Morgunblaðið - 27.08.1994, Blaðsíða 22

22 LAUGARDAGUR 27. ÁGÚST 1994
MORGUNBLAÐIÐ
pltrgmttMaliil
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
MORGUNBLAÐIÐ, Kringlunni 1, 103 Reykjavik. SÍMAR: Skiptiborð: 691100.
Auglýsingar: 691111. Askriftir: 691122. SÍMBRÉF: Ritstjórn 691329, frétt-
;.ir 691181, íþróttir 691156, sérblöð 691222, auglýsingar 691110, skrif-
ístofa 681811, gjaldkeri 691115. Áskriftargjald 1.400 kr. á mánuði innan-
lands. í lausasölu 125 kr. eintakið.
BATI í SJÓNMÁLI
ÞJÓÐHAGSSTOFNUN spáði því í marzmánuði að lands-
framleiðsla myndi dragast saman um 1% á líðandi ári.
Endurskoðuð spá í júnímánuði leiddi líkur að því að lands-
framleiðslan stæði í stað frá fyrra ári. Fyrir fáeinum dögum
sagði forstjóri Þjóðhagsstofnunar í viðtali við Morgunblaðið,
að flest benti til þess að það yrði einhver hagvöxtur á ár-
inu. Þessar spár spegla hægan efnahagsbata í þjóðarbú-
skapnum.
Batinn hefur einnig sagt til sín í skánandi afkomu ríkis-
sjóðs. Fjármálaráðuneytið hafði gert ráð fyrir 5,8 milljarða
króna halla í rekstri ríkissjóðs á fyrstu sex mánuðum árs-
ins. Gjöld umfram tekjur urðu hins vegar 4,7 milljarðar króna,
eða rúmum milljarði minni. Skárri afkoma skýrist einkum
af því að tekjur ríkissjóðs urðu 1,4 milljörðum króna meiri
á tímabilinu en búizt var við. Tekjuaukinn var að stærstum
hluta í hærri tekju- og virðisaukasköttum frá atvinnulífinu.
Spár um atvinnuleysi á árinu 1994 vísa og til sömu átt-
ar. Spáð var 5,5% atvinnuleysi í marz, 5,2% í júlí og allt niður
í 4,7% atvinnuleysi á ársgrundvelli í ágúst. Reyndar fækk-
aði atvinnuleysisdögum í júlí síðastliðnum um 25.000 frá því
í júní, m.a. vegna sérstakra átaksverkefna og vaxandi vinnu-
framboðs í einstökum atvinnugreinum. Það munar um minna
í ljósi þess að greiddar atvinnuleysisbætur námu 2.550 m.kr.
á árinu 1993, sem svarar til um 600 m.kr. bótagreiðslna
fyrir hvert prósentustig í atvinnuleysi að mati Ríkisendur-
skoðunar.
Þróunin í viðskiptum við umheiminn hefur og gengið okk-
ur í haginn síðustu misserin og er óumdeilt batatákn. Jafn-
vægi náðist í viðskiptum við útlönd árið 1993, í fyrsta sinn
um árabil. Á seinni hluta liðins árs og fyrri hluta Iíðandi
árs náðist í fyrsta sinn á síðustu 25 árum jákvæður viðskipta-
jöfnuður í 12 mánuði samfellt. Raunar hefur viðskiptajöfnuð-
ur einungis orðið jákvæður sjö sinnum frá lokum síðari heims-
styrjaldar.
Halli á viðskiptajöfnuði á drjúgan hlut að erlendri skulda-
söfnun okkar síðustu áratugi. Árið 1992 nam þessi halli 12
milljörðum króna, eða 3,1% af Iandsframleiðslu. Samkvæmt
bráðabirgðatölum fyrir árið 1993 nam afgangur á viðskipta-
jöfnuði hins vegar rúmlega 300 m.kr. eða 0,1% af landsfram-
leiðslu. Vöruskiptajöfnuðurinn 1992 var jákvæður um 12,3
milljarða króna. Þjónustujöfnuðurinn var einnig jákvæður,
að vaxtagreiðslum undanskildum, um 2,4 milljarða króna. Á
móti þessum afgangi í vöru- og þjónustuviðskiptum var halli
á vaxtajöfnuði 14,4 milljarðar króna. Það er því gleðiefni að
í kjölfar batnandi viðskiptajöfnuðar síðustu misseri lækkuðu
hreinar erlendar skuldir landsmanna á fyrri hluta þessa árs
um einn og hálfan milljarð króna, að því er fram kom í
fréttaviðtali Ríkisútvarpsins við Jakob Gunnlaugsson hjá
Seðlabankanum, sem fjallaði um jákvæðan viðskiptajöfnuð
og minnkandi erlendar skuldir.
