Morgunblaðið - 28.04.1988, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. APRÍL 1988
Sýslumannafélag íslands:
Hrapað að gerð frumvaips
um nýskípan dómsmála
Morgunblaðinu hefur borist
ályktun fundar Sýslumannafé-
v lags íslands frá 25. mars sl. um
frumvarp til laga um aðskilnað
dómsvalds og umboðsvalds í hér-
aði. Birtist ályktunin hér í heild:
Sýslumannafélag íslands hefur
fengið til athugunar drög að frum-
varpi til laga um aðskilnað dóms-
valds og umboðsvalds í héraði. Af
því tilefni gerir félagið svohljóðandi
ályktun:
FVumvarp það, sem hér liggur
fyrir, mun hafa gífurlegan kostnað-
arauka í for með sér. Ef nú er fyr-
ir hendi fé í almannasjóðum til efl-
ingar dómstólaskipan landsins er
það mikið fagnaðarefni. Á liðnum
áratugum hafa dómstólarnir verið
mjög vanhaldnir Qárhagslega, svo
sem húsakostur þeirra, tækjabúnað-
ur og mannafli hefur lengst af bo-
rið vitni um.
Á hinn bóginn vill Sýslumannafé-
lag íslands gera ýmsar athugasemd-
ir við frumvarpið:
1. í stefnuyfirlýsingu ríkisstjómar
Þorsteins Pálssonar frá 8. júlí 1987
segir, að stjómin muni beita sér
fyrir aðskilnaði dómsvalds og stjóm-
sýslu. Ekki er í stefnuyfírlýsingunni
tekið fram, að stefnt skuli að því
að flytja vemlegan hluta starfa
tfyslumanna- og bæjarfógetaemb-
ætta til nokkurra stórra staða, en
fmmvarpið gerir ráð fyrir því. Rétt
sýnist að halda starfsemi embæt-
tanna áfram á sömu stöðum, þótt
sundur yrði skilið á þann veg, að
sami maður hefði ekki bæði dóm-
störf í opinbemm málum og lög-
reglustjóm á hendi.
2. Heiti frumvarpsins er að áliti
félagsins villandi, því að stjómsýslu-
vald verður ekki lengur réttilega
nefnt „umboðsvald". Stjómsýsla í
landinu styðst við lagagmndvöll
með sama hætti og dómstólar, og
stjómsýslan er lögbundin með sama
hætti og dómstörf.
3. Að áliti Sýslumannafélags ís-
lands hefur verið hrapað að fmm-
varpsgerðinni án þess að áður hafi
verið gerðar nauðsynlegar og sjálf-
sagðar rannsóknir. Þekkingar-
gmndvöll um staðreyndir vantar.
Ekki er að áliti félagsins nóg að
styðjast við heimspekikenningar frá
18. öld. Af greinargerð með fmm-
varpinu verður ekki ráðið, að neinar
marktækar athuganir hafi verið
gerðar, áður en frumvarpið var sett
saman:
a) Niðurstöður úttektar á því
þurfa að liggja fyrir, hver kostnaður
er annars vegar af núverandi kerfi
fyrir ríkissjóð og þá, er skipti eiga
við embætti sýslumanna og bæjar-
fógeta, og hins vegar hvað muni
kosta að gera breytingar á kerfinu
með aðskilnaði. Þar kemur til álita
hvað kosta mundi að skipta embætt-
unum í tvennt á þeim stöðum, þar
sem þau em nú, og hugsanlega einn-
ig með því að flytja þau til stærri
staða.
b) Niðurstöður rannsóknar þurfa
að liggja fyrir um, hvort núverandi
kerfi hafi valdið þegnunum réttar-
spjöllum. Sýslumannafélagið veit
ekki til þess, að núverandi kerfi
hafi komið nokkmm manni að sök.
Könnun þarf að beinast að því,
hversu stór hundraðshluti dómsátta
og dóma í opinbemm málum hjá
embættunum hefur sætt kæm eða
áfrýjum til Hæstaréttar og hvort
þeim hafi verið breytt þar til íþyng-
ingar eða mildunar. Til þess að rétt
mynd fáist af réttarstöðunni og
samanburður, þarf slík athugun
einnig að fara fram á dómsáttum
og dómum við Reykjavíkurembætt-
in.
4. Sýslumannafélagið minnir á,
að aðalvandi undanfarinna ára hefur
verið hinn mikli málafjöldi, sem
gengur alla leið til Hæstaréttar.
