Bókasafnið - 01.04.1992, Síða 39

Úr lestrarsal Háskólabókasafns þar sem nú er afgreiðsla safnsins.
Kennsla í bókasafnsfræði
Kennsla í bókasafnsfræði við
heimspekideild Háskóla Is-
lands var staðfest með ráð-
herrabréfi þann 5. janúar 1958.
Kennslan hófst rúmum áratug
eftir að Björn Sigfússon fór að
starfa við Háskólabókasafn.
Hann lýsir upphafinu þannig:
„Kennsla í bókasafns-
fræðum hófst án þess að
ég vissi af því. Þar sem
enginn annar fastur
starfsmaður var við safn-
ið, leyfði háskólaráð mér
að taka stúdenta, oft tvo
í senn, á Dagsbrúnar-
kaupi í vinnu við einföld
verk, og til þess að það
færi vel úr hendi þurfti
ég vitanlega að segja
þeim til. Til þess að þessi innansafnsþjálfun hefði
lítið eitt langsýnna markmið en hún hafði fengið,
stakk ég upp á því við Heimspekideildina, að þeir
fengju að taka BA-próf ..." (Páll Skúlason, 1974, s.
38).
Það sem olli því að Björn vildi fá bókasafnsfræði
kennda við Háskóla Islands var eftirfarandi:
„1. Vitneskjan um meinlegt kunnáttuleysi mitt og nær
allra íslenskra bókavarða og fræðinga, staddra í
kröfufrekri, langsóttri nýtingu prentmálsheimilda.
Þetta starfskröfusjónarmið leiddi m.a. af sér að
flestir fyrstu nemendurnir fóru í þetta nám sem
hjáverk frá öðru námi því þeir voru á leið til meist-
ara- eða cand.mag.-prófs í aðalgrein sinni en í
óvissu hvaða stofnunum þeir kynnu að þjóna
seinna á ævi.
2. íslenska minnimáttarkenndin að eiga hér ekki
bókavarðastétt, né neitt sem gæti kallast miðsafn,
hæft fyrir akademíska notkun þótt afskekkta
fræðisafnið á Hverfisgötu hafi fullan rétt á sams-
konar stolti og hlutverki og t.d. fræga Vísindafé-
lagssafnið í Þrándheimi (í Kálfskinni 47) hefur í
tvær aldir haft.
3. Þriðja orsök þess að háskólarektor útvegaði ráð-
herrabréf, sent 5. janúar 1958 (munnlega ráðið
fyrr), um upptöku bókasafnsfræðinnar sem lög-
mætrar BA-prófgreinar við Háskólann, var sú
vitneskja rektors og mín að straumur stúdenta til
Háskólans yrði það mikill á 7. tugnum og síðan, að
fjölgun hagnýtra og viðráðanlegra prófgreina væri
strax tímabær. Þorkell Jóhannesson rektor vissi að
fjármálaráðuneyti mundi fyrst um sinn neita um
fjölgun á kennurum til nýrra greina og meirihluti
prófessora mundi, ef aðspurður væri, setj a ótal aðr-
ar prófgreinar í fyrirrúm fyrir bókavörðum. Tók ég
því kennsluna að mér ókeypis en Ólafur Hjartar,
B.A., fékk víst úr sjóði háskólans einhver stunda-
kennslulaun.“
(Björn Sigfússon, nóvember 1990).
Björn var mikill stuðningsmaður um byggingu þjóðar-
bókhlöðu eins og fram kemur í viðtali við hann:
„Ég hef trú á því að hið nýja hús muni gera þjónustu
við Háskólann og aðrar vísindastofnanir auðveld-
ari. Hið sameiginlega vísindabókasafn, sem í þjóð-
arbókhlöðunni skal vera, þarf ég ekki að skýra, það
verður miðstöð og móðir allra rannsóknarbóka-
safna í Reykjavík og víðar.“
(Páll Skúlason, 1974, s. 38).
Kennarastaða
Björn Sigfússon hafði aðra menntun en bókasafnsfræði
en hafði hins vegar aflað sér þekkingar á greininni. Má því
spyrja hvers vegna hann var ráðinn kennari í þeirri grein.
Hann segir sjálfur þannig frá:
„Dómnefnd í heimspekideild hafði ekki alls fyrir
löngu veitt mér viðurkenning þess að ég mundi
hæfur til að gegna embætti prófessors í Islandssögu
fyrri alda. Ég hafði kennarapróf frá 1928 og fékk
slitrótta reynslu sem kennari í framhaldsskólum,
stundum prófdómari. Við aðra launaatvinnu, svo
sem ræðuskriftir í Alþingi flesta vetur 1929-1945,
hafði égkynnst áyfirborði þjóðfélaginu, sem bóka-
verðir eiga að lenda í þjónustu fyrir, eftir námið.“
(Björn Sigfússon, nóvember 1990).
Eftir að Björn tók við embætti háskólabókavarðar hafði
hann lagt augljósa rækt við að auka hæfni sína í starfi.
Farið í tvær utanferðir til að kynna sér bókasöfn og fyrir-
komulag þeirra. Fyrsta árangur þessa mátti sjá í samein-
ingu deildasafnanna og í riti hans Bókasafnsrit I. Mynd-
unar- og skrdningarstörf. Afgreiðsla — bókaval (1952)
sem er handbók í bókasafnsfræði sem hann samdi ásamt
Ólafi Hjartar. Ritið fjallar um skráningu og stafrófsröð,
flokkun (Dewey-kerfið) og efnisorðaskrá. Einnig er lítil-
lega fjallað um bókaval og afgreiðslu útlána.
Umræður spunnust um kennsluna í bókasafnsfræði og
fyrirkomulag hennar og í bréfi sem Björn skrifaði há-
skólaráði í janúar 1956 má sjá að hann vill styrkja stöðu
háskólabókavarðar með þeirri kennslu sem þá hafði stað-
ið yfir í nokkur misseri. I bréfi þessu segir hann:
„... ég leita fastlega á það við hið virðulega háskóla-
ráð, að í háskólalögum 1956 verði aukinn réttur og
39