Bókasafnið - 01.04.1992, Qupperneq 16

samræmingu í lyklun milli safna og auðveldaði samvinnu
og dreifingu upplýsinga í framtíðinni. Á öllum bókasöfn-
um landsins er mikið af „feluefni“ sem leynist vegna þess
að t.d. afmælisrit og ýmis ársrit hafa ekki verið efnistekin
og efnislykla vantar, t.d. lykla að efni dagblaða og flestra
tímarita.
Um þessar mundir eru fjölmörg íslensk bókasöfn sem
óðast að tölvuvæða skrár sínar og önnur að hefja undir-
búning að tölvuvæðingu. Æskilegt er að söfn hefji efnis-
orðagjöf sem fyrst. Notkun efnisorða mun auka leitar-
möguleika verulega og stuðla að aukinni nýtingu heim-
ilda. Tölvukerfin bjóða auk þess upp á svokallaða
samsetta leit (Boole-leit) sem gerir leitarforskriftir enn
hnitmiðaðri þar eð tengja má saman efnisorð eftir
ákveðnum reglum sem og aðra leitarþætti. Notkun efnis-
orða hefur ennfremur þann kost að heimildaleitir sam-
kvæmt þeim ganga þvert á efnisflokka flokkunarkerfa og
virka svipað og efnislykillinn í Dewey flokkunarkerfinu. I
slíkum leitum er hægt að safna saman efni sem dreifist á
mismunandi efnisflokka við flokkun (sjá mynd 2). Notk-
un efnisorða auðveldar einnig samstarf á milli safna sem
hafa mismunandi flokkunarkerfi þar sem efnisorðin vega
þann mismun upp við heimildaleitir.
15 fundnar. Efnisorð = UMHVERFISMÁL EÐA Efnisorð = UMHVERFISVERND
333.72 Devall, Bill : Simple in means, rich in ends
622 Dudeney, A.W.L. : Mineral process chemistry
363.7 The encyclopedia of the environment
333.72 Fragile earth
333.72 The Gala atlas of planet management
574.5 King, T.J. : Vistfræði
363.7 Lebel, Gregory G. : Sjálfbær þróun
914.91 Náttúruminjaskrá
363.7 Porrit, Jonathon : Bjargið jörðinni
333.72 State of the world 1990
333.72 Thinking green
630.1 Umhverfi og landbúnaður
330.9 United Nations : Global outlook 2000
330.9 World Commission on Environment and Develop- ment: Our common future
330 Þorvaldur Gylfason : Hagfræði, stjórnmál og menn- ing
F2: Velja færslu til útprentunar eða leiðréttingar.
Ctrl-F2: Velja allar færslur til útprentunar eða leiðréttingar.
Shift-F2: Prenta lista yfir fundnar færslur.
Ctrl-F4: Sýna staðsetningu og athugasemdir fyrir einstök ein- tök.
Enter: Skoða færslu nánar.
Esc: Hætta eða bæta við skilyrðum.
* fyrir framan færslu þýðir að færslan er valin til útprentunar og
eða leiðréttingar.
Mynd 2. Dæmi um heimildaleit í Viskusteini, gagnagrunni Bókasafns
Menntaskólans við Sund. Umhverfismál og skyld efni er dæmi um
efnissvið sem dreifist um Dewey-kerfið við flokkun en skipast saman
við tölvuvædda heimildaleit eftir efnisorðum.
HEIMILDIR:
Bókasafn Kennaraháskóla íslands. 1987-1991. Ársskýrslnr 1985/1986-
1989/1990. Reykjavík: Kennaraháskóli íslands. (Sjá kafla um
flokkun og skráningu).
Bókasafn Kópavogs - fyrsta tölvuvædda bókasafnið. 1988. Viðskipta-
og tölvublaðið (2):34-39.
Bókasafnskorn. 1991. Skólavarðan (3).
Borgarbókasafn Reykjavíkur. 1988-1991. Ársskýrslur 1987-1990.
Reykjavík: Borgarbókasafn Reykjavíkur. (Sjá kafla um tölvuvæð-
ingu).
Dewey, Melvil. 1987. Flokkunarkerfi: þýtt og staðfœrt fyrir íslensk
bókasöfn eftir 11. styttri útgáfu. Reykjavík: Samstarfsnefnd um
upplýsingamál.
