Bókasafnið - 01.04.1992, Síða 37

Steinunn S. Ingólfsdóttir nemi í bókasafns- og upplýsingafræði
við Háskóla Islands
Dr. Björn Sigfússon og bókasafnsfræðin
s
Iþessari grein verður skýrt frá starfi Dr. Björns Sigfús-
sonar háskólabókavarðar árin 1945-1975. Fjallað
verður um upphaf og þróun kennslu í bókasafnsfræði við
Háskóla Islands og uppbyggingu Háskólabókasafnsins
þessi ár. Greinin er byggð á ritgerð sem skrifuð var í
námskeiðinu Flokkun á haustönn 1990.
Dr. Björn Sigfússon, háskólabókavörður
Björn Sigfússon fæddist að Stóru-Reykjum í Reykja-
hverfi, S.-Þingeyjarsýslu 17. janúar 1905. Hann stundaði
nám við Kennaraskólann og lauk þaðan prófi 1928. Árið
eftir lauk Björn stúdentsprófi við Menntaskólann í
Reykjavík og þaðan lá leiðin í Háskóla íslands þar sem
hann lagði stund á íslensk fræði. Þegar Björn var spurður
að því í blaðaviðtali hvort hann hafi strax verið ákveðinn í
að leggja fyrir sig áðurnefnt fag svaraði hann:
„Nóttina eftir að ég fékk að vita stúdentseinkunn,
sem gaf mér kost á að fá styrk til utanlandsnáms,
sofnaði ég ekki blund af áhyggjum yfir þeim vanda,
sem var að velja milli íslenskra fræða, sem voru mér
hugleiknust og kunnust frá sveitaárum mínum, og
þess, að fara erlendis í einhverskonar náttúruvís-
indi, sem ég lagði einnig hug á ... Þetta val var mér
erfitt, en ég tók íslensku fræðin, þrátt fyrir það að
mér var ljóst að þar var engin tiltekin atvinna.“
(Páll Skúlason, 1974, s. 36).
Björn lauk meistaraprófi við Háskóla íslands árið 1934.
Doktorsnafnbót hlaut hann 1944 og fjallaði doktorsrit-
gerð hans um íslendingabók. BA próf tók Björn í landa-
fræði og sænsku árið 1978 og var þá orðinn 73 ára gamall.
Eftir hann liggja fjölmörg ritverk og verða þau ekki tíund-
uð hér en ber þó að nefna eftirfarandi rit: Ljósvetninga-
saga (íslensk fræði III, 1937), Auðug tunga og menning
(Erindasafnið 1,1943), Saga Þingeyinga I (1946), Múrara-
saga Reykjavíkur (1931) og Bókasafnsrit I (1932) (ásamt
Ólafi F. Hjartar). Þá skrifaði Björn um Ljósvetningasögu
og Reykdæla (íslensk fornrit X, 1940). Björn skrifaði fjöl-
margt annað eins og fram kemur í Skrd um rit bdskóla-
kennara og öðrum uppsláttarritum. Dr. Björn lést í maí
1991.
Starfsmaður Háskólabókasafns
Árið 1945 varð Björn Sigfússon háskólabókavörður
þegar Einar Ólafur Sveinsson, sem gegndi starfinu áður,
varð prófessor í íslenskum fræðum. Björn var eini fasti
starfsmaður bókasafnsins í nær tvo áratugi. I grein sem
Einar Sigurðsson skrifar í Morgunblaðið í tilefni af sjö-
tugsafmæli Dr. Björns segir:
„Hann hafði einungis stopula hjálp af hálfu stúd-
enta eða annarra, sem ráðnir voru til skamms tíma.
Mun það vera einstakt í sögunni að bókasafn heils
háskóla hafi verið rekið á þennan hátt. Þetta kom
þó minna að sök en ætla mætti, þar eð einn og sami
maður hafði alla þræði í hendi sér og minni hans var
Dr. Björn Sigfússon við lestur árið 1986. Ljósm. Ævar
Jóhannesson.
óvenjulega stálslegið. Safnnotendur vöndust því á
að spyrja einatt Björn, ef þá vanhagaði um bók, sem
ætla mátti, að væri í safninu, og brást þá sjaldan, að
hann myndi, hvort bókin var til eða hvar henni
hafði verið skipað, jafnvel þótt langt væri um liðið.
Þá varð hin víðtæka þekking Björns einnig til þess,
að gjarnan var farið að líta á hann sem einskonar
gangandi alfræðibók.“
(Einar Sigurðsson, 1975, s. 21).
Björn var háskólabókavörður 1945-1974 en starfaði út
árið 1975. Hann var frumkvöðull að kennslu í bókasafns-
fræði hér á landi og kenndi bókasafnsfræði við Háskóla
Islands í fjölda ára. Hafði hann umsjón með þeirri grein
við heimspekideild Háskóla Islands frá 1956.
Háskólabókasafn — stofnun
Háskólabókasafnið var formlega opnað 1. nóvember
1940. Fyrsti forstöðumaður safnsins var Einar Ólafur
Sveinsson og gegndi hann því starfi frá 1943 til ársins 1945.
Við opnun safnsins var bókaeign þess um 30 þúsund bindi
en árið 1990 var bókakosturinn orðinn 285 þúsund bindi.
Þennan bókakost hefur safnið eignast með fernum hætti;
37