Bókasafnið - 01.04.1992, Síða 34

Skráningarkerfi loftmynda. Loftmyndayfirlit, korta-
spjöld, myndaspjöld og skrár.
byggt á útgefnum kortum af landinu og það er ekki tölvu-
kerfi þó skrárnar séu til í tölvu. Lykilatriðið er að hafa
yfirsýn yfir staðsetningu og til þess henta kort betur. Þetta
séríslenska skráningarkerfi hefur víða erlendis þótt vera
einföld og góð leið til að skrá loftmyndir en skráning
slíkra mynda er víða vandamál í söfnum.
Hér á landi hafa Landmælingar Islands það verkefni að
taka og varðveita loftmyndir en algengast er erlendis að
loftmyndir séu dreifðar hjá fleiri en einum aðila í hverju
landi. Það er mikill kostur fyrir notendur að hægt er að
ganga að efni á einum stað og skrá þar heildarsafn fyrir
landið. Islendingar hafa ekki sams konar hömlur á notkun
loftmynda og víða þekkist erlendis og því er hægt að setja
fram og miðla upplýsingum til allra sem á þurfa að halda.
Nýtt skráningarkerfi
Fyrstu áratugina voru skrár um loftmyndasafnið tak-
markaðar og fluglínukort og loftmyndayfirlit mismun-
andi eftir myndaflokkum. Þegar safnið stækkaði og eftir-
spurn eftir myndum jókst varð nauðsynlegt að fá betri
yfirsýn yfir safnkostinn. Árið 1980 voru í safninu tæplega
100.000 myndir. Notkun þeirra við ýmis verkefni í þjóð-
félaginu hafði aukist hratt á nokkrum árum og því skipti
miklu að finna hagkvæma leið til þess að skrá myndasafn-
ið þannig að sem stystan tíma tæki að velja myndir. Árin á
undan hafði verið unnið að gerð skráa um nýrri hluta
myndasafnsins og farið fram athugun erlendis á valkost-
um við skráningu loftmynda. Fyrirmyndir voru sóttar til
kanadískra og bandarískra loftmyndasafna en þar var þá
farið að nota örfilmur (16 mm spólur) sem hluta af skrán-
ingarkerfum fyrir slíkar myndir. Eftir vandlega skoðun
allra möguleika var valin sú leið að útbúa nýtt skráningar-
kerfi þar sem meðal annars væru notaðar fisjur eða ör-
filmuspjöld í stað þess að nota spólur.
Markmið skráningarkerfisins voru og eru að samræma
skráningu í eitt heildarkerfi og auðvelda þannig notkun
myndasafnsins, einnig að auka upplýsingar um loftmynd-
irnar með því að dreifa skráningarefni til notenda. Um
leið var stuðlað að öruggari varðveislu myndanna með
töku örfilma. Kostir kerfisins eru þeir að það er fyrirferð-
arlítið, einfalt í notkun og auðvelt að finna myndir. Það er
öruggt varðandi upplýsingar, auðvelt er að að bæta við
gögnum, góð heildarmynd fæst um árlega myndatöku,
mögulegt er fyrir notendur að hafa hjá sér allar upplýsing-
ar og kerfið er tiltölulega ódýrt í framleiðslu og dreifingu.
Leit að myndum, sem skráðar hafa verið í kerfinu, tekur
nú mjög stuttan tíma og hefur það aukið hagræðingu
verulega. Einn höfuðkostur kerfisins var í upphafi talinn
sá möguleiki að fjölfalda loftmyndirnar á örfilmur og
senda þær út um allt land og auka þannig þjónustu við
notendur á landsbyggðinni. Hugmyndin var í byrjun
kynnt helstu notendum myndanna til þess að fá viðbrögð
þeirra. Þau reyndust mjög jákvæð og var eftir það ákveðið
að hefja verkið.
Framkvæmd
Upphaflegri hugmynd var hrundið í framkvæmd og
fyrstu mánuðina gerðar nokkrar tilraunir með efni og
uppsetningu hinna ýmsu hluta kerfisins. Þau vandamál
sem upp komu leystust hvert af öðru en tímafrekast
reyndist þó að leysa örfilmuþátt verksins þar sem huga
þurfti vandlega að myndgæðum og framsetningu gagna til
útgáfu. Kerfið byggist á 87 yfirflokkum sem taka mið af
kortblaðaskiptingu atlasblaða í mælikvarða 1:100.000.
Það skiptist síðan í fimm meginhluta.
1. Loftmyndayfirlit: litprentuð yfirlitskort í mælikvarða
1:2.000.000 (A4).
2. Kortaspjöld: Fluglínur og myndanúmer eru skráð á
prentuð kort í mælikvarða 1:100.000, þau síðan mynd-
uð á 35 mm litfilmur og sett á örfilmuspjöld (A6) til
skoðunar í lestækjum.
3. Myndaspjöld: Fisjur (A6) sem sýna 60 loftmyndir og
þarf lestæki til að skoða þær.
4. Kortnúmeraskrú: Upplýsingar um myndir í tímaröð
innan hvers yfirflokks. í skránni kemur fram eftirfar-
andi: myndatökudagur, myndanúmer, myndaflokkur,
flughæð, filmugerð, yfirgrip, stærð mynda, brennivídd
myndavélar, kortnúmer yfirflokks, örnefni sem segja
til um landsvæði, athugasemdir og númer örfilmu-
spjalda (fisja).
5. Myndnúmeraskrd: Sömu upplýsingar en í heildar-
númeraröð og tímaröð.
34