Morgunblaðið - 27.08.1994, Blaðsíða 18

18 LAUGARDAGUR 27. ÁGÚST 1994
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
List í Spektarhúsi
MYNPLIST
Málvcrk
SAMSÝNING í SPEKTAR-
HÚSI
SEX MYNDLISTARMENN
Opið kl. 14-18 alla daga nema mánu-
daga. Aðgangur ókeypis.
NÝTT listhús hefur verið opnað
á Vesturgötu 17, og hefur hlotið hið
óvenjulega nafn Spektarhús, sem
vísar jafnt til rósemdar og visku.
Raunar var þarna fyrir nokkrum
árum sýningarsalur, með nafnið
Listhús, en hann varð að víkja fyrir
annarri starfsemi.
Sjálf salarkynnin eru mjög vistleg
og vel fallin til sýningahalds, en
rekstur sýningarsala er hinn þráláti
höfuðverkur, sem ber flesta ofurliði
fýrr eða síðar. Hér kemur til smæð
þjóðfélagsins og hið mikla umrót
sem hefur einkennt það á undan-
gengnum árum. Þó er það von mín
að hinu metnaðargjama og vel
menntaða unga fólki, sem er nýir
eigendur salarins, takist að jarð-
tengja hann í vitund fólks.
Listmálarafélagið tengdist L.ist-
húsi, sem og öðrum listrænum fram-
kvæmdum í húsinu, og fyrsta sýning
í enduropnuðum salarkynnunum
minnir sterklega á þá staðreynd, því
Qórir af sex sýnendum eru stofnend-
ur félagsins, þ.e. Einar Hákonarson,
Elías B. Halldórsson, Jóhannes Jó-
hannesson og Kjartan Guðjónsson.
En svo hafa menn styrkt liðið með
tveim nafnkenndum listakonum,
Björgn Þorsteinsdóttur og Guðrúnu
Kristjánsdóttur.
Allir sanna þessir listamenn stöðu
sína og styrk, án þess að myndlistar-
verkin segi okkur mikil ný tíðindi,
og óspektir á myndfleti eru hér víðs
fjarri. Þannig byggjast myndir
Bjargar Þorsteinsdóttur á vel þekkt-
um táknum úr myndheimi hennar,
en að þessu sinni minna málverkin
ekki svo lítið á vefi fyrir hina mjúku
efniskennd, og Einar Hákonarson
er með verk sem minna sterklega á
það sem hann sýndi í Hafnarborg
fyrr á árinu. Helst má sjá breytingar
í verkum Elíasar B. Halldórssonar
og hinir græntóna dúkar hans eru
verðir allrar athygli, einkum „Tungl-
björt nótt“ (9) og „Tindrar í augum“
(12). Guðrún Kristjánsdóttir hefur
komið sér upp sérstæðum stíl, sem
er í tengslum við útlínur sjónhrings-
ins, og hér var það málverkið „Form
í landi" (17) sem einna helst höfðaði
til mín fyrir áleitna efniskennd litar-
ins og jafnvægi myndbyggingarinn-
ar. En rauða ræman efst til vinstri
virðist þó hafa giska lítinn tilgang.
Þeir félagar úr Septembersýn-
ingahópnum Kjartan Guðjónsson og
Jóhannes Jóhannesson spila á þá liti
og form, sem þeim eru eiginlegir,
og myndir þeirra eru auðþekkjanleg-
ar í langri fjarlægð, sem kemur helst
fram í myndunum „Refill" (10), eft-
ir Kjartan, og „Flug“ (4), eftir Jó-
hannes. Listrýnirinn freistast til
að draga þá ályktun, að í raun sé
sjöundi sýnandinn í húsakynnunum,
sem jafnframt er hinn alltyfirgnæf-
andi senuþjófur, og er það sjálft
gólfteppið sem er einstaklega frá-
hrindandi og óaðlaðandi. Telur hann
það mjög misráðið að opna hinn
ágæta sal áður en hér var ráðin bót
á. Möguleikarnir eru margir og jafn-
vel ódýrt trégólf hefði lyft sýning-
unni í mun hærri hæðir. Ég vakti
athygli á þessu á sínum tíma, og
ýmsir sem ég hef hitt á förnum vegi
hafa að fyrra bragði vikið að þessu
í sambandi við téða sýningu.
