Bókasafnið - 01.04.1992, Side 32

boðið frágengnar bækur á „búðarverði“ en þeir hafa ekki
verið fáanlegir til að veita ÞB meiri afslátt en söfnunum
svo að af því hefur ekki orðið.
E. Að framleiða ýmis konar bókasafnsvörur og dreifa
þeim til safna
Þær vörur sem Þjónustumiðstöð bókasafna hefur látið
framleiða eru spjaldskrárspjöld, vasar, útlánakort og
svuntur, svo og spjöld fyrir tímaritaskráningu. Hillu-
merkingar hafa einnig verið gerðar. Önnur gögn, svo sem
lánþegaskírteini, spjöld fyrir lánþegaskrá og eyðublöð
fyrir pantanir og millisafnalán hafa ekki verið gerð. Aðal-
ástæðan er að mikið magn þarf að framleiða og selja í einu
af slíkum gögnum til að hagkvæmt sé að láta gera þau. Þá
þyrftu mörg stór söfn að sameinast um notkun sams
konar gagna en öll virðast þau hafa sínar sérþarfir og
húsreglur og takmarkaður samræmingarvilji sýnist vera
fyrir hendi. Auk ofangreindra vara hafa verið framleidd
veggspjöld, barmmerki og bókapokar úr taui og plasti,
m.a. í tengslum við bókasafnavikur sem haldnar hafa verið
á vegum BVFI. Miklu umfangsmeiri en framleiðslan er
innflutningur og sala á hvers kyns bókasafnsvörum og
búnaði frá Danmörku, Svíþjóð, Bretlandi og Bandaríkj-
unum. Fjölbreytt úrval af bókaplasti, viðgerðarefnum og
ýmis konar smávöru er á boðstólum og einnig smærri
húsgögn, svo sem spjaldskrárskápar, bókatoppar og
bókavagnar. Aðrar vörur, hillubúnaður og húsgögn, eru
pantaðar samkvæmt óskum viðskiptavina og er af-
greiðslufrestur yfirleitt 6-10 vikur eftir því hvaðan er
pantað. Bókasafnsbúnaður sem ÞB útvegar frá BC In-
ventar a/s og Btj Produkter AB prýðir nú fjölda smárra og
stórra safna um land allt. Þetta er geysilega fjölbreyttur og
sveigjanlegur búnaður með mikla notkunarmöguleika og
hentar öllum safnategundum. Hönnun og frágangur er í
hæsta gæðaflokki og stöðugt er unnið að þróun búnaðar-
ins til að mæta nýjun þörfum í starfsemi bókasafna.
F. Að veita sérfræðilega aðstoð og ráðgjöf sem horfir til
heilla íslenskum bókasöfnum
Reynt hefur verið eftir föngum að veita ráðleggingar
varðandi flesta þætti í starfsemi bókasafna en umfangs-
mest er þó ráðgjöf um skipulagningu og innréttingar.
Sífellt fjölgar bókasöfnum af öllum gerðum og stöðugt er
reynt að stækka og endurbæta hin eldri. Því er mönnum
boðið að senda inn teikningar af húsnæði og greinargerð
um stærð og starfsemi safnsins og fá tillögur að innrétting-
um, sér að kostnaðarlausu. BC Inventar og Btj Produkter
reka umfangsmikla innréttingaráðgjöf og allt frá upphafi
hefur þjónusta þeirra staðið íslenskum bókasöfnum til
boða. Hin síðari ár hafa þó flestar innréttingatillögur
verið unnar í ÞB enda er oftast um að ræða mjög lítil söfn,
minni en 100 m2, og má segja að það krefjist sérþekkingar á
íslenskum aðstæðum að koma því fyrir sem nauðsynlegt
er af bókum og búnaði. Engin íslensk norm eða staðlar eru
til um rýmisþörf í bókasöfnum og því eru norræn norm
höfð til hliðsjónar við skipulagningu safna. Allt of oft þarf
þó að láta þau lönd og leið vegna plássleysis og fjárskorts
en því miður oft einnig vegna skammsýni og vanþekking-
ar ráðamanna á raunverulegum þörfum safnanna. Stærri
verkefni eru send utan og síðan unnið frekar úr þeim
tillögum hér heima.
