Bókasafnið - 01.04.1992, Page 31

til að panta eftir þeim spjöld og bækur. Á árunum 1980-
1990 fór spjaldaframleiðslan þannig fram að jafnhliða list-
unum frá Landsbókasafni fékk ÞB svonefnda „mastera“
frá prentsmiðjunni Odda en það voru offsetfilmur með
skráningartextunum í réttri stærð ásamt spjaldrakningu
og flokkstölu. Sérstök ljósritunarvél var svo notuð til að
gera spjaldskrárspjöld eftir masterunum og þegar hún var
tekin í notkun var spjaldalagerinn lagður niður, einungis
var haldið eftir einu spjaldi til fjölföldunar.
Á sama tíma var fylgst grannt með þróun tölvumála
með það fyrir augum að tölvuvæða þjónustuna. I árslok
1990 var svo tekið í notkun tölvukerfið Mikromarc en það
var fyrsta kerfið á íslenskum markaði sem uppfyllti allar
kröfur sem ÞB gerði, m.a. að færslur væru skráðar í
marksniði og að hægt væri að framleiða spjaldskrárspjöld
eftir pöntun. Jafnframt var gengið til samstarfs við um-
boðsmann Mikromarc á Islandi, Andreu Jóhannsdóttur,
um að veita notendum kerfisins þjónustu hvað snerti
leiðbeiningar og fyrirspurnir. Söfn sem nota kerfið eru nú
orðin tuttugu og hafa samskipti og samvinna við þau
gengið mjög vel. Meðal annars er hafin sala til þeirra á
skráningartextum fyrir eldri bækur á disklingum og er
það væntanlega aðeins byrjunin á þeirri þjónustu. Þegar
Mikromarc hefur verið í notkun í rúmt ár í ÞB hafa um
9000 titlar verið skráðir í kerfið, bæði eldri bækur eftir
pöntunum og ný rit úr listum Landsbókasafns jafnóðum
og þeir berast. Enn er ekki ljóst hvernig skráningarsam-
starfinu við Landsbókasafn verður háttað á næstunni nú
þegar verið er að taka tölvukerfið Gegni í notkun þar en
þess er vænst að á því verði framhald þannig að áfram
verði unnt að veita bókasöfnum landsins skráningarþjón-
ustu.
B. Að gefa út alls konar bókfræðileg gögn, t.d. spjald-
skrárspjöld, samskrár, bókaskrár, bókfræðilykla, upp-
lýsingarit um nýjar útgáfur bóka, platna og snælda
Þjónustumiðstöð bókasafna hefur staðið að útgáfu og
dreifingu nokkurra bókfræðirita af ýmsu tagi. Frá útgáfu
spjaldskrárspjalda er greint hér að framan. Fyrsta og jafn-
framt stærsta verkið var Bókaskrá 1944-1973, sem áður er
getið, en hún kom einnig út í nýrri og endurbættri útgáfu
árið 1984. Lítill upplýsingabæklingur fyrir notendur al-
menningsbókasafna, Bókasafn er lykill var gefinn út 1979.
Tvö rit voru gefin út fyrir Skráningarnefnd, þ.e. Röðunar-
reglur (1. pr. 1982, 2. pr. 1985) og IFLA-staðall um bókar-
lýsingu — ISBD (M) (1984). Fyrir Rannsóknastöð í bóka-
safna- og upplýsingamálum voru árið 1990 gefin út tvö
fyrstu bindin í ritröðinni Lykill: rit um bókfrœði, þ.e.
heimildaskrárnar Öldrunarmál á íslandi og íslensk frí-
merkjasöfnun ogpóstsaga. Fyrir Samstarfsnefnd um upp-
lýsingamál hefur verið dreift nokkrum ritum, svo sem
Flokkunarkerfi fyrir íslensk bókasöfn (1987), Skrá um
íslensk bókasöfn (1987), Skráningarreglur bókasafna
(1988) og ritinu Upplýsingar eru auðlind (1990). I nóv-
ember s.l. hófst svo dreifing á ritinu íslensk tímarit í200 ár
fyrir höfundana Böðvar Kvaran og Einar Sigurðsson.
Gerð var tilraun með útgáfu bókalista með umsögnum
árið 1985 en það fékk dræmar undirtektir og framhald
varð því ekki á þeirri vinnu.
Vinnsla bókfræðirita er geysilega tímafrek eins og
menn vita og af því leiðir að vinnulaun eru stærsti kostn-
aðarliðurinn. Verkefni sem ÞB ræðst í verða að standa
þokkalega undir sér en markaðurinn er mjög lítill svo að
Skráningarþjónusta við bókasöfn er einn stærsti hluti af
starfsemiÞjónustumiðstöðvar. Hér séstgreinarhöfundur
við skráningu gagna.
verð yrði óhjákvæmilega nokkuð hátt. Það er því erfitt um
vik að vera í samkeppni við opinbera aðila sem reikna oft
lítið annað en prentkostnað inn í útsöluverð bókfræðirita.
Mun þetta hafa valdið miklu um það að fleiri bókfræðirit
hafa ekki verið unnin í ÞB.
C. Að gefa út rit sem varða starfsemi bókasafna, t.d.
leiðbeiningabækur fyrir bókaverði og rit varðandi
stefnur í bókasafnsmálum almennt
Engin rit af þessu tagi hafa enn verið gefin út. Höf-
uðástæðan er sú að ÞB hefur ekki haft fjárhagslegt bol-
magn til að ráðast í gerð slíkra rita og lítið hefur verið
leitað til hennar um útgáfu. Það sem helst kæmi til greina
að gefa út af þess konar efni væru ýmsar BA-ritgerðir frá
Háskóla Islands en þær þyrfti væntanlega að endurskoða
og endurvinna að meira eða minna leyti.
D. Að annast sameiginleg innkaup bókasafna á safn-
kosti og sjá um band og frágang bóka til útláns
Þjónustumiðstöð hefur frá upphafi tekið að sér að
kaupa inn íslenskar bækur fyrir söfn og afhenda þær
tilbúnar til útláns. Einnig er gengið frá aðsendum bókum
sem söfn hafa keypt sjálf eða eignast með öðrum hætti. ÞB
hefur hvorki tekið að sér bókband né viðgerðir og heldur
ekki innkaup á erlendum bókum og tímaritum. Mjög
sveiflukennt er hvað söfnin notfæra sér þessa þjónustu en
almennt má segja að það sé of lítið til að veruleg hag-
kvæmni náist. Reynt hefur verið að ná samningum við
bókaútgefendur um afslátt af bókapökkum til að geta
31