Forstjóri Þjóðhagsstofnunar spáir í viðtali við Morgunblað-
ið á dögunum þriggja milljarða afgangi á viðskiptajöfnuði
líðandi árs, sem er umtalsverð breyting til hins betra. Þess-
ar spár um hægan hagvöxt á líðandi ári, minnkandi atvinnu-
leysi, vaxandi tekjur ríkissjóðs af umsvifum í atvinnulífinu
og jákvæðan viðskiptajöfnuð, benda til þess að þjóðarbúskap-
urinn sé að komast í jafnvægi á nýjan leik. Rétt er þó að
undirstrika að batinn er á ýmsan hátt sýnd veiði en ekki
gefin. Forstjóri Þjóðhagsstofnunar lagði áherzlu á það í við-
talinu að við „séum síður en svo að tala um einhvern góðær-
issprett. Efnahagslífinu miðar í rétta átt eins og víða ann-
ars staðar. Þetta er svona í takt við það sem er að gerast
í öðrum löndum ... Við erum að tala um hægan bata eftir
stöðnunartímabil."
Ástæður batans eru af ýmsum toga. í fyrsta lagi áhrif
frá efnahagsbata í umheiminum. í annan stað stefnir í meiri
afla af fjarmiðum en gert var ráð fyrir. í þriðja lagi er vöxt-
ur á ýmsum öðrum sviðum, svo sem í ferðaþjónustu. Jafn-
framt virðast útflutnings- og samkeppnisgreinar hafa sótt
í sig veðrið. Enginn vafi er á því að lægri vextir, lægri skatt-
ar á atvinnulífið og nánast engin verðbólga hafa greitt götu
batans - og eru hornsteinar hans. Þessi bati vex hins vegar
ekki úr grasi ef við skekkjum undirstöður hans með ótíma-
bærri eyðslu sem þjóð og einstaklingar. Það þarf að hlúa
að batanum með áframhaldandi stöðugleika. Nú varðar
mestu að greiða niður erlendar skuldir, vinda ofan af ríkis-
sjóðshallanum og styrkja rekstrar- og samkeppnisstöðu at-
vinnuvega okkar. Að því þurfa öll ábyrg þjóðfélagsöfl að
hyggja; ekki sízt aðilar vinnumarkaðarins og fjárlagasmiðir.
KAPLAKRIKA-SAMKOMAN
Múgsefjun eða
kraftaverk?
Samkoma bandaríska puedikarans Bennys
Hinns sl. sunnudag í Hafnarfirði hefur vakið
athygli og umtal. Aðferðir Hinns eru þó um-
deildar. Gréta Lngþórsdóttír fékk álit nokk-
urra manna á samkomum eins og þeirri sem
fram fór í Kaplakrika í Hafnarfirði.
íslandi mun alvarlegri en þær sem
fram fóru í Kaplakrika. „Hinar verstu
eru þær ef starfsemin skaðar augljós-
lega viðkomandi. I öðru lagi ef fjár-
hagur hans er lagður í rúst vegna
þess hve meðferðin er dýr. í þriðja
lagi þegar fólki er beint frá hefð-
bundnum lækningum sem vitað er að
geri gagn, t.d. þegar því er sagt að
taka ekki lyf.“ Matthías telur ólíklegt
að nokkuð af þessu eigi við í tilviki
Bennys Hinns.
Hægt að skýra „kraftaverkin"
Asamkomu Hinns var mikil
tónlist, söngur og bæn.
Eftir predikun bað Hinn
fólk í salnum, sem teldi sig
hafa fundið fyrir lækningu að koma
upp. Þar tók hann suma þeirra upp á
svið, lagði yfir þá hendur og bað fyr-
ir þeim. Að sögn Eiríks Sigurbjörns-
sonar, sjónvarpsstjóra Ómega, sem
stóð fyrir komu Hinns til íslands, telja
margir sig hafa hlotið bata á samkom-
unni en fæstir þeirra vilja tala um það
víð fjölmiðla fyrr en þeir hafi fengið
staðfestingu læknis á batanum, en
Hinn hvatti fólk eindregið til þess.
Gerir ekki athugasemdir við
samkomuna
Biskup íslands, herra Ólafur Skúla-
son, segir að hvorki hann né Þjóðkirkj-
an sem slík geri nokkrar athugasemd-
ir við samkomuna í Kaplakrika frekar
en annað samkomu- og
guðsþjónústuhald á vegum
kristilegra hreyfínga og
samtaka. „Hins vegar hygg
ég að við mundum ekki
beita okkur fyrir slíkum
samkomum né vænta þess, að þær
væru haldnar í kirkjum okkar,“ segir
Ólafur.