DOBIS/LIBIS bókasafnskerfið. Án árs. Reykjavík: Skýrsluvélar rík-
isins og Reykjavíkurborgar.
Embla : alhliða tölvukerfi fyrir bókasöfn. 1991. Skólavarðan (3). (Sjá
einnig Embla : alhliða tölvukerfi fyrir bókasöfn [kynningarbækl-
ingur]. Reykjavík: Lindin, [1991]).
Guðrún Karlsdóttir. 1990. Um framþróun, flokkun og lyklun. Bóka-
safnið 14:53-54.
Háskólabókasafn. 1988-1991. Ársskýrslur 1987-1990. Reykjavík: Há-
skólabókasafn. (Sjá kafla um tölvumál).
Heimildaskráning - aðferðir við skoðun heimilda, ákvörðun efnis
þeirra og val efnisorða = Documentation - Methods for examining
documents, determining their subjects and selecting indexing terms.
1985. [Geneva]: ISO. (ISO 5963-1985). (Flokkunarnefnd vinnur að
þýðingu staðalsins).
Heimildaskráning - leiðbeiningar um gerð og þróun kerfisbundinna
efnisorðaskráa á einu tungumáli = Documentation - guidelines for
the establishment and development of monolingual thesauri. 1991.
Reykjavík: Iðntæknistofnun íslands. (ÍST 90, þýðing á ISO 2788/
1986). (Flokkunarnefnd þýddi staðalinn).
Margrét Loftsdóttir. 1991. METRAbók : bókasafnsforrit fyrir smærri
bókasöfn. Skólavarðan (3).
Margrét Loftsdóttir og Þórdís T. Þórarinsdóttir. 1991. Kerfisbundin
efnisorðaskrá (thesaurus). Fregnir : fréttabréf Félags bókasafns-
fræðinga og Bókavarðafélags íslands 16(4).
Markey Drabenstott, Karen ... o.fl. 1990. Analysis of a bibliographic
database enchanced with library classification. Library Resources
and Technical Services 34(2):179-198.
Marta Hildur Richter. 1991. Micromarc. Skólavarðan (3).
Nýtt tölvukerfi bókasafna. 1991. Gegnismál : fréttabréf um tölvu-
kerfið Gegni 1(1).
Piternick, Anne B. 1990. Vocabularies for online subject searching :
introduction. í: Encyclopedia of library and information science.
Supplement 10. New York: Marcel Dekker. 45. b.:399-420.
TINterm : a TINman application. Version 88/07. 1988. London:
Information Management and Engineering.
Tölvukerfi fyrir bókasöfn. 1991. Bókafulltrúi ríkisins: dreifibréf (47).
Williamson, Nancy J. 1989. The role of classification in online syst-
ems. Cataloging and Classification Quarterly 10(1-2): 95-104.
Þórdís T. Þórarinsdóttir. 1990. íslensk efnisorðaskrá. (Fyrirlestur
haldinn á bókfræðiráðstefnu á Akureyri „íslensk bókfræði - í nútíð
og framtíð", 20. september 1990. Mun birtast í ráðstefnuriti).
Þórir Ragnarsson. 1990. Tölvuvæðing Þjóðarbókhlöðusafna: hagnýtt
gildi fyrir bókasöfn landsins. Fjölrit. (Erindi flutt á 10. landsfundi
Bókavarðafélags íslands, 23. sept. 1990).
SUMMARY
Content analysis of documents and subject
search in automated environment
The article gives a condensed survey about the current scene of
content analysis in Iceland and relates it to ongoing efforts to improve
the situation which has become imperative in view of continuing data
bank proliferation. There is a brief analysis of the various operational
automated systems which is followed by a presentation of methods
for subject analysis as practiced in Icelandic libraries and is argued
that taking up controlled language subject terms will be inevitable in
computerized environment. In order to facilitate work on such vo-
cabularies the Comittee on Classification has translated into Icelandic
the relevant international standard, ISO 2788/1986. Some of its main
recommendations concerning thesaurus structure and terminology
are discussed. The author also reports about her thesaurus project
supported by a grant from the Ministry of Education, which is about
to be completed and includes general subject terms. To promote
assignment and use of controlled language subject terms the Commit-
tee on Classification is planning the translation of another standard,
ISO 5963. The article ends with some practical advice on how in-
formation workers should handle the difficult task of subject term
assignment at this beginning stage.
16