Morgunblaðið - 27.02.2000, Blaðsíða 28

28 SUNNUDAGUR 27. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Sigrurjón Einarsson athafnamaður í Noregi.
Ævintýramenn staldra
sj aldnast lengi við
Hann er athafnamaður sem býr í Noregi
og hóf feríl sinn hjá TV Norge en nú er
athafnasvið hans helst allur heimurinn.
Hildur Einarsdóttir tók hús á Sigurjóni
Einarssyni og forvitnaðist um feril hans
og þá ekki síst kynni hans af sjálfstæðis-
baráttu íbúa Austur-Tímor.
/
LÍFI Sigurjóns Einarssonar
hafa tilviljanirnar oft ráðið
ferðinni eins og árið 1986
þegar hann var staddur á
kaffihúsi í Nice í Frakklandi. Þar
hitti hann nokkra Norðmenn sem
voru eins og hann á kvikmyndahá-
tíðinni í Cannes. Það barst í tal að
Norðmennirnir, sem hétu Helvar
Flatland, Ola Steinsrud og Ola
Grönvold, væru að fara af stað með
fyrstu frjálsu sjónvarpsstöðina í
Noregi sem þeir kölluðu TV Norge.
Sigurjón sem byrjaði að fikta við
kvikmyndagerð á menntaskólaár-
unum í MH og hafði unnið svolítið
við auglýsingagerð hér fyrir sjón-
varp, sagði þeim frá frumkvöðlun-
um á Stöð 2, þeim Jóni Óttari
Ragnarssyni og Hans Kristjáni
Árnasyni. Eitt leiddi af öðru; Sigur-
jón var fenginn til að kynna þá fyrir
sjónvarpsstjórunum á Tunguháls-
inum þar sem þeir kynntu sér starf-
semi fyrstu einkareknu sjónvarps-
stöðvarinnar hér á landi. Kynnin
við Norðmennina urðu til þess að
Sigurjóni var boðin vinna við TV
Norge og fluttist hann utan með
fjölskyldu sína og hefur búið þar
síðan.
Að sögn Sigurjóns er TV Norge
afþreyingarsjónvarpsstöð sem
byrjaði sem kapalstöð sem var öll-
um opin. Á þessum árum var 60%
heimila í Noregi tengd kapli. Aðal-
tekjulind stöðvarinnar var af
auglýsingum.
Hóf feril sinn
hjá TV Norge
„Þetta var mjög lítil sjónvarps-
stöð í upphafi,“ segir Sigurjón.
„Þegar forsvarsmenn hennar komu
til að skoða Stöð 2 þá hálf skömm-
uðust þeir sín fyrir tækjakost sinn
sem var minna en 5% af þeim tækj-
um sem Stöð 2 hafði þá yfir að ráða.
Þeir höfðu í upphafi mjög litla fjár-
muni og byrjuðu smátt. En TV
Norge fékk mjög góðar viðtökur
strax í upphafi og stækkaði fljótt.
TV Norge var og er dæmigerð af-
þreyingarstöð og á að þjóna öllum.
Boðið er upp á innlenda skemmti-
þætti, erlendar kvikmyndir og
sápuóperur.
Nú er hún þriðja stærsta
sjónvarpsstöðin í Noregi á eftir
norska ríkissjónvarpinu og TV 2
með um 400 þúsund manna áhorf að
meðaltali á kvöldi," segir Sigurjón
sem vann við sjónvarpsstöðina í 7
ár.
Lætur innsæið ráða
Sigurjón hefur fengist við mörg
ólíka störf eftir að hann pakkaði
niður og flutti utan með eiginkonu
sinni, Margréti Björnsdóttur og
þremur börnum þeirra, Iðunni, sem
nú er 19 ára, Einari, 16 ára og
Hörpu, 12 ára.
Hann segir að í lífi sínu hafi hann
verið rekinn áfram af innsæinu. Þar
sem hann eygði möguleika, nam
hann land tímabundið en færði sig
um set þegar önnur áhugavekjandi
verkefni birtust út við sjóndeildar-
hringinn. En höldum áfram með
frásögnina af veru hans hjá TV
Norge.