„En um leið og ég segi þetta, geri
ég mér grein fyrir því, að allt annað
en hiklaust samþykki við þessari að-
ferð til boðunar, virðist vera túlkað
af þeim, sem að slíku standa, sem
árás og jafnvel einkenni trúleysis.
Þykir mér það mjög miður, ef ekki
er hægt að hafa sínar efasemdir um
þetta sem annað, án þess að fordómar
gjósi upp.“
Efasemdir um varanleika
Ólafur segist fagna einlæglega ef
einhverjir hafi öðlast bata við að sækja
hina margnefndu samkomu. „Mínar
efasemdir hafa aðeins snúist um var-
anleika batans, sem aðeins læknir
getur staðfest, og þá kvíða vegna
þess, að einhveijir verði fyrir svo mikl-
um vonbrigðum, öðlist þeir ekki bata,
að það komi niður á trú þeirra.
Áðspurður um það hversu mikið
frelsi prestar innan Þjóðkirkjunnar
hafi til þess að gangast fyrir eða hýsa
samkomur líkt og Kaplakrika-sam-
komuna, segir Ólafur að prestar beri
ábyrgð á því helgihaldi sem fram fari
í þeim kirkjum sem þeir þjóni. „Þeim
er treyst til þess að hafa það ævinlega
fyrir augum, ef meta þarf utanaðkom-
andi beiðni, að Jesús sagði sjálfur, að
hús Guðs skyldi vera bænahús. Hvorki
biskup né aðrir kirkjuleiðtogar gefa
út fyrirmæli um bænahegðun krist-
inna manna. En eðlilegast er að leita
til uppsprettunnar, sem er Jesús Krist-
ur og lesa fyrirmælin, sem hann gefur
um bænahald og skráð eru í guðspjöll-
unum. Og Faðir vorið er vitanlega sú
perla, sem aðrar bænir kristinna
manna hljóta að taka mið af.“
Ekki hentar öllum hið sama
„Ekki hentar öllum hið sama í trú
og trúartjáningu. Það eru vitanlega
margir, sem ekki fá trú sinni og trúar-
þörf svalað hjá okkur í Þjóðkirkjunni.
En sé leitað að Jesú og þess eins, að
finna samsvörun í kirkju við þeirri
þrá, þá er svarið fyrir flesta að finna
í Þjóðkirkjunni. En finni fólk Guð sinn
frekar á samkomum annarra trúar-
samfélaga, þá er ég síðastur manna
til að átelja slíkt. En vitanlega eigum
við í Þjóðkirkjunni að leitast við að
gera eins vel og við megnum og hjálpa
sem fiestum.
Guð er ekki svo smár að hann sé
aðeins að finna við ákveðnar kringum-
stæður eða lúti forskrift manna. Opin-
berun hans í Jesú Kristi sýnir kærleik-
ann að verki og höfðar til samstöðu
manna^ með fullum skilningi," segir
herra Ólafur Skúlason.
Til fólk með náðargáfu
Sr. Karl Sigurbjörnsson, sóknar-
prestur í Hallgrímskirkju, segist hafa
vara á sér gagnvart samkomum eins
og þeirri í Kaplakrika. „Kristin trú
er trú á kraftaverk, það er enginn
vafi á því, og kristin trú er trú á
mátt þess guðs sem heyrir bænir. Líf-
ið allt er kraftaverk, hver
lækning er kraftaverk og
þegar lífið sigrar það sem
ógnar því þá er það krafta-
verk, hvernig svo sem það
gerist.
Ég er líka sannfærður um að til
er fólk sem hefur náðargáfu lækning-
arinnar. Við þekkjum vitnisburð fólks
sem hefur orðið fyrir undursamlegum
lækningum fyrir meðalgöngu slíkra
einstaklinga. Við þekkjum frásögur
guðspjallanna af Jesú, lækningum
hans og kraftaverkum. Það sem er
áberandi varðandi þær frásagnir er
að lækningar hans eru alltaf viðbrögð
við neyðarópum. Þær eru aldrei í aug-
lýsingaskyni, Jesús hafnar öllu slíku."
Sjálfsupphafning og múgsefjun
„Þegar kraftaverk eru falboðin, eins
og mér virðist af auglýsingum af þess-
ari samkomu, þá eigum við að hafa
vara á okkur. Það er vara-
samt að búa yfir náðargáfu,
hætta fylgir öllu valdi. Það
eru peningarnir, sjálfsupp-
hafningin og múgsefjunin.
Og einmitt á svona samkom-
um, þar sem stefnt er saman
gífurlegum fjölda fólks með miklar
væntingar, þar er hættan fyrir hendi.
Það er allur þessi hávaði, öll þessi
sterka einbeiting. Hún er til þess að
skapa sefjun þar sem fólk missir dóm-
greindina og sjónar á því hvað er raun-
verulegt og hvað ekki. Það lætur
teyma sig í hvað sem er. Þetta þekkja
sjónvarpspredikarar og ýmsir aðrir
áróðursmenn.
