Morgunblaðið - 27.02.2000, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 27. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Þjáning hins
saklausa manns
Ljóðleikur úr Jobsbók í þýðingu Helga
Hálfdanarsonar verður frumfluttur í Nes-
kirkju í kvöld. Það eru Arnar Jónsson,
——- 7
Sveinn Einarsson, Askell Másson og Helga
Stephensen sem standa að sýningunni.
Hávar Siguijónsson ræddi við þau.
„ÞAÐ er nafnlaus leikhópur sem
stendur að þessari sýningu," segir
Sveinn Einarsson leikstjóri glaðbeitt-
ur rétt fyrir frumsýningu á Jobsbók í
Neskirkju. „Kannski við ættum að
kalla okkur Jobbara."
Leikbrúður og innri rödd
Hvað sem því líður þá er greinilegt
að sýning Jobsbókar er talsvert
, jobb“ þar sem leikarinn Arnar Jóns-
son fer með öll hlutverk leiksins, Job
sjálfan, vini hans þrjá og talar fyrir
þrjár leikbrúður, auk þess sem innri
rödd Jobs hljómar af segulbandi.
„Það gerði ég nú bara til að þurfa
ekki að læra allar fimm þúsund línur
textans utan að,“ segir hann en
Sveinn mótmælir hástöfum og segir
þetta vera listræna ákvörðun. Það er
greinilegt að þeir skemmta sér vel
saman yfir þessum frjóa texta ásamt
tónskáldinu Áskeli Mássyni og Helgu
Stephensen brúðugerðarmeistara.
Það er svo enginn annar en Helgi
Hálfdanarson sem þýtt hefur Ijóð-
leikinn um Job og styðst þar að
nokkru leyti við erlenda fyrirmynd en
að sögn Sveins hefur Helgi búið text-
anum þá ljóðrænu umgjörð sem um
ræðir.
„Þessi hugmynd hefur blundað í
okkur nokkuð lengi,“ segir Arnar.
„Ætli það séu ekki þrjú ár síðan við
fórum að velta þessu fyrir okkur. Þá
vorum við báðir á starfslaunum og
langaði að vinna saman,“ segir
Sveinn.
Á kristnitökuárinu reyndist lag og
Hið íslenska bibh'ufélag og Neskirkja
ásamt kristnitökunefnd tóku hug-
myndinni fagnandi og gerðu þeim
kleift að vinna úr Jobsbók þá sýningu
sem frumsýnd verður í dag. „Hér í
Neskirkju verða þrjár sýningar en
svo er allt óráðið með framhaldið. Við
erum að sjálfsögðu tObúin að fara
með sýninguna hvert á land sem er,
hún er þannig útbúin að það er tiltölu-
lega auðvelt."
Þau segja að þrátt fyrir einfaldan
umbúnað hafi sýningin óneitanlega
undið nokkuð upp á sig. Tæknilega er
hún giska flókin, ljós og hljóð eru
óspart nýtt undir stjóm Lárusar
Björnssonai-, að ógleymdri tónlist
Áskels Mássonar sem hann flytur í
sýningunni ásamt Douglas Brotchie
organista. „Tónlistin er mjög mikil-
vægur þáttur sýningarinnar og Ás-
kell kom inn í myndina mjög
snemma,“ segir Sveinn.
„Ég hef samið tónlistina fyrir ýmis
konar klukkur, bjöllur og ásláttar-
hljóðfæri auk orgelsins sem er hin
ókrýndji drottning hljóðfæranna,"
segir Áskell. „Tónlistin og textinn
kallast á á ýmsa vegu í sýningunni og
stundum er jafnvel samtal á milli
leikarans og hljóðfæranna," bætir
hann við. Það er ekki orðum aukið að
alls kyns ásláttarhljóðfæri séu notuð í
sýningunni því trumburnar, bjöllum-
ar og þmmuspjöldin mynda eins kon-
ar umgjörð um leikinn. Kirkjuklukk-
an sjálf tekur einnig undir þegar
mest liggur við. Amar bætir því við
að til að geta leikið á sem flest blæ-
brigði raddarinnar þá noti þeir hljóð-
kerfi. „Annars hefði ég þurft að beita
röddinni svona gegnum alla sýning-
una tíl að heyrðist um alla kirkjuna,"
segir hann og bætir við sýnishomi af
sinni þjálfuðu rödd svo undir tekur í
kirkjuskipinu.
Brúður fyrir fullorðna
Helga brúðugerðarmeistari segir
það spennandi tækifæri að gera brúð-
ur í sýningu fyrir fullorðna áhorfend-
ur. „Það er alltof sjaldan sem það ger-
ist.“ Hún segist jafnframt hafa verið
hálfkvíðin fyrir því að láta brúðurnar
í hendur leikara sem aldrei hefði
stjómað brúðum áður, en ....Arnar
hefur þetta í sér. Brúðurnar lifnuðu
samstundis við í höndum hans.“
Hún laumar jafnframt þeim fróð-
leiksmola að blaðamanni að upprana
brúðuleiks megi m.a. rekja til helgi-
leikja þar sem litlar brúður vora látn-
ar tákna Maríu mey. „Marionette
sem er heiti yfir leikbrúður þýðii-
bókstaflega María litla. Það er því
mjög viðeigandi að nota brúður við
þennan leik úr Jobsbók Gamla testa-
mentisins."