Á staðnum er innrömmunarverk-
stæði og er ekki að efa að það sé í
hæsta gæðaflokki, því eigendurnir
eru útlærðir í forvörslu málverka og
mönnum stendur einnig til boða að
nýta þá þekkingu þeirra.
Bragi Ásgeirsson.
Akranes
Kristinn Sig-
mundsson
með tónleika
KRISTINN Sigmundsson og Jón-
as Ingimundarson halda tónleika í
Safnaðarheimilinu Vinaminni á
Akranesi 29. ágúst kl. 20.30. Á tón-
leikunum flytja þeir íslensk og erlend
lög og aríur af ýmsu tagi. Kristinn
Sigmundsson var búsettur í Þýska-
landi frá árinu 1989 til síðustu ára-
móta. Hann hefur undanfarið verið
tíður gestur í erlendum óperuhúsum,
svo sem Wiesbaden, Stuttgart, Köln,
Hamborg, Dresden, Dusseldorf,
Barcelona, Genf, Flórens, Stokk-
hólmi og París svo eitthvað sé nefnt.
Hann hefur tekið þátt í hljóðritunum
með þekktum hijómsveitum, svo sem
Drottningarhljómsveitinni sænsku,
Hljómsveit átjándu aldarinnar og
Sinfóníuhljómsveit Berlínar. Á næst-
unni mun hann syngja eitt af aðal-
hlutverkunum í óperunni Selda brúð-
urin eftir Smetana í Genf og hlut-
verk Mefistolesar í Fordæming Fásts
eftir Berlioz í París en nýverið undir-
ritaði hann samning við Scala-Óper-
una í Mílanó en þar mun hann syngja
eitt af burðarhlutverkunum í Rínar-
gulli Wagners.

ÍSLENSKT MÁL
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
759. þáttur
Mas og þras
Vandlega þurfum við að gæta
hins sígilda, sagnsterka stíls
góðrar íslensku. Hann lærum við
líklega best af íslendingasögun-
um. En nú dynur á okkur nafn-
orðahröngl það sem enskumæl-
andi menn temja sér og þeir
mega að sjálfsögðu hafa mín
vegna. Oft les ég og heyri þá
ensku sem ég ímynda mér að sé
falleg.
En ég ætla aðeins að taka
dæmi um það sem ég vildi sagt
hafa. Bíll er sagður góður m.a.
„vegna lágrar bilanatíðni". Þama
er engin sögn en þrjú nafnyrði,
lýsingarorðið lágur og tvö eigin-
leg nafnorð sem annað bítur í
sporð hins: bilun og tíðni. Hið
síðara er tiltölulega ungt nýyrði
fyrir erlenda orðið „frekvens“.
Væri ekki áhrifameira í aug-
lýsingu að segja um bflinn: Bilar
sjaldan, heldur en flatneskjuna
„vegna lágrar bilanatíðni"? Próf-
ið þið bara.
Og úr því að talið barst að
auglýsingum: Við bætum ekki
gæði. Þau eru góð í sjálfum sér
og heita þess vegna gæði. Við
„bætum því ekki gæði þjón-
ustunnar", en þjónustuna sjálfa
gætum við bætt og jafnvel reynt
að auka gæðin. Við skulum um-
fram allt ekki gleyma því, að
quality í ensku (lat. qualitas)
merkir einkum eiginleikar, eðli.
Geta félög smitast af veiru-
sjúkdómi? Þessa er spurt vegna
þess að þráfaldlega er talað um
að svo og svo margir einstakling-
ar hafi smitast af þessu eða hinu.
Voru það ekki menn sem smituð-
ust? Var það ekki svo einfalt?
Vingjarnleg skýring á öllu þessu
einstaklingstali væri ef til vill sú,
að menn væru að reyna að forð-
ast aðilaæðið. Þar er nýjasta
„snilliyrðið" valdaaðilar. Mjög
lítil þörf nýyrðis er á þessum stað,
eða hafa menn gleymt orðum
eins og valdsmenn, yfirvöld,
valdhafar, stjórnendur, yfir-
menn og höfðingjar?
Yfirmönnum er því vant,
undirsátamir hnýsa grannt
eftir því sem fyrir augun ber.
Auðnæmast þó hið vonda er.
