Morgunblaðið - 28.04.1988, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. APRÍL 1988

Minning:
Ragnar Stefánsson
Þegar sá sem þetta skrifar var
bam austur á Seyðisfirði á þriðja
áratug þessarar aldar voru sam-
komur þar haldnar í bamaskólahús-
inu sem hafði verið reist nálægt
aldamótum og var veglegt hús og
hátimbrað. Þar voru á efri hæð
tveir allmiklir salir og var hægt að
opna á milli. Annar var leikfimisal-
ur skólans en hinn bæjarstjómar-
salurinn. Þar var fundarborð bæjar-
stjómar og leðurklæddir armstólar
bæjarfulltrúanna. Og á einum
veggnum voru myndir bæjarfulltrúa
frá fyrstu tíð. Mátti þar kenna
ýmsa mikilsháttar menn, suma
þjóðkunna. Allir voru bæjarfulltrú-
amir karlar utan einn, og fegraði
sá hópinn til mikilla muna, því að
það var fríð kona og stórglæsileg,
Solveig Jónsdóttir frá Múla, Jóns-
sonar, móðir Ragnars Stefánssonar
ofursta í Bandaríkjaher og mennta-
skólakennara á Akureyri sem hér
er kvaddur.
Ekki hafði ég á þessum tíma
önnur kynni af Solveigu og fjöl-
skyldu hennar, því að hún var flutt
vestur um haf fyrir mitt minni, og
Karl sonur hennar sem einn hafði
orðið eftir fyrir austan fluttist einn-
ig vestur um þetta leyti.
Solveigu kynntist ég löngu síðar
vestur í Baltimore, Maiyland, er ég
fylgdi þangað bróður mínum sem
þar ieitaði sér lækninga eins og
fleiri íslendingar gerðu um og eftir
stríðslokin. Hún var þá orðin gömul
kona, að mér fannst, en gott var
að hitta hana þama fyrir og hlýleg-
ar voru móttökumar. Gerðist ég
heimagangur á heimili hennar þær
vikur sem ég dvaldist i borginni.
Þar mun ekki hafa verið auður í
búi, en rausn eðlislæg og myndar-
bragur á öllum hlutum. Solveig
hafði verið ekkja nær hálfan annan
áratug þegar hér var komið, en hún
hafði komið bömum sínum til
manns og vora þau flest flogin úr
hreiðrinu. Hún hafði verið gift Jóni
Stefánssyni, prests Péturssonar,
síðast á Hjaltastað. Standa að þeim
hjónum báðum ijölmennar ættir og
er þar margt kunnra og merkra
manna. Jón hafði ungur ratað til
Ameríku, stundað þar nám og störf
á síðasta áratug fyrri aldar, gekk
í Bandaríkjaher, tók þátt í Filipps-
eyjaófriðnum, vann sig þar upp í
liðsforingjatign og var eftir þetta
einatt nefndur „Filippseyjakappi".
Hefur hann_ trúlega verið einna
víðförlastur íslendinga á sinni tíð.
Hann var kominn heim aftur fyrir
aldamótin, fór þá í verslunarskóla
í Kaupmannahöfn, settist síðan að
á Seyðisfirði og stundaði þar versl-
unarstörf og útgerð uns hann flutt-
ist vestur alfarinn.
Þegar ég var á heimaslóðum
Ragnars Stefánssonar í Baltimore
hitti ég hann aldrei því að þá var
hann hér á íslandi í herliði Banda-
ríkjamanna. Hann var fæddur á
Seyðisfirði 13. mars 1909 og hafði
flust vestur um haf með fjölskyld-
imni eins og fyrr sagði. Þar stund-
aði hann almennt skólanám og há-
skólanám, einnig söngnám, og loks
lauk hann prófi frá liðsforingjaskóla
bandaríska flughersins. Það má
segja að ekki félli eplið langt frá
eikinni þegar hann ákvað að gerast
atvinnuhermaður. En stríðið og
hermennskan leiddi hann ekki til
ijarlægra heimshluta heldur heim á
ættar- og æskuslóðir. Eg hygg að
fundum okkar hafi fyrst borið sam-
an á einhveijum blaðamannafundi
með yfirmönnum Bandaríkjahers
ekki löngu eftir komu hersins hing-
að. Hann var einatt talsmaður hers-
ins m.a. gagnvart íslenskum fjöl-
miðlum. Ég var hins vegar um þess-
ar mundir ungur fréttamaður hjá
Ríkisútvarpínu. Þetta vora yfir-
borðsleg kynni, og raunverulegur
kunningsskapur okkar Ragnars
hófst ekki fyrr en miklu síðar og
þá undir merkjum söngsins, nánar
tiltekið undir merki karlakórsins
Fóstbræðra.