„Fljótlega eftir að stöðin fór í
loftið var byrjað að framleiða sjón-
varpsþátt sem hét Casínó. Þáttur-
inn gekk út á að sjónvarpsáhorf-
endur hringdu inn til stöðvarinnar
og léku rúllettu við þáttarstjórn-
andann. í fyrstu voru verðlaunin
ýmis heimilistæki eins og ísskápar
en eftir 150 þætti voru þau einbýlis-
hús, bfil og bátur eða allt sem þurfti
til að hefja nýtt líf. Sjónvarpsþátt-
urinn varð mjög vinsæll og á honum
byggði stöðin velgengni sína í upp-
hafi.“
Fór um heiminn
og tók upp ferðaþætti
Á þessum upphafsárum stöðvar-
innar vann Sigurjón bæði við þátta-
og auglýsingagerð hjá sjónvarps-
stöðinni. „Auglýsingagerð fyrir
sjónvarp var lítt þróuð í Noregi á
þessum árum því auglýsingar höfðu
ekki verið leyfðar í ríkissjónvarp-
inu. Það var því eitt af okkar fyrstu
verkum að stofna fyrirtæki sem
annaðist gerð auglýsinga fyrir
sjónvarp."
Sigurjón starfaði einnig við gerð
ferðaþátta. Hann fór til Suður-Am-
eríku, Afríku, Indlands, Shri Lanka
og Kúbu til að safna efni. Var um
tvær þáttaraðir að ræða, önnur hét
Safari en hin Over stok og sten en
stjórnandi þeirra þátta hét Sten
Johnsen og var þarna verið að leika
sér að orðum. Starfaði Sigurjón
sem upptökustjóri þáttanna og
vann við gerð þeirra á 5 ára tíma-
bili.
Lenti í fjöld ævintýra
„Já, eðlilega lenti ég í mörgum
ævintýrum á ferðum mínum um
þessi framandi lönd,“ segir hann
aðspurður. „Mér er til dæmis minn-
isstætt þegar við vorum á ferðalagi
á Inkaslóðum í Perú. Við gengum í
5 daga leiðina frá Cusco að
Machophico sem er heilög borg í
ríki Inkanna og kvikmynduðum.
Við gengum yfir fjögur fjöll og
alveg upp í 4.200 metra hæð. Með í
för var 15 ára gömul dóttir mín.
Þetta ferðalag var óheyrilega erf-
itt. Við vorum með mikinn og við-
kvæman tækjabúnað og loftið var
afar þunnt svo við áttum erfitt með
andardrátt. Ég var oft alveg við það
að gefast upp. Þegar við komum
loksins til hinnar heilögu borgar
var svarta þoka yfir henni, en hún
stendur í 1.800 metra hæð. Þetta
voru mikil vonbrigði því við höfðum
þrjá klukkutíma til að mynda borg-
ina. Þá gerðist það að þokan lyftist
allt í einu af henni og hún blasti við í
allri sinni dýrð, ég gleymi aldrei
þeirri mikilfenglegu sjón,“ segir
Sigurjón.
Þegar krókódíllinn ætlaði
að gleypa afa
„Ég á líka sögu til að segja vænt-
anlegum barnabörnum, þegar
krókódíllinn ætlaði að gleypa afa,“
segir Sigurjón sposkur. „Það atvik-
aðist þannig að við vorum að mynda
sofandi krókódíl á sandrifi í miðri á.
Við vorum á báti sem við höfðum
lagt upp að rifinu og beygðum okk-
ur fram til að ná góðri mynd af hon-
um. Þá vaknar hann allt í einu og
kastar sér í áttina til mín sem var
næstur honum. Okkur sem vorum í
bátnum brá svo mikið að við hent-
umst til og var þá báturinn við það
að hvolfa. Ef við hefðum lent út í
væri ég ekki til frásagnar nú!