Hér hefur verið litið yfir aðdragandann að stofnun
Þjónustumiðstöðvar bókasafna og starfsemina þar und-
anfarin 13 ár. Óhætt er að fullyrða að stofnunin hefur
stuðlað að bættri bókasafnsþjónustu á Islandi þótt ýms-
um verðugum verkefnum hafi ekki reynst unnt að hrinda í
framkvæmd. Einkum eru það minnstu bókasöfnin sem
notið hafa góðs af þjónustunni og við teljum að það hafi
skipt sköpum fyrir starfsemi margra þeirra að geta leitað
til ÞB. Enn er margt óunnið áður en allir þegnar landsins
hafa aðgang að viðunandi bókasafns- og upplýsingaþjón-
ustu og við í Þjónustumiðstöð bókasafna vonumst til að
geta áfram lagt okkar af mörkum til að svo megi verða.
HEIMILDIR:
Dögg Hringsdóttir. 1985. Þjónustumiðstöð bókasafna. Sveitarstjórn-
armál 45 (3): 120-122.
Erla Kristín Jónasdóttir. 1977. Kynningarfundur um skráyfir íslensk
rit 1944-1973 og spjaldaútgáfu FB. Fregnir 2 (1): 13.
Hrafn Harðarson. 1979. Hlutverk þjónustumiðstöðva bókasafna.
Sveitarstjórnarmál 39 (1): 17-20.
Jón Sævar Baldvinsson. 1979. Þjónustumiðstöð bókasafna. Sveitar-
stjórnarmál 39 (1): 16.
Kristín H. Pétursdóttir. 1976. Fréttir frá höfuðstöðvum „stóru skrár“
og spjaldaframleiðslu FB fyrir íslenska útgáfu 1944-73. Fregnir 1
(1): 9-10.
Kristín H. Pétursdóttir. 1978. Fæðing í kommóðu. Tíminn 12. nóv-
ember 1978.
Kristín H. Pétursdóttir. 1982. Um Þjónustumiðstöð bókasafna.
Bókasafnið 6 (1): 13-14, 37.
Sigrún K. Hannesdóttir. 1977. Framtíðarhlutverk íslenzkra almenn-
ingsbókasafna. Sveitarstjórnarmál 37 (2): 91-96.
Sigrún K. Hannesdóttir. 1977. Spjaldskrá og bókaskrá. Sveitarstjórn-
armál 37 (1): 54—55.
Stefán Júlíusson. 1975. Skráningarmiðstöð bókasafna. Bókasafnið 2
(1): 21-22.
Þingþankar: 2. landsfundur íslenzkra bókavarða 1972. 1973. Frétta-
bréf Bókavarðafélags íslands 3 (1): 4-6.
Þjónustumiðstöð bókasafna? 1977. Sveitarstjórnarmál 37 (3): 122.
Þórdís Þorvaldsdóttir. 1973. Þjónustumiðstöð fyrir bókasöfn á ís-
landi. Fréttabréf Bókavarðafélags íslands 3 (1): 13-14.
Þórdís Þorvaldsdóttir. 1978. Loksins þjónustumiðstöð. Fregnir 3 (2):
3-4.
SUMMARY
Centre for Library Supplies and Services
A detailed account about the history and activities of the Icelandic
Centre for Library Supplies and Services in the past two decades is
presented. The founding charter has identified six areas in which the
Centre should endeavour to improve the efficiency of Icelandic
libraries; central cataloguing service, publication of bibliographical
aids and tools, publication of materials concerning library work such
as professional handbooks and policy decisions, central purchasing
and processing, preparation and distribution of general library supp-
ly material and consultancy. The author analytically examines each
area in order to determine to what extent these preset goals have been
achieved.
32