Ragnar var ágætur söngmaður,
hafði mikla, sérkennilega og allvel
skólaða rödd. Raddsviðið var
óvenjulega vftt. Hann gat í rauninni
sungið hvaða rödd sem vera skyldi
í karlakór, og til þess þarf ekki
lítið, en hann kunni best við sig í
öðram bassa. Hann gekk til liðs við
Fóstbræður meðan hann bar enn
einkennisbúning Bandaríkjahers og
var þar jafnan tryggur félagi síðan,
eftir því sem búseta hans leyfði.
Var að honum hinn besti liðsauki,
bæði sönglega og vegna glæsi-
mennsku hans. Nokkram sinnum
kom hann fram sem einsöngvari
með kómum.
Ragnar Stefánsson dvaldist hér
lengst af í þjónustu hersins til áirs-
ins 1958. Bandaríkjaher er sagður
gera vel við herforingja sína og
þeir komast tiltölulega ungir á eftir-
laun. Þá munu margir þeirra setj-
ast í helgan stein sem kallað er og
telja ævistarfi sínu lokið. Því var
ekki þannig farið um Ragnar Stef-
ánsson. Þegar herþjónustunni lauk
fluttist hann alfarinn heim til ís-
lands, árið 1961, og hóf nýtt ævi-
starf ef svo má segja, innritaðist
sem nemandi í Háskóla íslands,
stundaði þar nám og lauk prófum,
gerðist 1964 kennari við Mennta-
skólann á Akureyri og gegndi því
embætti með miklum sóma til árs-
ins 1977. Síðustu árín var hann
búsettur í Hafnarfirði ásamt eftirlif-
andi konu sinni, Maríu Sveinbjöms-
dóttur frá ísafirði, sem hann hafði
gengið að eiga 1948. Þau eignuð-
ust Qögur böm, en áður átti Ragn-
ar tvö böm af fyrra hjónabandi.
Hann andaðist 19. þ.m.
Eftir að Ragnar fluttist suður tók
hann virkan þátt í störfum Gamalla
Fóstbræðra og sótti þar einatt æf-
ingar sem haldnar era mánaðarlega
að vetrinum. Honum fylgdi jafnan
hressandi andblær og að návist
hans var gleðiauki, hvort sem var
í söng eða samræðum. Ég hef verið
beðinn að flytja frú Maríu og ijöl-
skyldu hennar innilega samúðar-
kveðju Gamalla Fóstbræðra. Ragn-
ars Stefánssonar mun verða saknað
í þeim hópi.
Jón Þórarinsson
Ragnar Stefánsson fluttist bam
að aldri með foreldrum sínum til
Bandaríkjanna. En hann var mikill
íslendingur og þrátt fyrir uppeldi
og langdvalir erlendis vildi hann
koma heim til Islands og starfa
þar. Hann var vel menntaður frá
Bandaríkjunum, en það nægði hon-
um ekki. Hann hóf fullorðinn að
áram nám við Háskóla íslands og
lauk því með BA-prófi í ensku og
sögu árið 1964.
Þá þegar varð að ráði að Ragnar
hæfi störf við Menntaskólann á
Akureyri, og þar kenndi hann
fræðigreinar sínar sleitulaust í
þrettán ár, til 1977. Ragnar hafði
ákaflega gott vald á enskri tungu,
hann var duglegur og atorkusamur
kennari og lagði hart að sér við
kennsluna. Hann gekk ríkt eftir því
að nemendur vönduðu málfar sitt,
lagði til dæmis kapp á að þeir skil-
uðu vönduðum þýðingum. Hann var
sanngjam í dómum, og eins og
aðrir kennarar sem yfírgripsmesta
þekkingu hafa á kennslugrein sinni,
skilningsríkur á smáyfirsjónir nem-
enda.
Ragnar Stefánsson var maður
hjálpsamur og ósérhlífínn í öllu er
snerti störf hans. Hann brást ævin-
lega vel við, þegar nemendur báðu
hann liðsinnis, og þess minnumst
við félagar hans ekki síst, hversu
mikið starf hann vann til þess að
hjálpa nemendum til framhalds-
náms í Bandaríkjunum. Hann vann
oft fram á nætur við að undirbúa
umsóknir um styrki og skólavist og
spurði ekki að launum. Fyrir hans
milligöngu fóra margir nemendur
frá MA til náms við bandaríska
háskóla og fengu góða styrki.
Ragnar Stefánsson kenndi á
þeim áram, er snarpir vindar og
ekki alltaf hlýir, blésu um íslenska
skóla. Mæddi það ekki síst á hon-
um, að hann var ofursti í banda-
ríska hemum. En allan gust af því
tagi stóð Ragnar af sér með karl-
mennsku og æðruíeysi, að við segj-
um ekki ljúfmennsku og gaman-
semi, en lét þó engan fara yfir þau
takmörk sem honum þótti setjandi.