Hvað höfðingjamir hafast að,
hinir meina sér leyfist það.
(Pass. 22,10.)
★
Og þá tekur Ömólfur Thorlac-
ius við, okkur til fróðleiks og
menntunar:
„Kæri Gísli!
Það eru víst fleiri en frelsarinn
sem ganga á vatni. Farfuglarnir
bregða líka fyrir sig betri fætin-
um á leið yfir hafið, ef marka
má Framsókn, blað Framsóknar-
félags Grindavíkur, en leiðari
annars tölublaðs þess, er út kom
fyrir kosningar til bæja- og
sveitastjórna nú í ár, hefst á þess-
um orðum: „Vorboðinn ljúfi er
genginn í garð“.
Frumgerð ljóðsins sem vitnað
er í, eins og hún er birt í Skýring-
um og skrám, fjórða bindi heild-
arútgáfu af ritum Jónasar Hall-
grímssonar í ritstjóm Hauks
Hannessonar, Páls Valssonar og
Sveins Yngva Egilssonar, er
svona:
Söngvarinn ljúfí, fuglinn trúr sem fer
með fjaðrabliki háa vegaleysu
í lágan dal að kveða kvæðin þín,
heilsaðu einkum ef að fyrir ber
engil með húfu og grænan skúf í peysu;
þröstur minn góður! það er stúlkan mín.
Sjálfsagt er lokagerð ljóðsins
í heild betri, en léttir hefði það
orðið leiðarahöfundi og okkur
framsóknarmönnum öðmm ef
Jónas hefði leyft litnum á skúfn-
um í peysu stúlkunnar að halda
sér.
Svo ég bregði nú fyrir mig
nútímamáli þá tek ég ógeðslega
undir geðvonskutal ykkar mál-
farsráðunauta ríkisútvarpsins
um þessa tíma- og ótímabæru
aðila. Nýlega mátti í Tímanum,
að mig minnir í fyrirsögn á bak-
síðu, lesa um „samkeppnisaðila“.
Einu sinni hétu þeir keppinautar.
Einnig tek ég undir það að Is-
lendingar, búsettir og staddir
(staðsettir, svo aftur sé brúkað
nútímamál) hérlendis, geta ekki
sótt landið heim, eins og ferða-
málafrömuðir („aðilar ferða-
mannaiðnaðar?") hvetja okkur til
að gera.
Látum þetta nægja um heim-
sóknir vorboðans ljúfa og heima-
manna hingað til lands.
Miklu er til - kostað að gera
auglýsingar sem best úr garði,
allt þar til kemur að málfarinu.
Þá er eins og féð sé á þrotum.
Nýjung í farsímakerfi Pósts og
síma er til dæmis auglýst svona
aftan á Sjónvarpsvísi Stöðvar
tvö, sem mér sýnist að sé fjórða
útbreiddasta rit landsins (á eftir
Símaskránni, Morgunblaðinu og
Biblíunni): „Þeir sem vilja nota
farsímann í frítíma sínum . . .
býðst nú að greiða lægra stofn-
og ársfjórðungsgjald . . .“ Og
nánari upplýsingar eru veittar
hjá söluaðilum farsíma. Hvers
vegna ekki seljenduml Get ég
krafið kaupanda farsíma um nán-
ari upplýsingar? Hann er væntan-
lega aðili að sölunni, rétt eins og
Póstur og sími og umboðsmenn
(,,umboðsaðilar?“) stofnunarinn-
ar. („Der skal to til“, er sagt að
íslenskur mektarmaður hafi svar-
að konu sinni danskri þegar hún
tilkynnti að ófögur dóttir þeirra
(sem að sjálfsögðu tók svipinn
úr móðurætt) þyrfti að giftast.)
Er til of mikils ætlast að stofn-
un sem veltir milljónum hafí ráð
á því að koma auglýsingum frá
sér málvillu- og ambögulaust?
Og ber auglýsingastofa enga
ábyrgð á því lesmáli sem lagt er
til grundvallar dýrri uppsetningu,
litgreiningu o.s.frv.?
Ég bara meina það, svo ég
grípi enn til nútímamáls.
I fréttum Ríkisútvarps var
þetta lesið að kvöldi 4. júlí: „Litlu
mátti muna að ekki yrði stór-
tjón...“ Mér sýnist að þetta sé
„ekki óvitlaust".