Æðsta dómstól þjóðarinnar er
íþyngt um of. Af miklu vinnálagi á
dómendur getur leitt, að úrlausnir
verði ekki svo vandaðar sem ella
hefði verið. Fmmvarpi því til laga
um Lögréttu, sem lagt var fyrir
Alþingi fyrir nokkmm ámm, var
ætlað að ráða bót á þessum ann-
mörkum. Með frv. var stefnt að því
að fjölga dómstigum úr tveimur í
þrjú. Mörg mál, sem nú ganga til
hæstaréttar, mundu þá aðeins sæta
áfrýjun til Lögréttu. Lögréttufmm-
varpið hefur ekki náð fram að ganga
á Alþingi. Andstaða við frv. hefur
verið studd þeim rökum, að af sam-
þykkt þess mundi hljótast mikill
kostnaður. Sýslumannafélagið álít-
ur, að með stofnun milldómstigs
fengist heppilegri og skýrari réttar-
bót í dómstólaskipan landsins, en
fyrirliggjandi fmmvarp gerir ráð
fyrir.
5. Framvarp til laga um aðskiln-
að dómsvalds og umboðsvalds
stefnir ekki að þeirri skipan dóms-
valds og stjómsýslu, sem almanna-
sjóðum og þegnunum er ódýmst og
hagkvæmust. Núverandi embætti
sýslumanna og bæjarfógeta em
hagkvæm skipan lítilli þjóð, sem býr
í stóm landi. Embættin úti á lands-
byggðinni em eins konar lögfræði-
legar tryggingastofnanir. Á minni
stöðum em víða ekki starfandi skrif-
stofur lögmanna. Jafnframt er vit-
að, að sýslumenn og bæjarfógetar
leysa flölda mála, sem ella gætu
orðið dómsmál, með viðræðum við
aðila. Lögfræðileg ráðgjöf og samn-
ing alls kyns skjala, er lagalegt gildi
skulu hafa, hefur því verið innt af
hendi af starfsliði embætta ókeypis
eða fyrir smávægilega greiðslu í
ríkissjóð. Þessi skipan hefur hentað
fólki einkar vel, því stór hluti al-
mennings hefur ekki efni á að kaupa
þjónustu lögmanna. Ef fyrirliggj-
andi fmmvarp verður að lögum,
verður fólk jafnframt svipt þessari
þjónustu, en lögfræðiskrifstofur lög-
manna munu rísa á hinum stóm
stöðum, oft í mörg hundmð kíló-
metra fjarlægð frá þeim, er þjón-
ustunnar skulu njóta. Málskostnað-
ur almennings mun stóraukast, svo
að alþýða manna mun stundum
hljóta vemlegt fjárhagslegt tjón af.
Gerðarþolar við fjárnáms- og lög-
taksgerðir þurfa t.d. jafnan að
greiða ferðakostnað lögmanna og
fógeta. Eftir því sem lengri leið
þarf að fara til fjámáms- eða lög-
taksgerðar, þeim mun meiri verður
kostnaður gerðarþola. Með því að
ij'arlægja dómstólana þegnunum,
verður þeim, sem flárhagslega
standa höllum fæti, íþyngt enn frek-
ar en nú er með kostnaði.
6. Stjómarskrá lýðveldisins nr.
33/1944 gerir ráð fyrir ýmsum frá-
vikum frá ákvæði sínu um þrígrein-
ingu ríkisvalds, svo sem að ráð-
herrar mega sitja á Alþingi sem
þingmenn, sbr. 51. gr., og að dóm-
endur í héraði megi fara með stjóm-
sýsluvald, sbr. 61. gr. Sýslumanna-
félagið bendir á að með smávægileg-
um og ódýmm ráðstöfunum má
koma í veg fyrir kvartanir undan
núverandi kerfí eins og þá, sem nú
hefur verið höfð upp fyrir mannrétt-
indanefndina í Strassborg. T.d. ætti
þar að nægja, að sakbomingi sé
jafnan um leið og honum er gefínn
kostur á að fá réttargæslumann,
jafnframt gefínn kostur á að kjósa,
að dómari í öðm lögsagnaramdæmi
dæmi mál hans, t.d. í Reykjavík, eða
grannumdæmi. En einnig með ýms-
um öðmm hætti má breyta núver-
andi skipan, þannig að ekki verði
kvartað undan á framangreindum
forsendum.
7. Að hyggju Sýslumannafélags
íslands em breytingar þær á dóm-
stólaskipan landsins, sem frumvarp
um aðskilnað dómsvalds og umboðs-
valds stefnir að, stórstígar án þess
að þær hafí í för með sér augljóst
þjóðfélagslegt hagræði. Dómstólar
og réttarkerfi em tákn kjölfestu og
hefðar í þjóðfélaginu. Viðhafa þarf
því fyllstu gát, þegar stofnað er til
breytinga á dómstólunum, og komi
fram agnúar, er affarasælla að ráða
bót á þeim með hægfara þróun
fremur en byltingu. Sýslumannafé-
lag álítur stofnað af hvatvísi til
byltingar á dómstólaskipaninni með
fýrirliggjandi fmmvarpi um aðskiln-
að dómsvalds og umboðsvalds.
raðauglýsingar — raðauglýsingar — raöauglýsingar
Sjálfstæðisflokkurinn
í Reykjavík
Fundur alþingismanna og borgarfulltrúa
Sjálfstæöisflokksins i Reykjavik meö stjórn-
um sjálfstæöisfélaganna, veröur haldinn
fimmtudaginn 28. april kl. t8.30 í Valhöll
(neöri deild).