Jobsbók hefur orðið mörgum
skáldum og listamönnum uppspretta
sköpunar í gegnum aldimar. Job
missir allt sitt og er síðan sleginn
hræðilegum sjúkdómi og ræðir síðan
við Guð um hverju sæti að saklaus,
guðhræddur maður eins og hann
skuli þurfa að líða svo miklar þján-
ingar. „Hér er spurt fjölmargra
grandvallarspuminga um trúna og
þjáninguna. Þetta er sígildur boð-
skapur og á ekkert síður við í dag,“
segir Sveinn.
Jobsbók telst til sígildra heimsbók-
mennta og stórskáld eins Dante,
Goethe, og Milton hafa litið til Jobs í
tjáningu sinni og einnig hefur hún
verið listmáluram, tónskáldum og
heimspekinga uppspretta sköpunar
og tjáningar allt fram á þennan dag.
LEIKLIST
Hörund pappírsms
M¥]\DLIST ---------
íslensk graffk,
H a f n a r h ií s i n u
GRAFÍK ALISTAIR
MACINTYRE
Til 12. mars. Opið fímmtudaga til
sunnudaga frá kl. 14-18.
GRAVITY Skins kallar Alistair
Macintyre sýningu sína á stórum
grafíkmyndum, sem hann vinnur úr
ís og jámi. Hann fergir pappírinn
með jámbökkum fylltum ís og smám
saman ryðgar málmurinn og ísinn
blandast pappímum. Hinar tilviljana-
kenndu afleiðingar sitja eftir á papp-
ímum sem prentað far, ryðbrúnt í öll-
um mögulegum blæbrigðum.
Macintyre, sem dvelst hér lang-
dvölum, segist hafa notað ís um árabil
vegna þeirra eiginleika hans að breyt-
ast úr þrívíðum massa í tvívíðan
vökva. Eyðingarmáttur íssins í
tengslum við jámið, sem brotnar
smám saman niður í ryðduft, er eins
konar spegilmynd þeirra náttúralegu
krafta sem era alls staðar í kringum
okkur. Tíminn og umbreytingaröflin
vinna verk sitt hægt en öragglega.
Pappírinn verður eins konar vitnis-
burður um þessa virkni, því á hann
skráist öll þessi framvinda.
Um leið verður verkið eins konar
tákn um það hvemig allir massar
brotna niður á endanum og verða tví-
víðir. Og listamaðurinn bendir ein-
mitt á það hvernig pappírinn verður
eii’S og sjóndeildarhringurinn þar
sem allt er skráð í flötinn eins og til-
viljanakenndar teikningar.
í innra herberginu hefur Macin-
tyre bætt bláum olíulit ofan á ísinn.
Þannig líður og bíður uns, að lok-
um, liturinn berst í pappírinn og litar
hann. Olían drekkst ofan í pappírinn,
en skærblár liturinn liggur ofan á
pappímum líkt og skærleitir flekkir

Frá sýningu Macintyre hjá
íslenskri grafík, Hafnarhúsinu.
af litadufti. Hér er eitthvað sem óneit-
anlega minnir á Yves heitinn Klein og
bláa litinn hans, því svipuð, þykk og
mött áferð myndast í yfirborði papp-
írsins í bland við ryðið. Sum þessara
rismiklu verka mynda massífa heild
eins og skildir, enda bera þau nafn
með rentu, Aegis, sem vora skildir
eða vemdarvængir Seifs og Pallas
Aþenu. Önnur verk hafa safnað í sig
ísvatninu líkt og segl í rigningu svo að
taumar liggja út um allt frá miðjunni.
Þau verða eins og andstæða skjalda-
myndanna, og minna einna helst á
splundrandi Medúsuhöfuð.
Kraftuiinn og splundrandi hend-
ingin í grafíkmyndum Alistair Macin-
tyre er vægast sagt hrífandi. Stærð
myndanna, sem hæglega ná tveim
metram, ýtir undir upplifunina.
Listamanninum tekst nefnilega að
færa eitthvað af óhöndlanlegum eig-
inleikum náttúrannar beint inn í
myndir sínar og það nýtur sín ekki
síst vegna stærðar verkanna. Hversu
lítið sem Macintyre ræður för í sjálfu
ferlinu hefur hann einstaklega sterka
tilfinningu fyrir heildaráhrifunum.
Þannig er útkoman í stóram dráttum
af hans völdum þótt ísinn og jámið
fari með aðalhlutverkin í þessu frá-
bæra sjónarspili.
Halldór Björn Runólfsson
Kaffileíkliúsíð
PLATARINN
(TARTUFFE)
eftír Moliére. Þýðandi: Pétur Gunn-
arsson. Leikstjóri og gerð sýning-
arhandrits: Ólafur Egill Egilsson.
Stúdentaleikhúsið og Torfhildur,
félag bókmenntafræðinema.