Við fórum einnig til nokkurra
borga og kynntum þær sérstaklega
eins og Reykjavík og Pétursborg. I
þeirri síðarnefndu hittum við Rússa
að nafni Valery Berkov. Hann var
prófessor í norrænu við háskólann í
Pétursborg. Hann hafði samið
norsk-rússneska orðabók og talaði
góða norsku þó hann hefði aldrei
komið til Noregs. Hann heyrði að
ég talaði norsku með erlendum
hreim og spurði hvaðan ég væri, ég
sagði honum það. Þá breytti hann
yfir í íslensku sem hann talaði líka
með ágætum."
Bankað á hurðina
Á þessum árum fékkst Sigurjón
við gerð tónlistarmyndbanda. Hann
gerði meðal annars tónlistarmynd-
band fyrir Morten Harkert, meðlim
hinnar þekktu, norsku hljómsveitar
AHA. Með þeim tókst góð vinátta
sem hefur haldist síðan. Sigurjón
segir blaðamanni frá atviki sem
þeir Morten lentu í þegar þeir voru
staddir í Monte Carlo árið 1993 í til-
efni þess að Morten var að taka á
móti tónlistarverðlaunum sem
nefnast World Music Award. Þessi
atburður átti eftir að hafa áhrif á líf
þeirra og annarra sem komu við
sögu.
„Við vorum staddir upp á her-
bergi Mortens að kvöldlagi þegar
barið var á hurðina,“ byrjar Sigur-
jón frásögn sína. „Fyrir utan stóð
lágvaxin kona, dökk yfirlitum. Hún
kynnti sig og kvaðst heita Maurine
Davis og væri ættuð frá Austur-
Tímor en byggi í Kanada þar sem
hún væri kennari við háskólann í
Montreal. Hún sagðist hafa fundið
út eftir krókaleiðum að Morten
væri þarna staddur og ætti hún við
hann erindi. Það var eitthvað fal-
legt yfir konunni svo við ákváðum
að bjóða henni inn.“
Vakti athygli á sjálfstæðis-
baráttu Austur-Tímor
„Þessa kvöldstund og langt fram
á nótt sagði hún okkur sögu Aust-
ur-Tímor sem er fyrrum portúgölsk
nýlenda. Fyrir 25 árum voru Aust-
ur-Tímorar að leggja drög að sjálf-
stæði sínu þegar Indónesía réðst á
landið og innlimaði það. Sú aðgerð
var gersamlega í trássi við alþjóða-
lög. Það kom fram í máli konunnar
að hún vonaðist til þess að Morten
mundi beita áhrifum sínum sem
fræg poppstjarna til að vekja at-
hygli á frelsisbaráttu Austur-Tímor
í heimalandi sínu, en Morten var
þekktur fyrir að taka að sér góðan
málstað og berjast fyi-ir honum.
Við heilluðumst báðir af örlaga-
sögu þjóðarinnar og spurðum okk-
ur sjálfa hvað við gætum gert.
Það kom fljótt upp í umræðu okk-
ar að það sem gæti vakið mesta at-
hygli á málstað Austur-Tímor væri
ef helstu baráttumenn frelsissam-
taka Austur-Tímor fengju friðar-
verðlaun Nóbels.
Þegar við komum til Noregs
byrjuðum við á því að kynna málið
fyrir stjórnmálamönnum en því
miður töluðum við fyrir daufum
eyrum. Aðeins einn þingmaður,
Káre Christiansen, tók eitthvað
mark á því sem við vorum að
segja.“
Fékk íslenska þingmenn
til að tilnefna Horta
til friðarverðlauna
„Fljótlega eftir þetta kynntumst
við José Ramos Horta sem hafði
verið utanríkisráðherra Austur-
Tímor í nokkrar vikur eftir nell-
ikkubyltinguna árið 1974 þegar eyj-
an öðlaðist tímabundið sjálfstæði.
Hann var helsti baráttumaður
Austur-Tímora og ferðaðist um