun bl. 14 er fyrir-
sögnin: Lög um eftirlaun forseta
íslands. Á bl. 15 segir: Nú andast
maður er eftirlaun tekur samkvæmt
þessari grein og skal þá greiða
ekkju hans 60 hundraðshluta
þeirra eftirlauna sem hann naut.
Sömu laun skal hún fá eftir lát
manns síns enda þótt hann hafi
ekki náð 60 ára aldri að hann
lést. Þessi tilvitnun í Lagasafn
nr. 1 um eftirlaun forseta Islands
sýnir að þar er aðeins um ekkju
að ræða en ekki ekkil.
„Þá vitum við það.“
Höfundur er húsmóðir í Garðabæ.