MIG brestur minni til að átta mig
á hvað Ólafur Egill hefur gert miklar
breytingar á verki Moliéres, fyrir ut-
an vænar flísar sem hann hefur
sneitt framan og aftan af verkinu.
Líklega era þó fleiri bitar foknir,
fyrir nú utan nauðsynlega fitu-
brennslu til að taka tillit til minnk-
andi einbeitingarhæfileika tónlistar-
myndbandakynslóðarinnar, sem við
reyndar bætum upp með þjálfun í að
skilja fyrr en skellur í tönnum. Hvað
svo sem gert hefur verið þá gengur
það upp.
Einhver fordómadurgurinn hefði
sjálfsagt ekki átt von á miklum til-
þrifum af bókmenntafræðinemum
að fást við klassískan texta, í mesta
lagi „lærðum" skfrskotunum í kenn-
ingar og túlkanir. En sá hinn sami
hefði verið fljótur að éta þann hatt.
Sýningin byrjar af fítonskrafti og
heldur honum allt til enda. Fókus,
einbeiting og fjör einkenna hana alla
ásamt ríflega meðalskammti af góð-
um hugmyndum. Góðum, vegna þess
að þær beinast í sömu átt og verkið,
sem er því miður alls ekki alltaf
rauninn í glímunni við klassíkina.
Þeim mun skemmtilegra er þá þegar
allt leggst á eitt eins og hér. Leik-
endurnir sækja orkuna í textann og
aðstæðurnar, miðla áhorfendum af
örlæti og uppskera ríkulega.
Leikhópurinn er myndaður í
kringum þessa sýningu og sjálfsagt
hefur hann einhverntímann verið
sundurleitur en þess sáust ekki
merki á frumsýningu.
Satt að segja var sýningin ótrú-
*
I frum-
litum
lega jöfn, og þó sumir næðu að „fara
á kostum“ svona umfram það sem
við var að búast, þá var það bara
svona eins og bónus fyrir áhorfend-
ur. Tvíeykið Orgon og Tartuffe, þeir
Hlynur P. Pálsson og Bjartmar
Þórðarson voru algerlega óborgan-
legir og ég get ekki stillt mig um að
nefna sérstaklega Svein Ólaf Gunn-
arsson sem bjó til ótrúlega fyndinn
rúðustrikaðan karakter úr Cléante,
En eins og ég segi, þessi skúta var
vel mönnuð í hverju rúmi. Það er
bara von mín að hópurinn haldi
áfram á þessari braut og lífgi hið að-
framkomna Stúdentaleikhús við,
enn á ný.
Umgjörð er, líkt og leikgerð og
leikstjórn, verk Olafs Egils.
Leikrýmið er vel nýtt, enda varla
annað hægt í Kaffileikhúsinu þar
sem er nánast ekkert rými. Hug-
myndin að baki búningunum er skýr
og skemmtileg og aðeins einu sinni
fannst mér hún skjóta yfir markið, í
tilfelli Valere.
Ég gat ekki betur séð en Halldóri
Vésteini Sveinssyni væri fyllilega
treystandi til að vera skoplegur
bjargvættur þótt búningurinn segði
ekki brandarann fyrir hann. Hljóð-
mynd þeirra Karls Óttars Geissonar
og Sigurðar Guðmundssonar var fal-
leg, en stakk eilítið í stúf við það sem
fram fór á sviðinu, sérstaklega fram-
an af. Hugleiðslukennd gítartónlist
setur áhorfendur tæpast í réttar
stellingar fyrir þennan djöfladans.
Shakespeare er skáld ljóss og
skugga, dýptar og tvíræði. Moliére
er meistari frumlitanna. Það sem
augað sér er það sem er. Allt er
skýrt og tært, jafnt persónur og að-
stæður. Hvatfrnar etja kappi við
skyldur og venjur og vinna ævinlega
sigur. Persónurnar glíma síðan við
afleiðingarnar. Sýning Torfhildar og
Stúdentaleikhússins dregur fram
þetta einkenni á skýran, kraftmikinn
og framlegan hátt. Ólafur Egill er
ekkert feiminn við litakassann sinn
og hefur skapað með sínu fólki alveg
makalaust skemmtilega kvöldstund
sem okkur stendur nú til boða um
skamma stund. Endilega drífið ykk-
ur, það er greinilega nóg til.
Þorgeir Tryggvason
Reuters.
Til dýrðar
guðunum
TAÍLENSKI Iistamaðurinn Wisoot
Senukun sést hér leggja lokahönd á
málverk í Wat Suthat hofinu í Bang-
kok á Taílandi, en verkið var upp-
haflega unnið af bandaríska lista-
manninum Brain Barry.
Barry, sem vinnur nú að list sinni í
Suður-Kóreu, heimsótti Tafland á
síðasta ári til að aðstoða við endur-
uppbyggingu eins hinna fjögurra
konunglegu hofa borgarinnar. Hofin
era öll skreytt myndum í svokölluð-
um mahayana-stfl, sem telst í flestu
ólíkur hefðbundinni taflenskri list.