Ragnar var mikill félagi, mann-
blendinn, glaðvær, hafði yndi af að
taka á móti gestum og vinna þeim
beina, mikill vinur vina sinna og
trygglyndur. Það fundum við sam-
starfsmenn hans ekki síst eftir að
hann var horfinn í annan lands-
fjórðung.
Nú sendum við samhygðarkveðj-
ur okkar suður yfir heiðar og minn-
umst vinar okkar með þökk og virð-
ingu.
Samstarfsmenn við
Menntaskólann á Akur-
eyri.
Svanhvít Þorbjamar-
dóttir - Minning
Fædd 17. mars 1929
Dáin 17. april 1988
Þú guð míns lífs, ég loka augum mínum
í líknarmildum fððurörmum þínum
og hvíli sætt, þótt hverfi sólin bjarta,
ég halla mér að þínu föðurhjarta
(M. Joch.)
í dag fer fram frá Keflavíkur-
kirkju útför föðursystur minnar,
Svanhvítar Þorbjamardóttur, en
hún andaðist í Landspítalanum 17.
þ.m.
Hún fæddist á Eyrarbakka 17.
mars 1929. Dóttir hjónanna
Kristínar Vilhjálmsdóttur frá
Húnakoti í Þykkvabæ og Þorbjöms
Guðmundssonar frá Einkofa á
Eyrarbakka. Svana, eins og hún
var ævinlega kölluð, ólst upp hjá
foreldrum sínum á Blómsturvöllum
á Eyrarbakka ásamt systrum
sínum Katrínu og Guðnýju Kristínu
og bróður er móðir hennar átti
fyrir, Steini Einarssyni.
Svana var glaðsinna, alveg sér-
staklega skemmtileg og falleg í
mínum auguin. Mörg liðin atvik
og stundir rifjast upp, allar á einn
veg, stutt var í gamansemina og
spaugið. Oft hefur komið upp í
hugann þegar Svana var í foreldra-
húsum um tíma með son sinn Þor-
bjöm, þá lítinn snáða, og bróður-
dóttirin kom tifandi í heimsókn
með dúkkuna sína og dúkkuvagn-
inn. Þá varð Svönu jafnan á orði,
þama kemur nú litla frænka með
„skrímslið sitt" en sjálfsagt hafa
svipbrigðin á frænkunni orðið með
daufara móti við upþnefnið á dúk-
kunni (fyrirbrigðinu í vagninum)
því brosið og faðmlagið hennar um
leið sagði allt annað. Síðan hefur
þetta verið gælunafn á dúkkum
hjá mér.
Svana fór ung að heiman til að
vinna fyrir sér eins og mjög al-
gengt var á þeim tíma og lá leiðin
til Keflavíkur. Þar bjó hún í um
17 ár, eignaðist 2 drengi, Þorbjöm
Michael Datzko, f. 1949, kvæntan
Sigurlaugu Kjartansdóttur og eiga
þau 3 dætur, • Svanhvíti, Hrefnu
Kristínu og Katrínu og búa þau í
Keflavík, og Robert Boonds, f.
1951, giftan Söra Maríu og eiga
þau 2 syni, Robert og Brian, þau
búa í Flórída.
í Keflavík bjó einnig og býr
Katrín (Kæja) systir hennar og var
ætíð mjög kært með þeim systram
og það var góður styrkur og stuðn-
ingur fyrir Svönu og sérstaklega
drengina að njóta daglegrar hjálp-
semi og samvista við Kæju er þeir
voru ungir.
Svana fluttist með Róbert til
Flórída fyrir um 20 árum. Hún
giftist þar eftirlifandi eiginmanni
sínum James E. Bennett og undi
þar hag sínum afar vel. Fyrstu
árin þar bjó hún í nágrenni við
systur sína Guðnýju Kristínu, sem
flust hafði 10 árum áður til Flórída,
en því miður stóð sambýlið við
hana of stuttan tíma, því Stína
andaðist eftir stutta legu á sjúkra-
húsi aðeins fertug að aldri, sem
var harmdauði allra er henni
kynntust. Hún var gift og átti 2
böm sem bæði eru búsett í Flórída,
einnig milli hennar og hinna syst-
ranna var mikill kærleikur. Svana
var mjög glöð yfir því hvað Kæja
var dugleg að koma til hennar og
dvelja þar tíma og tíma. Svana var
alla tíð heilsugóð og var þakklát
skaparanum fyrir það, eins og hún
skrifaði oft í bréfum til ættingja
hér heima, þar til fyrir rúmlega
ári er hún kenndi þess sjúkdóms
er að lokum hafði yfirhöndina.
Þrátt fyrir allar hennar bjartsýnis-
vonir og óbilandi lg'ark og dugnað
fram til hins síðasta.