Gestur fundarins veröur Þorstein Pálsson,
formaöur Sjálfstæöisflokksins og forsætis-
ráðherrra.
Hlutaöeigendur eru hvattir til aö mæta.
Stjórn Fulltrúaráðs sjálfstæðisfólaganna i Reykjavik.
Hafnarfjörður - árshátíð
Árshátíö sjálfstæðisfélaganna i Hafnarfiröi
veröur haldin í Garðaholti föstudaginn 29.
april og hefst kl. 19.00. Gestur hátíöarinnar
veröur formaöur Sjálfstæðisflokksins Þor-
steinn Pálsson. Fjölbreytt skemmtiatriði.
Diskótekið Disa sér um músíkina til kl.
02.00.
Aögöngumiöar seldir hjá Siguröi Þorleifs-
syni, Strandgötu 11.
Fulltúaráð sjálfstæðisfélaganna í Hafnarfirði,
FUS Stefnir.
Selfoss - félagsfundur
Sjálfstæðiskvennafélag Árnessýslu heldur
félagsfund fimmtudaginn 28. apríl nk. kl.
20.30 á Hótel Selfossi. Arndís Jónsdóttir
varaþingmaöur mætir á fundinn og ræöir
stjórnmál á vettvangi kvenna og segir frá
Landssambandi sjálfstæöiskvenna. Kaffi-
veitingar og almennar umræður.
Stjórnin.
®Týr fer til
Krýsuvíkur
Laugardaginn 30. apríl fer Týr, F.US. í Kópavogi, til Krýsuvíkur til
aö skoöa uppbyggingu Krýsuvíkurskólans og kynnast starfsemi
Krýsuvikursamtakanna. Lagt veröur af staö kl. 13.00 frá Hamraborg
1 og komið til Krýsuvikur kl. 13.45. Mun Snorri Welding, formaöur
samtakanna kynna starfsemina og sýna Týsurum skólann.
Týsarar, mætiö og styrkiö Krýsuvikursamtökin. Stiórn Tvs
Rangárvallasýsla -
V-Skaftafellssýsla
Landssamband
sjálfstæöiskvenna
boöar til fundar í fá-
lagsheimilinu aö
Skógum mánudag-
inn 2. maí kl 21.00.
Þórunn Gestsdóttir
formaöur Lands-
sambands sjálf-
stæöiskvenna og
Arndís Jónsdóttir
varaþingmaöur
ræða málefni Sjálfstæöisflokksins og segja frá störfum Landssam-
bands sjálfstæðiskvenna.
Sjáumst sem flestar af svæöinu.
Landssamband sjálfstæðiskvenna.
Vestmannaeyjar
Málefni fiskvinnslufólks
og fullvinnsla afurða
Kjördæmisráö Sjálfstæöisflokksins á Suö-
urlandi boðar til opinnar ráöstefnu um
málefni fiskvinnslufólks og fullvinnslu af-
uröa. Ráöstefnan veröur i Hótel Þórshamri
laugardaginn 30. apríl nk. kl. 13.30.
Framsögumenn:
tlsa Valgeirsdóttir, varaformaður Snótar.
Hrafnkell A. Jónsson, Eskifiröi.
Sigurður Óskarsson, forseti Aiþýöusam-
bands Suðurlands.
Jón Kjartansson, formaöur Verkalýösfélags
Vestmannaeyja.
Hafsteinn Guöfinnsson, fiskifræðingur.
Jón Svansson, verkstjóri.
Sigmar B. Hauksson.
Að loknum framsöguerindum verða almennar umræður.
Kjördæmisráð Sjálfstæðisflokksins
á Suðurlandi.
Frá landbúnaðarnefnd
Sjálfstæðisflokksins
Fundur verður hald-
inn i nefndinni í Val-
höll föstudaginn 29.
april nk. kl. 15.00.'
Dagskrá fundarins:
1. Formaöur nefnd-
arinnar Sigurgeir
Þorgeirsson og
Pálmi Jónsson,
alþingismaður
ræöa starf nefnd-
arinnar og stööu
landbúnaöar-
mála.
2. Geir H. Haarde, alþingismaður fjallar um virðisaukaskatt og áhrif
hans á landbúnaö.
3. Umræður.
Fundurinn er opinn áhugafólki og gefst þar kostur á aö skrá sig til
þátttöku i landbúnaöarnefndinni.
Stjórnin.