En hvort þarna hafa orðið lækning-
ar og hvort Guð getur notað þetta til
að hjálpa einhveijum það getur vel
verið. Eg vil ekki fella neinn dóm yfir
því en það kvikna ákveðin varúðarljós
í mínum huga gagnvart þessu. Þetta
er eitthvað sem leiðir fólk í vímu. Því
líður kannski vel í þeirri vímu meðan
hún varir en ég held að hún sé ekk-
ert sem hefur góð áhrif til lengri
tíma,“ segir sr. Karl.
Strangt til tekið
skottulækningar
Matthías Halldórsson aðstoðarland-
læknir segir að þótt strangt til tekið
sé hér um skottulækningar að ræða
samkvæmt lögum þá vilji hann ekki
gera of mikið úr því. Hann segir
ýmsar skottulækningar stundaðar á
Um þá sem telja sig hafa hlotið
bata á samkomu Hinns segir Matthí-
as: „Það er ekkert nýtt að það sé sam-
band á milli líkamiegra, andlegra og
félagslegra þátta í heilbrigði og hver
þessara þátta hefur áhrif á hina. En
á samkomu sem þessari verða engin
kraftaverk eins og þau að lamaður
gangi eða blindir fái sýn ef fötlunin
er af völdum vefrænna sjúkdóma. Hins
vegar getur fólk í undantekningartil-
vikum fengið sömu einkenni af andleg-
um orsökum. Það gæti skýrt þau örfáu
tilviki þar sem haldið er fram að krafta-
verk hafi orðið. Fólki getur liðið vel í
einhvern tíma, vegna trúarlegrar upp-
lifunar eða annars, og þá finnur það
kannski minna fyrir sársauka. Það er
ekkert yfirnáttúrulegt við það.“
Vilja eiga góð samskipti
Hafliði Kristinsson, forstöðumaður
Hvítasunnukirkjunnar Fíladelfíu, seg-
ir að hinum fijálsu söfnuðum sé í mun
að vera í góðum samskiptum við Þjóð-
kirkjuna en honum finnist sérkenni-
legt þegar leiðandi menn innan henn-
ar eins og Geir Waage, formaður
Prestafélags íslands, séu að tala um
annarlegar kenndir í sambandi við
samkomu Bennys Hinns, peninga og
annað. „Benny Hinn borgar mikið með
sér. Samskot eru alltaf tekin hjá þess-
um ftjálsu söfnuðum, þannig er okkar
starf rekið og það er eðlilegur fram-
gangsmáti en það er alltaf ókeypis
aðgangur. Munurinn á þessu og öðrum
óhefðbundnum lækningum er líka sá
að þetta er ókeypis. Við erum að biðja
fyrir fólki alla daga, við tökum á
móti mörgum bænarefnum á dag og
aldrei dettur okkur í hug að taka fyr-
ir slíka þjónustu," segir Hafliði.
Hafliði segist spyija sig hvað kirkj-
an vilji og hvaða skoðun hún hafi á
þessu. „Það er talað um
að prestar eigi að biðja
fyrir sjúkum en hvaða for-
sendur þurfa menn að gefa
sér? Ekki biðja þeir vegna
þess að þeir hafi tryggingu
frekar en við. Þeir biðja
vegna þess að þeir trúa orði Guðs og
biðja í trú og það er einmitt það sem
var gert þarna.“
Hvaða andi stýrir gjörðum
Þj óðkirkj unnar?
Hafliði segist ósáttur við hvernig
Geir Waage leggi út af Biblíutexta til
að gagnrýna samkomu Hinns. „Bibl-
ían segir okkur hvernig við eigum að
reyna andana: „Þér elskaðir, trúið
ekki sérhveijum anda, heldur reynið
andana, hvort þeir séu frá Guði. Því
margir falsspámenn eru farnir út í
heiminn.“ fl. Jóhannesar bréf 4.1.]
En þessu er svarað: „Af þessu getið
þér þekkt anda Guðs: Sérhver andi,
sem játar, að Jesús sé Kristur kominn
í holdi, er frá Guði.“ Biblían segir
okkur hvernig við eigum að reyna
andana og ef við berum þessa sam-
komu við þennan texta sem Geir
Waage leggur út af þá held ég að
allir sem þarna voru geti staðfest að
andi Guðs var þar yfir því þarna var
Jesús Kristur játaður. Og ef þetta er
ekki sá andi sem þjóðkirkjan boðar
eða lifir í þá hljótum við að spyija á
móti hvaða andi stýri hennar verkum
og gjörðum?“
Kristin trú
er trú á
kraftaverk
Ekki hentar
öllum hið
sama í
trúariðkun