Margt hefur breyst við hrun
kommúnismans fyrir austan, en
varla kompásinn. Samt ræddi
einn af ráðherrunum í nítján-nítj-
án 9. júlí um ástandið „í löndum
fyrrum Austur-Evrópu".
Lifðu heill."
★
Vilfríður vestan kvað:
Hún Marsibil Meyvantsen skundar
við Myglaða-Kobba til fundar
svo langt frá því tæk
og svo logandi stæk,
að það hnerruðu að henni hundar.
P.s. Umsjónarmaður verður að
játa að hann skildi illa orðið
„flott-rollsveiðar“ við fyrstu sýn.
Listasafn Signijóns Ólafssonar
Þijú tónverk fyrir
fiðlu og píanó
NICHOLAS Milton fiðluleikari og
Nína Margrét Grímsdóttir píanóleik-
ari leika í Listasafni Siguijóns Ólafs-
sonar þriðjudaginn 30. ágúst nk.
Tónleikarnir hefjast klukkan 20.30
og á efnisskrá eru eftirtalin verk:
Vorsónatan eftir Ludwig van Beet-
hoven, Sónanta fyrir fiðlu og píanó
eftir Claude Debussy og Rapsódía
nr. 1 fyrir fiðlu og píanó eftir Béla
Bartok.
Nicholas Milton
Ástralsk-franski fiðluleikarinn
Nicholas Milton stundaði tónlist-
arnám við Sydney Conservatorium
og Victorian College of the Arts.
Hann kom til Bandaríkjanna árið
1987 sem gestanemi í boði Michigan
State University og lauk masters-
námi þar árið 1989. Nicholas hefur
unnið til fjölmargra verðlauna m.a.
gullverðlaun í Sleider fiðlukeppninni
1989, Naumburg Scholarship (1991)
frá Juilliard tónlistarskólanum og
Felix Salzer Technique of Music
Award (1994) frá Mannes College
of Music í New York. Nicholas
hefur komið fram víða á einleiks-
og kammertónleikum m.a. í Weill
hljómleikasalnum í Camegie Hall og
Avery Fischer Hall í Loncoln Center
listamiðstöðinni í New York. Nichol-
as stundar nú doktorsnám í fíðluleik
við City University of New York en
starfar að auki við Mannes College
of Music og New York Chamber
Symphony.
Nína Margrét Grímsdóttir
Nína Margrét Grímsdóttir stund-
aði tónlistamám við Tónmenntaskól-
ann og Tónlistarskólann í Reykjavík.
Að loknu einleikaraprófí stundaði
hún framhaldsnám við City Univers-
ity í London og Mannes College of
Music í New York. Nína Margét
hefur komið víða fram sem einleik-
ari og í samleik. Hún hefur enn frem-
ur skrifað greinar um íslenska píanó-
tónlist og um gildi tónlistar fyrir
þroska tilfínninga og vitsmuna. Nína
Margrét hlaut styrk á síðasti ári úr
Minningarsjóði Gunnars Thoroddsen
og úr sjóði Helenu Rubinstein. Hún
stundar nú doktorsnám í píanóleik
við City University of New York og
vinnur meðal annars að rannsóknum
um þróun píanóleiks á íslandi auk
þess að starfa við Bloomingdale tón-
listarskólann í New York. Nicholas
og Nína Margrét hafa starfað saman
í eitt ár og komið víða fram á New
York svæðinu. Þau hafa verið ráðin
sem starfandi dúó (artist-duo-in-
residence) við Bloomingdale tónlist-
arskólann í New York.
Kammertónleikum lokið
Kirkjubæjarklaustri - Árlegir
kammertónleikar fóru fram á
Kirkjubæjarklaustri um helgina.
Það voru tónlistarmennirnir
Bryndís Halla Gylfadóttir, Edda
Eriendsdóttir, Einar Jóhannes-
son, Einar Steen-Nökleberg, Geir
Inge Lotsberg, Helga Þórarins-
dóttir og Þóra Einarsdóttir, sem
fluttu tónverkin. Góð aðsókn var
að tónleikunum, því um 250
manns hlýddu á þá. Menningar-
málanefnd Skaftárhrepps stend-
ur að þessum tónleikum í sam-
vinnu við Eddu Erlendsdóttur,
píanóleikara.