Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2016, Side 40

(84)a. *Það var mjólkin búin.
b. Það var búin mjólkin.
Ákveðinn nafnliður getur einnig staðið fyrir aftan aðalsögn í setningum
með kjarnafærðum lið, bæði með nefnifalls- (85b) og aukafallslið (86b).
(85)a. Um morguninn hafði loftið hlýnað.
b. Um morguninn hafði hlýnað loftið.
(86)a. Um morguninn hafði vindinn lægt.
b. Um morguninn hafði lægt vindinn.
Í dæmum (85) og (86) kemur fram sama orðaraðarmynstur og í setning-
unum sem sýndar í (87).
(87)a. Um morguninn var mjólkin búin.
b. Um morguninn var búin mjólkin.
Í öllum þessum tilvikum er HÁN brotin en það er óvænt þegar frumlög
eru annars vegar. Öll kurl virðast því ekki komin til grafar um málfræði -
hlutverk nafnliða með veðurfarssögnum — og raunar einnig nafnliða með
öðrum sögnum og sagnasamböndum sem koma fyrir í svipuðu orðaraðar-
mynstri.24 Það breytir því ekki að í aðalatriðum eru frumlagseinkenni
nafnliða með veðurfarssögnum skýr.
4.3.2 Frumlagseinkenni nafnliða með veðurfarssögnum í fornu máli
Eins og áður er getið má ætla að í forníslensku, rétt eins og nútímamáli,
séu frumlög ekki aðeins í nefnifalli heldur einnig í aukaföllum (sjá tilvís-
anir í undanfarandi kafla). Það sama gildir vafalítið um nafnliði með veður -
farssögnum enda þótt þar sé vandkvæðum bundið að styðja slíka grein-
Sigríður Sæunn Sigurðardóttir og Þórhallur Eyþórsson40
Ekki gengur heldur að hafa fornafn (hann, hún eða það) í dæmunum hér að ofan, þ.e. (83)–
(84), (85b), (86b) og (87b).
24 Veðurfarssagnir eru ekki einu sagnirnar þar sem fram koma brot á HÁN, því að
meðal annars geta eftirfarandi sagnir staðið í setningum af þessum toga (að mati beggja
greinarhöfunda): brotna, detta, hitna, koma, kólna, loka, lækka, skína (í gegn), passa inn og
þvælast fyrir. Nokkur dæmi eru sýnd hér:
(i)a. Það/Þess vegna hafði dottið flaskan.
b. Það/Þess vegna var lokuð búðin.
c. Það/Þess vegna hafði skinið í gegn vitleysan.
d. Það/Þess vegna höfðu ekki passað inn upplýsingarnar.
e. Það/Þess vegna er ekki að þvælast fyrir henni valdahrokinn.