Hún kom til landsins seinni hluta
febrúarmánaðar sl., er ferma átti
yngstu sonardótturina, en átti ekki
afturkvæmt til baka sökum las-
leika er ágerðist með ógnarhraða.
Fyrst var hún hjá syni sínum og
tengdadóttur í Keflavík og naut
þá líka umhyggju systur sinnar,
Kæju, uns hún lagðist inn á Lands-
pítalann 29. mars sl. þar sem hún
fékk mjög góða hjúkran og að-
hlynningu. Margoft talaði hun um
hvað læknar og starfsfólk væri sér
gott og nærgætið. Skulu hér færð-
ar þakkir til þessa góða fólks á
krabbameinsdeild Landspítalans.
Hetjulegri baráttu er lokið, hún
frænka var komin heim til íslands
í hinsta sinn.
Við fjölskyldan sendum sonum,
tengdadætram og systur hennar
innilegar samúðarkveðjur.
Yndislega ættaijörð,
ástarkveðju heyr þú mína,
þakkar klökkva kveðjugjörð.
Móðir bæði mild og hörð,
mig þú tak í arma þína.
Yndislega ættaijörð,
ástarkveðju heyr þú mína.
(Sig. Jónsson)
Fari hún í friði, friður guðs sé
með henni.
Halldóra V. Steinsdóttir
Hvað er hel?
Ollum líkn, sem lifa vel,
engill, sem til lífsins leiðir,
ljósmóður, sem hvflu breiðir.
Sólarbros, er birta él,
heitir hel.
Örfá kveðjuorð og þakkir til
elskulegrar frænku minnar, Svan-
hvítar Þorbjamardóttur, sem verð-
ur til moldar borin í dag.
Svana frænka, eins og við jafnan
kölluðum hana, var fædd á Eyrar-
bakka 17. mars 1929. Dóttir hjón-
anna Þorbjamar Guðmundssonar
og Kristínar Vilhjálmsdóttur, sem
bæði eru látin. Hún var næstyngst
fjögurra bama þeirra, en þau voru
Katrín f. 5.8. 1924, drengur er dó
bamungur, þá Svanhvít og yngst
var Kristín f. 21.10. 1930, d. 20.1.
1970. Áður átti amma foður minn,
Stein Einarsson, f. 11.4. 1914, d.
24.12. 1986. Eftir lifír Katrín er
sér nú á eftir sinni ástkæru systur
og vinkonu.
Er við nú kveðjum elskulega
frænku, era mér efst í huga þakk-
ir fyrir alla hennar tryggð við mig
í gegnum árin. Er hún fluttist til
Ameríku var ég aðeins krakki og
það var mér mikils virði að hún
skildi frá þeim degi muna eftir
lítilli frænku sinni hér heima á
Fróni og senda mér ávallt bréf og
ljósmyndir af fjölskyldunni úti al-
veg fram á þetta ár.
I gegnum tíðina vorum við oft
með margt á pijónunum, margar
áætlanir eins og gengur, þó svo
að hin síðustu ár vissum við báðar
undir niðri að allt var heilsunni
háð. En einhvem veginn er það
nú svo að maður heldur í vonar-
neista um að kraftaverkin geti
ennþá skeð. Þrátt fyrir sína van-
heilsu var óbilandi lg'arkur henni
ávallt að leiðarljósi. Hún kvartaði
ekki heldur barðist áfram í sinni
einlægu ró.
Fyrir nokkram dögum þar sem
hún lá helsjúk á sjúkrabeði sínu
var hún að ræða við mig um það
hvemig hún best gæti byggt upp
líkama sinn er hún útskrifaðist af
sjúkrahúsinu. Hún ætiaði sér að
halda upp á þjóðhátíðardaginn 17.
júní hér heima á íslandi, með báð-
um sonum sfnum og ijölskyldum
þeirra. Til þess dags sagðist hún
hlakka mikið til og ætlaði sér að
nota tímann vel þangað til að ná
bata. Já, og svo margt og svo
margt átti hún eftir að gera. En
vegir Guðs eru órannsakanlegir.
Eg vil þakka fyrir þær stundir
er við áttum saman undir lokin,
þær voru mér mikils virði sem ég
mun varðveita vel. Nú er elskuleg
frænka mín ieyst þrautunum frá
og er sínum lausnara hjá.
Um leið og ég kveð elskuiega
frænku bið ég algóðan Guð að
styrkja ástvini hennar alla, eigin-
mann, syni hennar, Þorbjöm og
Bobby, og fjölskyldur þeirra, svo
og þig, elsku Kæja mín, sem hefur
misst svo mikið bið ég Guðs bless-
unar. Megi minningin um jmdisleg-
an vin verða sorginni yfirsterkari.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Br.)
Ingibjörg Steinsdóttír
og fjölskylda.